Warmtepomp als duurzame oplossing voor het verwarmen van doucherwater

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

Het verwarmen van doucherwater is een belangrijk onderdeel van het energieverbruik in een huishouden. Traditioneel wordt dit gedaan met gas of elektriciteit via een cv-ketel of een aparte boiler. Echter, met de groeiende aandacht voor duurzame energie en het verlagen van CO₂-uitstoot, biedt een warmtepomp een interessante alternatief. In dit artikel worden de mogelijkheden van warmtepompen voor het verwarmen van doucherwater besproken, met aandacht voor technische werking, voor- en nadelen, kosten en toepassing in bestaande en nieuwbouw.

Wat is een warmtepomp en hoe werkt deze voor het verwarmen van doucherwater?

Een warmtepomp is een systeem dat energie uit de omgeving – zoals buitenlucht of de bodem – verwerkt om warmte te genereren. In het geval van doucherwater verwarmt de warmtepomp water in een geïsoleerd boilervat, waarbij de temperatuur ongeveer 55 °C bereikt. Deze methode maakt gebruik van een koudemiddel, dat bij lage temperaturen verdampt en warmte opneemt, waarna de energie wordt afgegeven bij hogere temperaturen.

De werking van een warmtepomp is vergelijkbaar met die van een koelkast, maar dan in omgekeerde richting. Tijdens het verwarmen neemt het koudemiddel warmte op uit de omgeving (zoals buitenlucht of grondwater) en geeft deze af aan het water in het boilervat. Het proces verloopt efficiënter dan bij conventionele verwarmingsmethoden, omdat warmtepompen energie uit de omgeving gebruiken in plaats van deze direct te genereren.

Soorten warmtepompen voor doucherwater

Er zijn verschillende soorten warmtepompen die geschikt zijn voor het verwarmen van doucherwater:

Lucht-water warmtepomp:
Deze warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht en gebruikt deze om water te verwarmen. Het is de meest voorkomende vorm in woningen. De lucht-water warmtepomp werkt op vergelijkbare manier als een traditionele cv-ketel, maar met een veel hoger rendement. Het systeem bestaat uit een buitendeel en een binnendeel, waarin het water wordt opgewarmd.
Warmtepompboiler:
Een warmtepompboiler is een compacte oplossing die specifiek gericht is op het verwarmen van tapwater. Deze is gekoppeld aan een wateropslagvat en is een goed alternatief voor wie niet direct wil overgaan op een volledige warmtepompinstallatie. Het voordeel is dat het geen grote aanpassingen aan de woning vereist en snel een aanzienlijke energiebesparing oplevert.
Bodem-water warmtepomp:
Deze warmtepomp haalt energie uit de bodem en wordt meestal gebruikt in combinatie met een centrale verwarmingsinstallatie. Omdat de bodem het hele jaar door een stabiele temperatuur heeft, is deze warmtepomp erg betrouwbaar in de winter. De installatie is echter aanzienlijk ingrijpend en duurder dan een lucht-water warmtepomp.
Hybride warmtepomp:
Een hybride warmtepomp combineert een warmtepomp met een traditionele cv-ketel. Dit is een interessante oplossing voor woningen die nog niet volledig geïsoleerd zijn. Bij zeer koude temperaturen kan de cv-ketel als back-up fungeren, waardoor de warmtevoorziening in de winter niet onderbroken raakt.

Voor- en nadelen van het gebruik van een warmtepomp voor doucherwater

Voordelen

Energiebesparing:
Warmtepompen gebruiken minder energie om water te verwarmen in vergelijking met traditionele gas- of elektrische boilers. Het rendement is hoger, omdat energie uit de omgeving wordt gebruikt.
Duurzame energie:
Door het gebruik van warmtepompen wordt het afhankelijkheid van fossiele brandstoffen verminderd. Dit leidt tot een lager CO₂-voetspoor en draagt bij aan duurzame woningbouw.
Subsidies en fiscale voordelen:
Aan de aankoop van een warmtepomp zijn subsidies mogelijk, wat het aankoopbedrag voor de gebruiker kan verlagen. Dit maakt het een aantrekkelijke investering.
Lage bedrijfskosten:
Hoewel de aanschaf van een warmtepomp relatief hoog is, zijn de bedrijfskosten in de loop van de jaren aanzienlijk lager dan bij traditionele verwarmingssystemen. Dit resulteert in langdurige besparingen op de energierekening.
Toepassing in bestaande woningen:
Vooral de warmtepompboiler is geschikt voor bestaande woningen zonder grote aanpassingen. Dit maakt het een toegankelijke oplossing voor veel huiseigenaren.

Nadelen

Hoog aankoopbedrag:
De aanschaf van een warmtepomp is aanzienlijk duurder dan die van een conventionele boiler of cv-ketel. De investering moet dus worden afgeslagen tegen de langdurige besparingen.
Afhankelijkheid van isolatie:
Vooral bij lucht-water warmtepompen is het belangrijk dat de woning goed geïsoleerd is. Bij een slechte isolatie kan de warmtepomp minder efficiënt werken, wat de verwachtingen over energiebesparing kan verlagen.
Installatiebeperkingen:
Niet alle woningen zijn direct geschikt voor een warmtepomp. Vooral bij bodem-water warmtepompen is een ingrijpende installatie nodig, wat extra kosten kan opleveren.
Beperkte opslagcapaciteit bij warmtepompboiler:
Een warmtepompboiler is ontworpen voor het verwarmen van doucherwater, maar heeft een eindige opslagcapaciteit. Bij grotere gezinnen kan het nodig zijn om extra capaciteit te installeren of over te stappen op een volledige warmtepompinstallatie.

