Lucht-water warmtepomp voor tapwater: Werking, voordelen en toepassing

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

De lucht-water warmtepomp is een veelbelovend en duurzaam alternatief voor traditionele verwarmings- en tapwateroplossingen. Tegenwoordig wordt deze technologie steeds vaker ingezet bij zowel nieuwbouwprojecten als renovaties van bestaande woningen. In dit artikel wordt ingegaan op de werking van een lucht-water warmtepomp met name in het kader van tapwaterverwarming. Naast de technische aspecten worden ook de voordelen, installatieaspecten en rendementen besproken, met aandacht voor de praktische toepassing in huishoudelijke situaties.

De informatie is gebaseerd op betrouwbare bronnen binnen de technische en energie-gerelateerde sector. Deze artikelen en productbeschrijvingen komen van erkende leveranciers en adviesinstanties op het gebied van energieefficiëntie en duurzaam bouwen.

Werking van een lucht-water warmtepomp bij tapwaterverwarming

Een lucht-water warmtepomp maakt gebruik van de warmte die aanwezig is in de buitenlucht om water te verwarmen. Deze technologie is een vorm van duurzame energieopwekking en maakt gebruik van een kringloopprincipe waarbij warmte wordt opgenomen uit de omgeving en verder gebruikt voor het opwarmen van water.

Kringloopproces

De werking van een lucht-water warmtepomp bij tapwaterverwarming is gebaseerd op een cyclus die bestaat uit meerdere stappen:

Warmteopname uit de buitenlucht: De buitenunit van de warmtepomp trekt lucht aan via een ventilator. Deze lucht passeert een verdamper, waarin het koudemiddel de warmte uit de lucht opneemt en verdampt.
Compressie van het koudemiddel: De verdampte vorm van het koudemiddel wordt gecomprimeerd door de compressor, waardoor de temperatuur en druk van het koudemiddel sterk stijgt.
Warmteterugwinning in de condensor: Het hete koudemiddel in gasvorm stroomt vervolgens naar de condensor, waar het zijn warmte afgeeft aan het water dat wordt gebruikt voor tapwater of ruimteverwarming. Bij het afgeven van warmte verandert het koudemiddel terug in vloeistof.
Expansie en herhaling: Het vloeistofvormige koudemiddel passeert een expansieventiel, waarin het weer in gasvorm verandert. Daarna stroomt het terug naar de verdamper, waar het proces zich opnieuw begint.

Toepassing bij tapwaterverwarming

Bij tapwaterverwarming wordt het warme water dat ontstaat in de condensor direct of via een boiler gebruikt voor het opwarmen van het sanitair water in het huis. Dit proces vermindert het benodigde elektrische of gasverbruik voor het opwarmen van tapwater, omdat de warmtepomp een aanzienlijk deel van de energie uit de omgeving haalt.

Een voorbeeld hiervan is een systeem waarbij de warmtepomp een boiler van 300 liter in een dag volledig kan opwarmen met een beperkt elektrisch vermogen. Dit maakt het systeem niet alleen energiezuinig, maar ook geschikt voor huishoudens die hun energiekosten willen verlagen.

Voordelen van een lucht-water warmtepomp voor tapwater

Energiebesparing

Een van de grootste voordelen van een lucht-water warmtepomp is de aanzienlijke energiebesparing die het biedt. In tegenstelling tot traditionele waterverwarmingsystemen die elektriciteit of gas gebruiken om water op te warmen, haalt een lucht-water warmtepomp een groot deel van de benodigde energie uit de omgeving.

De efficiëntie van de warmtepomp wordt uitgedrukt in de COP (Coefficient of Performance), wat het verhouding getal is tussen het afgegeven vermogen en het toegevoegde elektrische vermogen. Bij een COP van 4,4 betekent dit dat voor elke 1 kWh elektriciteit er 4,4 kWh warmte beschikbaar komt voor tapwaterverwarming.

