Warmtepompen en de opwarmingssnelheid: Wat betekent dit voor je woning?

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

De overgang van traditionele verwarmingsystemen zoals HR-ketels naar warmtepompen is op dit moment een van de meest relevante ontwikkelingen in de bouw- en renovatie-industrie. Warmtepompen worden vaak aangestuurd als duurzame alternatieven, maar ze hebben ook specifieke voorwaarden om efficiënt en effectief te werken. Een van de belangrijkste aspecten die vaak worden genegeerd of onderschat, is de opwarmingssnelheid van een woning die op een warmtepomp werkt. In dit artikel worden de technische en praktische aspecten van deze opwarmingssnelheid besproken, op basis van gegevens uit betrouwbare bronnen in de sector.

Inleiding

Een warmtepomp onttrekt warmte uit een bron zoals lucht, grond of water en verwerkt deze tot verwarmingswarmte via een cyclus van verdamping, compressie, condensatie en expansie. In tegenstelling tot traditionele HR-ketels, werkt een warmtepomp met lage aanvoertemperaturen – typisch tussen de 35 en 55 graden Celsius. Deze lage temperaturen hebben directe gevolgen voor de opwarmingssnelheid van een woning. Aangezien het systeem langzaam werkt, is het belangrijk dat de woning goed is geïsoleerd en uitgerust met een verwarmingssysteem dat werkt op lage temperaturen, zoals vloerverwarming of LTV-radiatoren.

Deze technische en praktische aspecten beïnvloeden niet alleen de comfortsituatie van bewoners, maar ook de energie-efficiëntie en de kosten van het systeem. In het volgende deel van het artikel worden de relevante gegevens besproken, inclusief de rol van isolatie, het verband met het 50 graden test, en de voorkeur voor vloerverwarming of LTV-radiatoren.

Opwarmingssnelheid en lage aanvoertemperaturen

Een van de kernpunten bij het gebruik van warmtepompen is dat ze werken op lage aanvoertemperaturen. Volgens de gegevens in de bronnen is de typische aanvoertemperatuur van een warmtepomp ongeveer 35 tot 55 graden Celsius, terwijl een HR-ketel meestal werkt op temperaturen tussen de 70 en 95 graden. Deze lagere temperatuur heeft als gevolg dat het opwarmen van een woning een langere tijd in beslag neemt.

Een warmtepompinstallateur raadt daarom aan om ’s nachts de verwarming niet meer dan twee graden te verlagen. Anders is het mogelijk dat de woning de volgende ochtend koud blijft en het duurt uren voordat het weer op temperatuur komt. Deze vertraging is niet alleen ongemakkelijk voor de bewoners, maar ook een duidelijk nadeel bij het overwegen van een warmtepompinstallatie.

De lagere temperatuur heeft ook gevolgen voor het verwarmingssysteem. Traditionele radiatoren zijn vaak niet geschikt om op deze lagere temperaturen te werken. Het wordt daarom sterk aangeraden om vloerverwarming of lage temperatuurradiatoren te gebruiken. Deze systemen zijn ontworpen om efficiënt te werken op de lage temperaturen die een warmtepomp levert.

De rol van isolatie en het 50 graden test

Het feit dat een warmtepomp werkt op lage temperaturen maakt goede isolatie van de woning essentieel. Bij traditionele HR-ketels is het mogelijk om een woning met minder isolatie te verwarmen, omdat de hoge aanvoertemperatuur het gemakkelijker maakt om warmte te transporteren. Bij warmtepompen is dit niet het geval. Zonder voldoende isolatie kan het systeem niet efficiënt werken, wat leidt tot hogere energiekosten en een langere opwarmingstijd.

Een manier om te testen of de huidige isolatie van een woning voldoende is voor een warmtepomp, is de zogenaamde "50 graden test". Hierbij wordt de keteltemperatuur op 50 graden ingesteld en wordt de test uitgevoerd op een koude dag met een buitentemperatuur tussen de 4 en 10 graden. Als de woning op deze manier nog steeds comfortabel warm blijft, is de isolatie voldoende. Als het daarentegen koud wordt, is aanvullende isolatie nodig om het systeem efficiënt te maken.

Het is belangrijk op te merken dat huizen vanaf 1992 meestal voldoen aan de HR++ of HR+++ normen, wat betekent dat ze al een relatief hoge isolatiegraad hebben. Oudere huizen die niet aan deze normen voldoen, moeten vaak aanvullende isolatiemaatregelen nemen vooraleer een warmtepomp kan worden geïnstalleerd.

Vloerverwarming versus radiatoren

Vloerverwarming wordt algemeen gezien als de beste keuze bij het gebruik van warmtepompen. Dit komt doordat vloerverwarming efficiënter werkt op de lage aanvoertemperaturen die een warmtepomp levert. Traditionele radiatoren, die zijn ontworpen om op hogere temperaturen te werken, zijn vaak niet geschikt voor een warmtepomp. Dit kan leiden tot het fenomeen van "pendelen", waarbij de warmtepomp constant aan- en uitgaat om de gewenste temperatuur te bereiken.

Pendelen heeft negatieve gevolgen voor de levensduur van de warmtepomp en verhoogt het stroomverbruik. Het gebruik van een buffervat kan dit probleem verminderen, omdat het een soort "rust in het systeem" creëert en het voorkomt dat de compressor te vaak moet aanspringen. Een goed aangelegde vloerverwarming zorgt er daarnaast voor dat het fenomeen van pendelen niet optreedt, wat betekent dat de warmtepomp rustiger kan draaien en langer meegaat.

