De warmtepomp in de media: trends, beleid en groei in Nederland
De warmtepomp is momenteel centraal in het energiesysteem van Nederland en speelt een steeds grotere rol in zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. Zowel vanuit beleidsmatige als technologische kijk is de warmtepomp in de afgelopen jaren sterk in de media belicht. Dit artikel biedt een overzicht van de actuele ontwikkelingen, subsidies, technische toepassingen en milieuimpact van warmtepompen in Nederland, met een focus op de trends en vooruitzichten tot en met 2025.
Inleiding
De warmtepomp is op weg om de standaard te worden voor verwarming en koeling in Nederland. In 2024 waren er al 2,6 miljoen warmtepompen geïnstalleerd, een toename van 17 procent in vergelijking met 2023. Deze groei wordt verder aangemoedigd door beleid zoals de uitsluiting van nieuwbouw van het aardgasnet en subsidies zoals de ISDE-regeling. Toch zijn er ook uitdagingen, zoals de langzaam groeiende markt voor lucht-waterwarmtepompen in bestaande woningen en de afname van bodem- en waterwarmtepompen in nieuwbouw.
In dit artikel worden de belangrijkste ontwikkelingen, beleidswijzigingen en trends in de warmtepompsector in kaart gebracht, met aandacht voor de technologie, subsidie- en milieukwesties.
Subsidie wijzigingen vanaf 2026
Dubbele ISDE-subsidie
Op 1 januari 2026 verdwijnt de dubbele ISDE-subsidie voor warmtepompen. Tot nu toe kon een huishouden bijvoorbeeld voor een systeem met twee warmtepompen eenmalig het startbedrag en eventuele labelbonus ontvangen, vermeerderd met een opslag per kW voor het totaalvermogen van de opstelling. Vanaf 2026 is er sprake van een enkelvoudige subsidie: slechts één warmtepomp in een system tot 70 kW zou volgens voorstel van het ministerie van Klimaat, Landbouw en Milieu (KLM) gesubsidieerd kunnen worden.
Vereniging Warmtepompen, een belangrijke lobbygroep in de sector, heeft hier tegen gepresenteerd. Het argument is dat het combineren van warmtepompen technisch vaak verstandig is, bijvoorbeeld om prestaties te verbeteren in grote woningen of gebouwen. Het tegenvoorstel van de vereniging is geïntegreerd in de voorgenomen wijzigingen van de ISDE-regeling. Deze wijzigingen worden verwacht in oktober of november 2025, na politieke besluitvorming.
Deze wijziging heeft gevolgen voor de planning van renovatieprojecten. Bouwbedrijven en installateurs adviseren klanten om subsidies vooraf te plannen, gezien de duidelijke verandering in de financieringsregeling.
Aantal geïnstalleerde warmtepompen: cijfers en trends
Groei per type warmtepomp
Er zijn drie belangrijke soorten warmtepompen in Nederland:
- Lucht-luchtwarmtepompen (airco’s),
- Lucht-waterwarmtepompen,
- Bodem- of waterwarmtepompen.
De volgende tabel geeft een overzicht van de ontwikkeling tussen 2010 en 2024:
Jaar | Bodem- of waterwarmtepompen (x 1.000) | Lucht-luchtwarmtepompen (x 1.000) | Lucht-waterwarmtepompen (x 1.000) |
---|---|---|---|
2010 | 30,29 | 17,65 | 27,10 |
2011 | 36,05 | 52,69 | 30,53 |
2012 | 41,26 | 86,42 | 32,93 |
2013 | 43,88 | 119,27 | 36,32 |
2014 | 45,99 | 158,80 | 40,35 |
2015 | 47,41 | 202,34 | 45,71 |
2016 | 50,94 | 260,96 | 55,94 |
2017 | 54,87 | 331,84 | 74,53 |
2018 | 60,38 | 408,78 | 100,89 |
2019 | 70,71 | 529,54 | 131,96 |
2020 | 87,92 | 788,52 | 173,42 |
2021 | 106,26 | 1.085,10 | 220,83 |
2022 | 125,37 | 1.361,58 | 323,00 |
2023 | 148,53 | 1.638,49 | 470,78 |
2024 | 161,02 | 1.898,70 | 574,48 |
In 2024 zijn er in totaal 2,6 miljoen warmtepompen geïnstalleerd. Daarvan is 72% een lucht-luchtwarmtepomp, 22% een lucht-waterwarmtepomp en 6% een bodem- of waterwarmtepomp. Lucht-luchtwarmtepompen zijn het meest voorkomend, maar leveren relatief minder energie dan lucht-water- en bodemwarmtepompen.
Technische toepassingen en efficiëntie
Lucht-luchtwarmtepompen
Lucht-luchtwarmtepompen zijn vooral bekend om hun gebruik in de zomer, waarbij ze als airco fungeren. In de winter leveren ze verwarming, maar de efficiëntie is dan beperkt, vooral in koudere klimaten. Daarom zijn deze systemen in Nederland vooral bedoeld voor koeling en worden ze vaak geïnstalleerd in nieuwbouwprojecten of in renovaties waar het gebruik van aardgas is uitgezonderd.
Lucht-waterwarmtepompen
Lucht-waterwarmtepompen leveren warm water via een warmtewisselaar. Deze warmtepompen zijn efficiënter dan lucht-luchtwarmtepompen, vooral in het leveren van warme water en ruimteverwarming. Ze worden vaak gebruikt in bestaande woningen en zijn een populaire keuze bij renovaties.