Milieuvriendelijkheid

Omdat de lucht-water warmtepomp geen fossiele brandstoffen gebruikt voor het opwarmen van tapwater, levert het een significante reductie op van CO₂-uitstoot. De meeste moderne warmtepompen gebruiken een milieuvriendelijk koudemiddel zoals R290 (propaan), wat een zeer lage GWP (Global Warming Potential) heeft. Dit maakt het systeem niet alleen energiezuinig, maar ook klimaatneutraal.

Lage onderhoudskosten

In vergelijking met andere energieopwekkingssystemen, zoals aardgas of elektrische waterverwarming, vereist een lucht-water warmtepomp weinig onderhoud. De buitenunit moet wel op de juiste manier worden geplaatst en eventueel periodiek worden gecontroleerd, maar de systemen zijn vrij robuust en hebben een lange levensduur.

Gecombineerde toepassing met verwarming

Een lucht-water warmtepomp kan niet alleen worden gebruikt voor tapwater, maar ook voor ruimteverwarming. Dit maakt het systeem ideaal voor huishoudens die zowel hun verwarmings- als sanitair waterbehoefte duurzaam willen voorzien. Door het gebruik van een split-systeem of monoblock is het mogelijk om het warme water zowel naar de boiler als naar het verwarmingssysteem te sturen.

Aanpassingen in de woning

Installatie in nieuwbouw

In nieuwbouwprojecten zijn lucht-water warmtepompen vaak goed te integreren in de architecturale en technische planning. De benodigde elektriciteit en waterinstallaties kunnen tijdens de bouw al worden voorzien, wat het systeem optimaal maakt. De buitenunit kan in de voortuin of op het dak worden geplaatst, zolang het toestel voldoende ruimte heeft voor luchtcirculatie.

Installatie in bestaande woningen

Lucht-water warmtepompen zijn ook geschikt voor bestaande woningen, omdat ze weinig aanpassingen in de infrastructuur vereisen. Een bestaande cv-installatie kan meestal worden aangepast om het warme water van de warmtepomp te gebruiken. In sommige gevallen kan het systeem ook worden ingezet in combinatie met een hybride opstelling waarbij een traditionele ketel wordt behouden voor piekvermogen.

Een belangrijk voordeel bij bestaande woningen is dat er geen diepe grachtwerken of boringen nodig zijn, zoals bij water-water of bodem-water warmtepompen. Dit maakt de installatie sneller en goedkoper, terwijl het rendement van de lucht-water warmtepomp nog steeds redelijk hoog is.

Geluidseffecten en plaatsing

Een belangrijk aspect bij de installatie van een lucht-water warmtepomp is de geluidshinder. De buitenunit maakt geluid tijdens het draaien van de ventilator en de compressor. Dit geluid moet worden beheerst om aan de geluidseisen te voldoen.

De geluidsnorm is meestal beperkt tot maximaal 40 dB bij de buren. Voor de vermindering van geluidshinder kan gebruik worden gemaakt van een geluidsisolatiekast of een geschikte plaatsing van de buitenunit op een afstand van de woning of buurhuis.

Bij ventilatiewarmtepompen, die gebruik maken van de afgezogen lucht uit de woning, is de geluidsbelasting binnen de woning meestal verwaarloosbaar. Deze systemen zijn ideaal voor huishoudens die hun tapwater efficiënt willen verwarmen zonder geluidshinder van de buitenunit.

Rendement en COP-waarden

Het rendement van een lucht-water warmtepomp wordt uitgedrukt in COP (Coefficient of Performance), wat de verhouding is tussen het afgegeven warmtevermogen en het toegevoegde elektrisch vermogen. Hoe hoger de COP-waarde, hoe efficiënter het systeem.

Bij een buitenluchttemperatuur van 7°C naar een afgifte van 35°C levert een lucht-water warmtepomp bijvoorbeeld een COP van 4,4. Dit betekent dat voor elke 1 kWh elektriciteit er 4,4 kWh warmte beschikbaar is voor tapwaterverwarming.

