De groei van warmtepompen vertraagt: zorgen voor energietransitie en klimaatdoelen

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

De warmtepompmarkt in Nederland en Europa lijkt op een knie te gaan. Hoewel de verkoop van warmtepompen in vorige jaren in dubbele cijfers groeide, is de ontwikkeling in de eerste helft van 2024 alarmbarend. De verkoopcijfers zijn bijna gehalveerd vergeleken met hetzelfde periode in 2023. Deze daling treft het hart van de energietransitie en ondermijnt de haalbaarheid van klimaatdoelen. In dit artikel bekijken we de oorzaken van deze afname, de rol van beleidswijzigingen, en de gevolgen voor de verduurzaming van woningen en het klimaatbeleid.

Eerste helft van 2024: een daling van bijna 50%

In de eerste helft van 2024 is het aantal verkochte warmtepompen in Nederland met bijna 50% gedaald. In hetzelfde periode van 2023 waren er 88.000 warmtepompen verkocht, terwijl in 2024 slechts 47.000 exemplaren over de toonbank gingen. Deze daling is het derde kwartaal op rij waarin de verkoop afneemt. Dit betekent dat het momentum dat in vorige jaren opgebouwd werd, nu snel wordt ingetogen. Voor de energietransitie is deze ontwikkeling zorgwekkend, omdat warmtepompen essentieel zijn om de CO2-uitstoot in de gebouwde omgeving te verminderen.

Volgens de European Heat Pump Association (EHPA) is er in 2023 in 21 Europese landen een totaal van 3 miljoen warmtepompen verkocht. Dit is een daling van 6,5% ten opzichte van 2022. De EHPA wijst erop dat de verkoop van warmtepompen in Europa voor het eerst in tien jaar afneemt. De huidige trend leidt ertoe dat tegen 2030 slechts 45 miljoen warmtepompen geïnstalleerd zullen zijn, terwijl de EU mikt op 60 miljoen installaties. Deze kloof is een groot obstakel op de weg naar de klimaatdoelen.

Oorzaken van de afname in verkoop

De afname in verkoop van warmtepompen is het gevolg van meerdere factoren. Een van de belangrijkste oorzaken is het beleid dat door de nieuwe regering wordt voorgesteld. Het hoofdlijnenakkoord van de regering bevat maatregelen die het aantrekkelijkheid van warmtepompen ondermijnen. Zo is er sprake van het schrappen van de renovatienorm en het niet bevorderen van elektriciteit boven aardgas. Deze beleidswijzigingen gaan haaks op de vorige beleidslijnen, waarin het verduurzamen van woningen centraal stond.

Techniek Nederland, een brancheorganisatie die de technische industrie vertegenwoordigt, reageert kritisch op deze maatregelen. Volgens de organisatie is het schrappen van de normering van de hybride warmtepomp onverteerbaar. Deze normering zorgde ervoor dat woningcorporaties en particulieren verplicht werden om in verduurzame oplossingen te investeren. Zonder deze normering is de vraag naar warmtepompen minder gespreid, omdat het verduurzamen van woningen niet langer verplicht is.

Daarnaast heeft de regering besloten om de salderingsregeling voor zonnepanelen en warmtepompen te schrappen. Deze regeling maakte het mogelijk voor huishoudens om het overschot aan energie terug te voeren naar het net en hiermee te verrekenen tegen het verbruik. Het schrappen van deze regeling zorgt ervoor dat de financiële aantrekkelijkheid van duurzame energiebronnen afneemt. Dit heeft directe gevolgen voor consumenten, die nu twijfelen of ze überhaupt investeren in verduurzame technologieën.

Impact van beleidswijzigingen op de markt

De beleidswijzigingen hebben een directe impact op de markt voor warmtepompen. De afname in verkoopcijfers is grotendeels te wijten aan het vertrouwen van consumenten. Volgens Joyce Donat van de Consumentenbond is het vertrouwen in de overheid sterk afgenomen. Consumenten voelen zich nu overgeleverd aan de grillen van de markt. Dit maakt het voor hen moeilijker om investeringen in duurzame technologieën te doen, omdat het niet duidelijk is hoeveel subsidie ze zullen ontvangen en hoe lang het duurt voordat ze deze investeringen terugverdienen.

De daling van de verkoop van warmtepompen heeft ook gevolgen voor de productie en het installatieniveau. Fabrikanten en installateurs moeten nu rekening houden met een lagere vraag, waardoor investeringen in productiecapaciteit en opleidingen minder aantrekkelijk worden. Dit heeft op lange termijn negatieve gevolgen voor de groei van de markt en de beschikbaarheid van ervaren installateurs.

