Warmtepompen in woningen: Duurzame opwarming zonder gas

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Een warmtepomp is tegenwoordig een steeds populaardere oplossing voor de verwarming van woningen. Deze technologie biedt een duurzame en energiezuinige alternatieve verwarming in vergelijking met traditionele gasverwarmingssystemen. In dit artikel wordt ingegaan op de werking van een warmtepomp, de verschillende typen en hun toepassing in bestaande en nieuwbouw woningen. Ook worden aandachtspunten bij de installatie, voor- en nadelen van hybride versus volledig elektrische warmtepompen, en de invloed van isolatie en leidingwerk besproken. Het doel is om een duidelijk overzicht te geven aan eigenaren, woningbouwers en professionals die overwegen of al overgestapt zijn op deze duurzame verwarmingsoplossing.

Wat is een warmtepomp?

Een warmtepomp is een systeem dat warmte uit de omgeving – zoals lucht of bodem – verwerkt en gebruikt om een woning te verwarmen. In tegenstelling tot een traditionele cv-ketel, die fossiele brandstoffen gebruikt, maakt een warmtepomp gebruik van elektriciteit om een warmtewisseling te realiseren. Deze technologie kan het gasverbruik volledig of gedeeltelijk elimineren en zo bijdragen aan het verlagen van CO₂-uitstoot.

Een warmtepomp werkt op basis van het principe van warmtewisseling. Het systeem haalt warmte uit een omgeving (bijvoorbeeld de buitenlucht of de grond) en verwerkt deze tot een hogere temperatuur. Dit gebeurt met een rendement dat vaak ver uitkomt boven 100%. Het rendement wordt uitgedrukt in de COP (Coefficient of Performance). Bijvoorbeeld, bij een COP van 4 betekent dit dat voor elke 1 kWh elektriciteit die wordt verbruikt, er 4 kWh warmte wordt geleverd. Dit maakt warmtepompen energiezuiniger en kostenefficiënter dan elektrothermische verwarmingsmethoden.

Hoewel de COP afhankelijk is van de buitentemperatuur, wordt vaak de SCOP (Seasonal Coefficient of Performance) gebruikt. De SCOP geeft een gemiddeld rendement over het gehele stookseizoen in het midden-Europese klimaat. Dit maakt het gemakkelijker om warmtepompen met elkaar te vergelijken.

Typen warmtepompen

Er zijn verschillende typen warmtepompen, die elk geschikt zijn voor verschillende situaties en woningtypes. De keuze hangt af van factoren als het isolatiegehalte van de woning, de aanwezigheid van bestaande verwarmingsinstallatie en de beschikbare ruimte voor de installatie.

Hybride warmtepomp

De hybride warmtepomp werkt samen met een HR-ketel op gas. In de meeste gevallen zorgt de warmtepomp voor de verwarming van de woning, terwijl de ketel op koude dagen bijspringt om aan de verwarmingsbehoeften te voldoen. Ook het warm water voor de doucher en keuken wordt vaak door de ketel opgewarmd.

Voordelen van een hybride warmtepomp zijn: - Lagere installatiekosten, omdat bestaande radiatoren en ketels behouden kunnen worden. - Goedkoper in gebruik dan een volledig elektrische warmtepomp, vooral in oude woningen met hoge temperatuur afgiftesystemen. - Ongeveer 50% minder gasverbruik.

Nadelen zijn: - Je blijft gas gebruiken, wat betekent dat er CO₂-uitstoot blijft. - Er zijn vaste lasten voor gas in stand. - De besparing is vooral op de verwarming, niet op warm water.

Volledig elektrische warmtepomp (all-electric)

Een all-electric warmtepomp vervangt de gasverwarming volledig. Het systeem zorgt voor zowel de verwarming van de woning als voor warm water. Deze oplossing is ideaal voor woningen die volledig van het gasafhankelijke verwarmingsstelsel willen afstappen.

Voordelen zijn: - Volledige onafhankelijkheid van gas. - Goed voor het klimaat door het wegnemen van CO₂-uitstoot. - Subsidies kunnen de aanschafkosten verlagen. - Toekomstbestendige oplossing.

Nadelen: - De stroomrekening kan stijgen. - Voor de verwarming van warm water is vaak een extra buffer of boiler nodig. - De investeringskosten zijn hoger dan bij een hybride oplossing.

Lucht-lucht warmtepomp

De lucht-lucht warmtepomp is een type dat zowel verwarmen als koelen kan. Het systeem bestaat uit een binnen- en buiteneenheid. In de winter haalt het systeem warmte uit de buitenlucht en brengt deze naar binnen. In de zomer kan het systeem omgekeerd werken door warme lucht uit de woning af te voeren en deze te koelen. Deze oplossing is vooral geschikt voor woningen met goede isolatie en waar koeling nodig is.

Voordelen: - Relatief goedkoop en eenvoudig te installeren. - Dubbele functie: verwarmen en koelen. - Goed geschikt voor nieuwbouwprojecten.

Nadelen: - Koeling vereist goed geïsoleerde leidingen om condensvorming te voorkomen. - Extra investering nodig voor warm water.

Aandachtspunten bij de installatie

De installatie van een warmtepomp vereist zorgvuldige voorbereiding en overleg met een professional. Hieronder worden enkele belangrijke aandachtspunten besproken die van invloed zijn op de efficiëntie en duurzaamheid van het systeem.