Kosten en rendement

De kosten van een warmtepomp variëren afhankelijk van het type en de omvang van de installatie. Een lucht-water warmtepomp kost gemiddeld tussen € 8.000 en € 11.000. Deze prijs is afhankelijk van de vermogenscapaciteit (meestal 3-10 kW) en de mate van automatisering. Een warmtepompboiler is aanzienlijk goedkoper, met een aanschafprijs van rond de € 2.000 tot € 4.000.

De rendementen van warmtepompen zijn aanzienlijk, vooral in combinatie met een goed geïsoleerde woning. In een woning met energielabel C of beter is het verwachtingsrendement hoger, omdat er minder extra verwarming nodig is. Bij vloerverwarming is de energiebesparing zelfs aanzienlijk groter, omdat deze verwarming op lagere temperaturen werkt.

Een woning met een verbruik van 1500 m³ gas kan met een warmtepomp aanzienlijk besparen. Voor doucherwater alleen kan een gezin van vier personen jaarlijks ongeveer 100 m³ gas besparen. Bij het verwarmen van de woning kan de besparing oplopen tot 70-90%, afhankelijk van de installatie en isolatie.

Toepassing in bestaande en nieuwbouw

Bestaande woningen

Voor bestaande woningen is een warmtepompboiler een interessante eerste stap naar een volledige verduurzaming. Deze oplossing is geschikt voor woningen die niet direct geschikt zijn voor een volledige warmtepompinstallatie. De installatie vereist weinig ingrijpen in de woning en biedt snel een aanzienlijke energiebesparing.

Een lucht-water warmtepomp is een populaire keuze voor bestaande woningen, mits de isolatie voldoende is. In gevallen waarin de isolatie tekortschiet, kan een hybride warmtepomp een betere oplossing zijn. Dit systeem combineert de warmtepomp met een traditionele cv-ketel, waardoor er een back-up is voor koude winters.

Nieuwbouw

Nieuwbouwwoningen zijn ideaal voor een volledige all-electric warmtepompinstallatie. In deze woningen kan een lucht-water warmtepomp worden geïntegreerd in het verwarmingssysteem en wordt het sanitair water direct verwarmd door de warmtepomp. Omdat de woning vanaf het begin goed is geïsoleerd en afgestemd op warmtepompverwarming, is het rendement hoog en het energieverbruik laag.

Technische aandachtspunten bij installatie

Bij de installatie van een warmtepomp zijn verschillende technische aandachtspunten belangrijk om te optimaliseren:

Boilervolume:
Het volume van het boilervat bepaalt hoeveel warm water beschikbaar is voor doucherwater en andere huishoudelijke activiteiten. Bij grotere gezinnen is het noodzakelijk om een groter boilervat te kiezen.
Afgiftesysteem:
Het afgiftesysteem van de woning – zoals vloerverwarming of radiatoren – moet compatibel zijn met de warmtepomp. Vloerverwarming is bijvoorbeeld efficiënter bij lage temperaturen, wat het rendement van de warmtepomp verder verhoogt.
Isolatie:
Voor een optimale werking van de warmtepomp is het belangrijk dat de woning goed geïsoleerd is. Bij energielabel C of lager is extra isolatie vaak nodig om te voldoen aan de verwachtingen rondom energiebesparing.
Koudemiddel:
Het type koudemiddel dat wordt gebruikt in de warmtepomp heeft invloed op het rendement en de efficiëntie. Moderne warmtepompen maken vaak gebruik van koudemiddelen zoals R32, die een zeer laag kookpunt hebben en daarom efficiënter werken bij koude temperaturen.

Conclusie

Een warmtepomp is een duurzame en efficiënte oplossing voor het verwarmen van doucherwater. De technologie maakt het mogelijk om energie uit de omgeving te gebruiken in plaats van fossiele brandstoffen, wat leidt tot aanzienlijke energiebesparingen en een lager CO₂-voetspoor. Zowel in bestaande als in nieuwbouw is de warmtepomp een geschikte keuze, mits de isolatie van de woning voldoende is en de installatie goed gepland wordt.

De keuze tussen een warmtepompboiler en een volledige warmtepompinstallatie hangt af van de persoonlijke situatie, het verbruik en de doelstellingen van de huiseigenaar. Voor wie op zoek is naar een stapsgewijze verduurzaming is een warmtepompboiler een goed begin, terwijl een volledige warmtepompinstallatie beter aansluit bij ambities voor een volledige overgang naar duurzame energie.

In de toekomst zal de warmtepomp waarschijnlijk een steeds grotere rol gaan spelen in de woningbouwsector, zowel in Nederland als in andere landen. Het is dus verstandig om nu al te kijken naar de mogelijkheden en te overwegen of een warmtepomp de juiste keuze is voor jouw woning.