Verduurzaming van woningen en woningcorporaties

Techniek Nederland benadrukt de rol die woningcorporaties spelen in de verduurzaming van de woningbouw. Volgens de organisatie moeten woningcorporaties actief worden ondersteund bij het verduurzamen van hun woningvoorraad. Het regeerprogramma van het kabinet noemt verduurzamingsmaatregelen wel, maar geeft hier geen concrete uitwerking aan. Dit leidt ertoe dat woningcorporaties hun verduurzamingsplannen langzaam uitvoeren, wat de haalbaarheid van de klimaatdoelen ondermijnt.

Zonnepanelen en warmtepompen zorgen voor lagere en beter voorspelbare energierekeningen. Door deze technologieën toe te passen, kunnen woningcorporaties hun huurders ondersteunen bij het verlagen van hun energiekosten. Dit is vooral belangrijk voor huishoudens met een kleine beurs, die gevoelig zijn voor stijgende energiekosten. Het schrappen van subsidies en verduurzamingsnormering zorgt er echter voor dat woningcorporaties minder gemotiveerd zijn om verduurzame maatregelen te nemen.

Klimaatdoelen en energietransitie

De daling in verkoop van warmtepompen heeft ook gevolgen voor de klimaatdoelen van Nederland. In het Klimaatakkoord staat dat in 2030 tenminste 1,3 miljoen warmtepompsystemen geïnstalleerd moeten zijn. Tegen het einde van 2021 waren er 330.000 warmtepompen geïnstalleerd. In 2020 was de groei van 64% ten opzichte van 2019, wat op papier een gunstige ontwikkeling leek. Toch blijkt uit het Nationaal Warmtepomp Trendrapport dat het groeitempo te laag is om de doelstelling van 2030 te halen.

In 2020 werd 80% van de geïnstalleerde warmtepompen full-electric en 13% hybride systemen. Lucht-watersystemen namen 80% van de markt in. Volgens onderzoeker Giel Janssen van Dutch New Energy Research is het aantal geplaatste warmtepompen in 2021 naar verwachting licht gestegen naar 70.000, vooral in de woningbouw. Echter, dit aantal is nog steeds te laag om de klimaatdoelen te halen.

Europese context en klimaatadaptatie

De daling van de verkoop van warmtepompen in Nederland is niet uniek. Ook in andere Europese landen is er een terugval te zien. In Italië is het aantal verkochte warmtepompen met bijna 300.000 gedaald. Dit is het gevolg van wijzigingen in stimuleringsmaatregelen, die het consumentenvertrouwen ondermijnden. De huidige trend is zorgwekkend en bedreigt de haalbaarheid van de duurzaamheidsdoelstellingen in Europa.

De EHPA wijst erop dat de verkoop van warmtepompen een cruciale rol speelt in de energietransitie. In 2023 waren er 23,96 miljoen warmtepompen geïnstalleerd in Europese gebouwen, wat resulteerde in een jaarlijkse CO2-reductie van 7,2 megaton. Dit benadrukt de belangrijke rol van warmtepompen in de bestrijding van klimaatverandering.

Toekomstige maatregelen en kansen

Hoewel de daling van de verkoop van warmtepompen zorgwekkend is, zijn er ook kansen om de energietransitie op gang te brengen. Techniek Nederland benadrukt de noodzaak van concrete maatregelen om woningcorporaties en particulieren te ondersteunen bij het verduurzamen van hun woningen. Deze maatregelen kunnen bijvoorbeeld consistente subsidies zijn, verplichte verduurzamingsnormering en financiële ondersteuning voor huishoudens met een beperkte inkomens.

Daarnaast is het belangrijk dat de regering een duidelijk klimaatplan presenteert. In het regeerprogramma wordt genoemd dat er in 2025 een Actie-agenda voor de hitte en in 2026 een Nationale Klimaatadaptatie Strategie moet komen. Deze plannen moeten concrete maatregelen bevatten die leiden tot een snelle verduurzaming van de woningbouw en het voorkomen van de impact van klimaatverandering.

Conclusie

De afname in verkoop van warmtepompen in Nederland en Europa is zorgwekkend voor de voortgang van de energietransitie en de haalbaarheid van klimaatdoelen. De daling is het gevolg van beleidswijzigingen, zoals het schrappen van verduurzamingsnormering en subsidieveranderingen. Deze maatregelen ondermijnen het vertrouwen van consumenten en woningcorporaties, wat leidt tot een vertraging in de verduurzaming van de woningbouw.

Hoewel de markt voor warmtepompen in vorige jaren in dubbele cijfers groeide, is de huidige trend negatief. Dit heeft gevolgen voor de productiecapaciteit, de beschikbaarheid van ervaren installateurs en de haalbaarheid van de klimaatdoelen. Om de energietransitie op gang te brengen, zijn concrete maatregelen nodig die woningcorporaties en particulieren ondersteunen bij het verduurzamen van hun woningen. Dit is essentieel voor de vermindering van CO2-uitstoot en het behalen van duurzaamheidsdoelstellingen in Nederland en Europa.

Bronnen

zorgwekkend