Luchtverwarming in combinatie met een warmtepomp: Uitdagingen, voordelen en toepassing in de praktijk

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

In de huidige energietransitie speelt de warmtepomp een steeds belangrijker rol bij het opwarmen van woningen en het opwekken van warm tapwater. Voor woningeigenaren die reeds gebruikmaken van luchtverwarming is de overgang naar een warmtepomp echter geen eenvoudige zaak. Luchtverwarming is traditioneel een hoge temperatuurverwarmingssysteem, terwijl warmtepompen meestal werken bij lagere temperaturen. Dit artikel biedt een gedetailleerde, feitenbasierte inzicht in de combinatie van luchtverwarming en warmtepompen, inclusief de technische uitdagingen, mogelijke oplossingen en de rol van woningisolatie in het rendement van zo’n systeem.

Inleiding

Luchtverwarming wordt vaak gebruikt in woningen die geen radiatoren of vloerverwarming kunnen of willen gebruiken, bijvoorbeeld vanwege ruimtelijke beperkingen of architectonische keuzes. Het principe is eenvoudig: lucht wordt opgewarmd in een luchtverwarmer en via kanaalsystemen verspreid over het huis. Ondertussen is de warmtepomp een veelbelovende alternatieve verwarming, die energie uit de lucht, grond of water omzet in warmte. De combinatie van luchtverwarming en warmtepomp is echter geen standaardoplossing en vereist een zorgvuldige analyse van de situatie in de woning.

Deze artikel is opgesteld aan de hand van recente en betrouwbare bronnen binnen het veld van duurzame energie en verwarmingsinstallaties. Het beoogt de lezer te informeren over de mogelijkheden en beperkingen van deze combinatie, met nadruk op technische aspecten, praktische toepassingen en de rol van isolatie.

Luchtverwarming: Principe en toepassing

Luchtverwarming werkt door direct of indirect opgewarmde lucht via een ventilatiesysteem te verspreiden over de woning. De luchtverwarmer verwarmt de lucht tot ongeveer 70°C, die vervolgens via luchtroosters in wanden, vloeren of plafonds in de ruimtes terechtkomt. Dit type verwarming is vaak te herkennen aan de aanwezigheid van luchtkanalen en uitblaasroosters.

Werking van luchtverwarming

Luchtverwarming is een hoge temperatuurverwarmingssysteem, wat betekent dat de temperatuur van de uitblaaslucht hoger ligt dan die van radiatoren of vloerverwarming. Dit is een belangrijk aspect bij het overwegen van een overgang naar een warmtepomp, aangezien warmtepompen meestal efficiënter werken bij lagere afgiftetemperaturen.

In een typisch scenario wordt de lucht aangezogen via retourroosters, opgewarmd in de luchtverwarmer en daarna opnieuw uitgeblazen in de woning. De ventilatie is hierbij een essentieel onderdeel van het systeem, aangezien de hoeveelheid en snelheid van de uitblaaslucht het comfort van de woning beïnvloeden.

Voordelen en nadelen

Hoewel luchtverwarming een esthetische oplossing biedt en geen zichtbare radiatoren vereist, zijn er ook nadelen. Zo kan de lucht droog worden, wat ongemak kan veroorzaken. Daarnaast is het systeem niet altijd eenvoudig te combineren met moderne, energiezuinige verwarmingsoplossingen zoals warmtepompen.

Warmtepompen: Een overzicht

Een warmtepomp is een elektrisch aangedreven systeem dat warmte uit de omgeving (lucht, grond of water) opneemt en gebruikt om woningen te verwarmen en warm tapwater te produceren. Het principe is vergelijkbaar met dat van een koelkast: warmte wordt onttrokken aan een bron en afgegeven aan een ander medium.

Lucht-water warmtepompen

De meest populaire vorm van warmtepomp in Nederland is de lucht-water warmtepomp. Deze haalt warmte uit de lucht en gebruikt het om water te verwarmen, dat vervolgens via radiatoren of vloerverwarming wordt afgestaan. Het systeem bestaat uit een buitenunit (met ventilator) en een binnenunit (met pomp en boiler).

Er zijn twee hoofdvormen van lucht-water warmtepompen:

Monoblock: De koelcyclus bevindt zich volledig in de buitenunit, die via leidingen met het binnenste van het systeem is verbonden.
Split: Het koelmiddel bevindt zich binnen het gebouw, wat het systeem minder gevoelig maakt voor bevriezen.

De efficiëntie van een warmtepomp wordt uitgedrukt in de COP (Coefficient of Performance), wat aangeeft hoeveel warmte het systeem kan genereren met 1 kWh elektriciteit. Een COP van 4,5 betekent dat voor 1 kWh elektriciteit 4,5 kWh warmte wordt geproduceerd.