Bodem- of waterwarmtepompen
Bodem- of waterwarmtepompen zijn de meest efficiënte, maar ook de duurste en meest ingrijpende oplossing. Ze gebruiken de constante temperatuur van de grond of water om warmte op te wekken. Deze systemen worden vooral gebruikt in nieuwbouw, omdat ze een grote installatie ruimte nodig hebben en vaak aansluiting maken op een warmtenet.
Beleid en regulering
Aansluiting op het aardgasnet
Sinds 2018 mag nieuwbouw niet meer op het aardgasnet worden aangesloten. Dit heeft geleid tot een toename van de verkoop van lucht-water- en bodemwarmtepompen in nieuwbouwprojecten. De verkoopcijfers van deze warmtepompen stegen sterk tussen 2018 en 2020, maar zijn sinds 2022 stabiel gebleven. In 2024 is er zelfs een afname van 35% in de verkoop van bodem- of waterwarmtepompen in vergelijking met 2023.
Verplichting vanaf 2026
Vanaf 2026 wordt de warmtepomp de norm voor nieuwbouw en renovatieprojecten. Dit beleid is gericht op het uitstappen van fossiele brandstoffen en het verlagen van CO2-uitstoot. De overheid stimuleert dit door subsidies en maakt het gebruik van warmtepompen verplicht in nieuwe woningen.
Milieuimpact
TNO-onderzoek
TNO heeft in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken onderzoek gedaan naar de milieu-impact van (hybride) warmtepompen. De conclusie is dat warmtepompen vrijwel altijd beter zijn voor het milieu dan een cv-ketel. De milieuprestatie hangt af van het type warmtepomp, het koudemiddel en de verhouding tussen groene en grijze stroom die wordt gebruikt.
De milieu-impact van de productie van warmtepompen is relatief laag in vergelijking met het energieverbruik. Hoe efficiënter de warmtepomp, hoe minder energie er nodig is en hoe lager de CO2-uitstoot. Daarom is het belangrijk om bij de keuze van een warmtepomp rekening te houden met de COP (Coefficient of Performance) en de SEER (Seasonal Energy Efficiency Ratio).
Toekomstvisie en internationale context
Onvermijdelijke toekomst
Volgens Paul Kenny, voorzitter van de European Heat Pump Association (EHPA), is de warmtepomp de onvermijdelijke toekomst van verwarming in Europa. De marktdeel van warmtepompen in Europa is momenteel zo’n 27 tot 30 procent, maar dit wordt in de komende decennia verder uitgebreid.
De combinatie van hoge efficiëntie, de afhankelijkheid van landen op fossiele brandstoffen en de groei van hernieuwbare elektriciteit maakt dat de warmtepomp de standaard wordt. Kenny benadrukt dat warmtepompen vier keer efficiënter zijn dan gasketels en flexibel inspelen op dalende elektriciteitsprijzen, bijvoorbeeld door zon- en windenergie. Ook de toenemende koelbehoefte door klimaatverandering versterkt de trend naar warmtepompen.
Landverschillen in Europa
De transitie naar warmtepompen verloopt niet even snel in alle landen. Scandinavische landen, die al sinds de oliecrisis van de jaren zeventig gekozen hebben voor elektrificatie, kennen al vrijwel een fossielvrije verwarmingssector. Andere landen, zoals Nederland en het Verenigd Koninkrijk, profiteerden jarenlang van goedkope aardgasreserves en lopen nu iets achter in de transitie.
Conclusie
De warmtepomp is op weg om het standaard verwarmings- en koelsysteem in Nederland te worden. De toename van het aantal geïnstalleerde warmtepompen in de afgelopen jaren is duidelijk, en het beleid van de overheid stimuleert verder groei. Toch zijn er uitdagingen, zoals de afname van bodem- en waterwarmtepompen in nieuwbouw en de noodzaak om de markt voor lucht-waterwarmtepompen in bestaande woningen verder te ontwikkelen.
Subsidiebeleid, zoals de ISDE-regeling, speelt een belangrijke rol in de toegankelijkheid van warmtepompen voor huishoudens en bouwbedrijven. Vanaf 2026 worden deze subsidies gewijzigd, wat invloed heeft op de planning en financiering van renovatieprojecten.
Vanuit milieuperspectief is de warmtepomp een verantwoorde keuze, zeker als het systeem op groene energie werkt. De toekomstvisie van de European Heat Pump Association benadrukt dat warmtepompen in de komende 10 tot 20 jaar de dominante technologie zullen worden in de Europese verwarmingsmarkt.
Bronnen
Related Posts
-
Warmtepompen in Kroatie: Technische Specificaties, Duurzaamheid en Installatieoverwegingen
-
Warmtepompen en koudemiddelen: Werking van fases en toepassing in woningverwarming
-
Warmtepompen en Koudemiddelen: De Rol van Druk en R-134a in Efficiënte Energieopwekking
-
Warmtepomp in 2021: Geluid, Kostprijs, en Wettelijke Eisen voor Installatie
-
Warmtepomp Kostverloren: Toekomstige Warmteoplossing voor Duurzame Woningen
-
Warmtepompen: Kosten, Soorten en Overwegingen voor Huis eigenaars
-
Korte levertijd voor warmtepompen: Uitleg, alternatieven en voordelen
-
Warmtepomp kopen in Wassenaar: een gids voor duurzame verwarming in 2025