Bij hogere afgiftetemperaturen, zoals 45°C, ligt de COP iets lager, bijvoorbeeld 3,6. Dit is logisch, omdat het opwekken van hogere temperaturen meer energie kost. Desondanks blijft de COP-waarde van een lucht-water warmtepomp aanzienlijk hoger dan die van een elektrische waterverwarming.

Hybride versus all-electric opstelling

Hybride warmtepomp

Een hybride lucht-water warmtepomp werkt samen met een traditionele ketel. Tijdens de warme perioden wordt het huis en het tapwater volledig verwarmd door de warmtepomp. Bij koude of piekvermogens wordt de ketel automatisch ingeschakeld om de warmtebehoefte aan te vullen.

Een voordeel van de hybride opstelling is dat de radiatoren en bestaande infrastructuur niet hoeven te worden aangepast. Bovendien is er geen extra boiler nodig voor tapwater, omdat deze al aanwezig is in het systeem. De nadeel is dat er nog steeds gas wordt gebruikt, wat leidt tot CO₂-uitstoot en vaste lasten voor gas.

All-electric warmtepomp

Een all-electric warmtepomp gebruikt uitsluitend elektriciteit om zowel tapwater als ruimteverwarming te verhitten. Hierdoor is het systeem volledig duurzaam, mits het elektriciteitsverbruik uit duurzame bronnen komt.

De all-electric opstelling vereist wel een aangepaste infrastructuur, zoals een efficiënter verwarmingssysteem (bijvoorbeeld vloerverwarming) en mogelijk een extra boiler voor tapwater. Het voordeel is dat er geen gasverbinding nodig is en dat het systeem langdurig energiezuiniger kan zijn.

Kostenaanpassingen en investering

De investering in een lucht-water warmtepomp hangt af van het type systeem, de vermogenscapaciteit en de benodigde aanpassingen in de woning. In nieuwbouwprojecten is de investering meestal hoger, omdat er een complete installatie moet worden aangelegd. In bestaande woningen zijn de kosten vaak lager, omdat er minder aanpassingen nodig zijn.

In het kader van tapwaterverwarming is het meestal voldoende om een kleinere warmtepomp aan te schaffen die specifiek is ontworpen voor het opwarmen van sanitair water. De meeste systemen kunnen in combinatie met een bestaande boiler werken, waardoor het systeem snel en efficiënt kan worden ingezet.

Toekomstperspectieven en duurzaamheid

De toepassing van lucht-water warmtepompen bij tapwaterverwarming is een van de meest beloftevolle duurzame technologieën op het gebied van energieefficiëntie en milieuvriendelijkheid. Met de steeds groeiende aandacht voor klimaatmaatregelen en energietransitie wordt de lucht-water warmtepomp steeds populairder bij zowel particuliere huishoudens als woningbouwbedrijven.

In combinatie met duurzame elektriciteit, zoals van zonnepanelen, levert de lucht-water warmtepomp een volledig koolstofvrij systeem voor tapwaterverwarming en ruimteverwarming. Dit maakt het systeem niet alleen economisch interessant, maar ook een essentieel onderdeel van een duurzame toekomst.

Conclusie

Een lucht-water warmtepomp is een efficiënt en duurzaam alternatief voor het opwarmen van tapwater in zowel nieuwbouwprojecten als bestaande woningen. Het systeem maakt gebruik van de warmte uit de omgeving en heeft een hoge COP-waarde, wat leidt tot aanzienlijke energiebesparing. Daarnaast is het systeem milieuvriendelijk, heeft het lage onderhoudskosten en kan het worden ingezet in combinatie met bestaande infrastructuur.

Bij de installatie is het belangrijk om aandacht te besteden aan de geluidsbelasting en de juiste plaatsing van de buitenunit. Daarnaast zijn er verschillende opstellingen mogelijk, zoals hybride of all-electric, afhankelijk van de behoeften en infrastructuur van de woning.

In de toekomst zal de lucht-water warmtepomp waarschijnlijk een steeds grotere rol spelen in de energietransitie en het duurzame wonen. Met de juiste planning en uitvoering kan dit systeem een essentieel onderdeel worden van elke woning die duurzaam en energiezuinig wil worden.