Invloed van de buitentemperatuur op de opwarmingssnelheid

Hoewel warmtepompen over het algemeen goed verwarmen, is hun efficiëntie afhankelijk van de buitentemperatuur. In de winter, wanneer de bron van warmte – zoals de lucht of de grond – zeer koud is, moet de compressor harder werken om de gewenste temperatuur te bereiken. Dit leidt tot hogere stroomverbruik en dus hogere energiekosten.

Bovendien is het belangrijk om te weten dat de meeste woningen die afhankelijk zijn van een warmtepomp voor verwarming, ook afhankelijk zijn van zonnepanelen om de stroom te genereren. Als het dak niet vol zit met zonnepanelen, is de kans groot dat de stroom voor de warmtepomp afkomstig is van fossiele brandstoffen. Dit ondermijnt het duurzame karakter van de warmtepomp en leidt tot hogere CO2-uitstoot.

Een andere mogelijkheid is om te kiezen voor een tweetraps warmtepomp, die in staat is om hogere temperaturen te bereiken. In de eerste trap wordt de temperatuur van de bron verhoogd van bijvoorbeeld 5 naar 35 graden, en in de tweede trap wordt deze verder opgevoerd tot 70 graden. Dit proces is efficiënter dan een enkeltraps systeem, maar vereist wel meer technische complexiteit en een hoger investering.

Invloed op het comfort en het gebruik

Vanwege de langzamere opwarmingstijd, is het belangrijk om het gebruik van de verwarming zorgvuldig te plannen. Het aanhouden van een constante verwarmingstemperatuur, in plaats van het verlagen van de temperatuur, is vaak het beste. Dit voorkomt dat het huis in de ochtend koud is en voorkomt de energiepieken die optreden wanneer de warmtepomp opnieuw moet opwarmen.

De installatie van een warmtepomp vereist dus ook een aanpassing in het gedrag van de bewoner. Het is bijvoorbeeld raadzaam om de verwarming niet te verlagen ’s nachts, of het aan te passen via een slimme thermostaat die het verbruik kan optimaliseren. Deze aanpassingen zijn cruciaal voor het behalen van de gewenste comfortsituatie en energie-efficiëntie.

Invloed op de investering en het rendement

De investering in een warmtepomp is aanzienlijk, vooral als extra isolatie of vloerverwarming moet worden geïnstalleerd. De subsidie voor een warmtepomp begint bij €1.350 voor een 3kW versie en loopt op tot €1.650 voor een 7kW variant. Deze subsidies zijn bedoeld om de overgang naar duurzame verwarmingssystemen te stimuleren, maar het eindbedrag is afhankelijk van de omvang van de isolatieverbeteringen en eventuele aanpassingen aan het verwarmingssysteem.

Het rendement van een warmtepomp wordt uitgedrukt in de SCOP (Seasonal Coefficient of Performance), die aangeeft hoe efficiënt de warmtepomp werkt gedurende het jaar. Een hogere SCOP betekent dat de warmtepomp minder stroom verbruikt om een bepaalde hoeveelheid warmte te genereren. Factoren die de SCOP beïnvloeden, zijn de kwaliteit van de isolatie, het type verwarmingssysteem, en de juiste dimensionering van de warmtepomp.

Het is aan te raden om de vermogensdimensionering van de warmtepomp zorgvuldig te kiezen. Een te groot vermogen kan leiden tot het fenomeen van pendelen, wat de levensduur van de warmtepomp verkort en het stroomverbruik verhoogt. Een te klein vermogen zorgt voor onvoldoende verwarming in extreme kou, wat het gebruik van de warmtepomp ondoenlijk maakt.

Toekomstige ontwikkelingen en regulering

De ontwikkeling van warmtepompen is voortdurend in beweging. Nieuwe technologieën maken het mogelijk om warmtepompen efficiënter te maken, met lagere stroomverbruik en hogere SCOP-waarden. Ook wordt er gewerkt aan het verlagen van geluidsniveaus, waarbij warmtepompen vanaf 2021 niet meer dan 30 dB (A) mogen produceren. Huidige warmtepompen zijn al behoorlijk stil, en deze ontwikkeling zorgt ervoor dat de regulering haalbaar is.

Daarnaast wordt er gewerkt aan de integratie van warmtepompen met andere duurzame energiebronnen, zoals zonnepanelen en accu’s. Deze combinatie maakt het mogelijk om de stroom die nodig is voor de warmtepomp volledig duurzaam te genereren, wat de CO2-uitstoot verder vermindert.

Conclusie

De opwarmingssnelheid van een woning die op een warmtepomp werkt, is een belangrijk aspect dat niet mag worden genegeerd bij het overwegen van zo’n systeem. Vanwege de lage aanvoertemperaturen werkt een warmtepomp langzaam, wat betekent dat de woning goed geïsoleerd moet zijn en uitgerust met een verwarmingssysteem dat werkt op lage temperaturen, zoals vloerverwarming of LTV-radiatoren. De invloed van de buitentemperatuur is aanzienlijk, en in de winter kan de efficiëntie van de warmtepomp afnemen.

Het gebruik van een warmtepomp vereist dus niet alleen een technische investering, maar ook een aanpassing in het gedrag van de bewoner. Het is belangrijk om de verwarmingstemperatuur zorgvuldig te beheren en eventuele aanpassingen in het verwarmingssysteem te overwegen. Daarnaast speelt de dimensionering van de warmtepomp een cruciale rol in het behalen van een optimale SCOP en een langere levensduur van het systeem.

De toekomstige ontwikkelingen in de sector van warmtepompen zijn veelbelovend, met lagere geluidsniveaus, hogere efficiëntie, en betere integratie met andere duurzame energiebronnen. Voor een duurzame en comfortabele verwarmingssituatie is het dus essentieel om deze aspecten zorgvuldig te overwegen bij de keuze voor een warmtepomp.

Bronnen

traag