Lucht-lucht warmtepompen

Een lucht-lucht warmtepomp verwarmt direct de lucht in de woning, vaak via ventilators of luchtverwarmers. Hoewel deze oplossing geschikt is voor kleinere gebouwen of als aanvulling op bestaande systemen, heeft het beperkte toepassingsmogelijkheden. Het vereist in elke kamer een ventilator en kan de lucht droog maken, wat een nadeel is in termen van comfort.

Combinatie van luchtverwarming en warmtepomp

De integratie van luchtverwarming met een warmtepomp is technisch mogelijk, maar vereist aandacht voor het systeemontwerp en de isolatie van de woning.

Uitdagingen bij het combineren

Luchtverwarming werkt met hoge afgiftetemperaturen, terwijl warmtepompen meest efficiënt werken bij lagere temperaturen. Dit betekent dat er aanpassingen nodig zijn om de twee systemen met elkaar te koppelen. Een warmtepomp die is ontworpen voor radiatoren of vloerverwarming kan bijvoorbeeld moeilijk efficiënt gebruikt worden voor een luchtverwarmingssysteem zonder aanpassingen.

Daarnaast is het noodzakelijk om de huidige verwarmingssituatie van de woning te analyseren. Bijvoorbeeld: is de woning goed geïsoleerd? Is de luchtverwarming direct of indirect gestookt? Welke is de actuele COP van het systeem?

Hybride oplossingen

Een mogelijke oplossing is het gebruik van een hybride systeem, waarbij een warmtepomp wordt gecombineerd met een traditionele verwarming. In dit geval kan de warmtepomp de primaire bron zijn bij lagere buitentemperaturen, terwijl de traditionele verwarming inkomt bij hoge vraag of in geval van een tekort aan warmte.

Een hybride oplossing is vooral geschikt voor woningen die niet super goed geïsoleerd zijn. In zulke gevallen is het niet mogelijk om volledig af te haken van fossiele energie, maar kan er wel een reductie geboekt worden.

Voorwaarden voor een efficiënte overgang

Een warmtepomp is alleen rendabel als de woning goed geïsoleerd is. Dit is een essentieel punt, aangezien de efficiëntie van een warmtepomp sterk afhangt van de hoeveelheid warmtelekken. Voor een luchtverwarmingssysteem betekent dit dat een warmtescan van de woning noodzakelijk is om eventuele lekken in de gevels, daken, kozijnen en vloeren te identificeren en te herstellen.

Een warmtescan is een visuele weergave van de thermische situatie van een woning, gemaakt met een thermograaf. Het helpt om de beste isolatieopties te bepalen en eventuele aanpassingen in het verwarmingsstelsel te plannen.

Ventilatielucht/water warmtepompen: Een alternatief?

De ventilatielucht/water warmtepomp is een relatief nieuwe oplossing die in het bijzonder populair is geworden in landen zoals Zweden, maar ook in Nederland steeds vaker wordt toegepast. Deze warmtepomp onttrekt warmte aan de ventilatielucht van het huis, wat het voordelig maakt omdat er geen bodembron of buitenunit nodig is.

Werking van ventilatielucht/water warmtepompen

De ventilatielucht/water warmtepomp gebruikt de lucht die normaal gesproken wordt afgestaan via het ventilatiesysteem. In plaats van deze lucht direct te verlaten, wordt de warmte onttrokken en gebruikt om water te verwarmen. Het systeem kan worden ingezet in woningen tot ongeveer 200 m² en is ideaal voor zowel bestaande als nieuwe huizen.

Het voordeel van deze warmtepomp is dat er geen grondboor of externe unit nodig is, waardoor de installatiekosten lager zijn dan bij een grondwarmtepomp. Bovendien is het systeem zeer geschikt voor all-electric oplossingen, waarbij geen fossiele brandstoffen meer nodig zijn.

Conclusie

De integratie van luchtverwarming en warmtepomp is technisch mogelijk, maar vereist een zorgvuldige analyse van de huidige situatie in de woning. Luchtverwarming is een hoge temperatuurverwarmingssysteem, terwijl warmtepompen meest efficiënt werken bij lagere temperaturen. Dit betekent dat er aanpassingen nodig zijn om de combinatie efficiënt te maken.

Een warmtepomp is alleen rendabel als de woning goed geïsoleerd is. Daarom is het aanbevolen om vooraf een warmtescan uit te voeren om warmtelekken te identificeren en isolatieaanpassingen in te plannen. Voor woningen die niet super goed geïsoleerd zijn, kan een hybride oplossing een betere keuze zijn.

Alternatieve oplossingen zoals de ventilatielucht/water warmtepomp bieden een interessante optie voor woningen die geen bodembron of buitenunit kunnen toepassen. Deze warmtepomp onttrekt warmte aan de ventilatielucht en is ideaal voor all-electric verwarming.

Voor woningeigenaren met luchtverwarming is het belangrijk om contact op te nemen met een ervaren installateur of adviesbureau zoals EconVice, die de meest geschikte oplossing kan adviseren op basis van de specifieke situatie in de woning.

Bronnen

hetelucht