Isolatie van de woning

Een goede isolatie is van groot belang voor de efficiëntie van een warmtepomp. Woningen met lage isolatie verliezen warmte snel, wat leidt tot een hoger elektriciteitsverbruik en dus tot hogere kosten. Het is daarom aan te raden om de woning zo goed mogelijk te isoleren voordat een warmtepomp wordt geïnstalleerd.

Lage temperatuur afgiftesystemen, zoals vloerverwarming of lage temperatuur radiatoren, zijn ideaal voor een warmtepomp. Deze systemen werken efficiënter bij lage afgiftetemperaturen, wat het rendement van de warmtepomp verhoogt.

Plaatsing van de buitenunit

De buitenunit van een warmtepomp is een belangrijk onderdeel van het systeem. De locatie van de buitenunit beïnvloedt zowel het geluidsniveau als de efficiëntie van de warmtepomp. De geluidseis voor een warmtepomp is maximaal 40 dB bij de buren. Het is daarom belangrijk om de buitenunit op een geschikte plek te plaatsen, bijvoorbeeld aan de achterkant of zijzijde van het huis.

In nieuwbouwprojecten is het vaak efficiënter om de buitenunit op een plek met veel aansluitingen te plaatsen, wat het leidingwerk vereenvoudigt. In bestaande woningen kan het ook verstandig zijn om de buitenunit op het dak te plaatsen om de tuin of voorgevel schoon te houden.

Slimme warmtepomp en energiebeheer

Een slimme warmtepomp kan deel uitmaken van een groter slim energiebeheer. De warmtepomp kan samewerken met een slimme thermostaat, zonnepanelen en dynamische energietarieven om het energieverbruik zo efficiënt mogelijk te maken.

Een voorbeeld van deze samenwerking is het inschakelen van de warmtepomp op momenten waarop de energietarieven laag zijn, of het gebruik van zonnestroom om de warmtepomp te voeden. Dit leidt tot lagere energiekosten en een duurzamere woning.

Warmtepompen in bestaande woningen

In oude woningen is een warmtepomp een mogelijke oplossing, maar vaak niet de eerste keuze. Een oude woning heeft vaak een slechter isolatiegehalte en hoge temperatuur afgiftesystemen, wat de efficiëntie van een warmtepomp kan beperken. Het is daarom verstandig om eerst de isolatie te verbeteren voordat er overgestapt wordt naar een warmtepomp.

Een hybride warmtepomp is vaak een goede tussenoplossing in oude woningen. Deze warmtepomp maakt gebruik van een HR-ketel op koude dagen, waardoor het comfort behouden blijft. In combinatie met isolatieverbeteringen kan een hybride warmtepomp aanzienlijke energiebesparingen opleveren.

Warmtepompen in nieuwbouw

In nieuwbouwprojecten is het vaak eenvoudiger om een volledig elektrische warmtepomp te kiezen. Nieuwe woningen zijn vaak goed geïsoleerd en voorzien van lage temperatuur afgiftesystemen, zoals vloerverwarming. Dit maakt het efficiënter om volledig op elektriciteit te werken.

De buitenunit van een warmtepomp in nieuwbouw wordt vaak op een plek geplaatst met veel aansluitingen, wat leidingwerk vereenvoudigt. Ook is het in nieuwbouwprojecten vaak eenvoudiger om de stroomaansluiting aan te passen aan de hogere belasting van de warmtepomp.

Kosten en subsidies

De aanschaf en installatiekosten van een warmtepomp variëren afhankelijk van het type en de omvang van het systeem. Een lucht/lucht warmtepomp kost tussen € 4.000 en € 8.000. Een volledig elektrische warmtepomp kan aanzienlijk duurder zijn, terwijl een hybride warmtepomp vaak een lagere investering vereist.

Tevens zijn er subsidies beschikbaar voor warmtepompen. Deze subsidies kunnen de aanschafkosten aanzienlijk verlagen. Het is daarom verstandig om dit te onderzoeken voordat er een beslissing wordt genomen over de aanschaf van een warmtepomp.

Conclusie

Een warmtepomp is een duurzame en energiezuinige oplossing voor de verwarming van woningen. Afhankelijk van de situatie en de doelen van de eigenaar kan gekozen worden tussen een hybride warmtepomp of een volledig elektrische warmtepomp. In bestaande woningen is het verstandig om eerst de isolatie te verbeteren voordat er overgestapt wordt naar een warmtepomp. In nieuwbouwprojecten is een warmtepomp een goede keuze vanaf het begin.

De installatie van een warmtepomp vereist zorgvuldige voorbereiding en overleg met een professional. Aandachtspunten zoals de isolatie van de woning, de plaatsing van de buitenunit en de keuze voor een slimme warmtepomp zijn belangrijk voor de efficiëntie en duurzaamheid van het systeem.

Door het gebruik van een warmtepomp is het mogelijk om het gasverbruik te verlagen of volledig te elimineren. Dit leidt tot lagere energiekosten en een kleinere CO₂-voetafdruk. Met de beschikbaarheid van subsidies wordt het steeds aantrekkelijker om over te stappen op deze duurzame verwarmingsoplossing.