Warmtepomp installeren in een slecht geïsoleerde woning: uitdagingen, opties en alternatieven

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

Een warmtepomp wordt steeds vaker gekozen als duurzame verwarmingsoplossing voor woningen in Nederland. Ze werken efficiënter dan traditionele verwarmingsmethoden, zoals een cv-ketel, en maken het mogelijk om te overwegen om volledig over te stappen op elektriciteit in de toekomst. Echter, de prestaties van een warmtepomp hangen sterk af van de isolatie van het huis. In huizen met slechte of matige isolatie kan een warmtepomp minder rendabel werken en leiden tot hogere energiekosten. Deze artikelen wil inzicht geven in de mogelijkheden, uitdagingen en alternatieven bij het overwegen van een warmtepompinstallatie in huizen die niet goed zijn geïsoleerd, op basis van de beschikbare informatie.

Inleiding

Een warmtepomp is een systeem dat warmte uit de omgeving (zoals lucht, grond of water) haalt en gebruikt om een woning te verwarmen. Het werkt het efficiënt wanneer een woning goed geïsoleerd is, zodat de opgewekte warmte niet snel verloren gaat. In de context van bestaande woningen, vooral die met energielabels D t/m G, kan het installeren van een warmtepomp uitdagingen met zich meebrengen. Deze huizen zijn vaak slecht geïsoleerd, wat leidt tot een hoger warmteverlies en dus een verhoogde energiebehoefte. In dit artikel wordt gekeken naar de betekenis van isolatie voor de efficiëntie van warmtepompen, de mogelijke oplossingen en de alternatieven wanneer isolatie niet verstandig of haalbaar is.

De rol van isolatie bij warmtepompen

Isolatie en energiebehoefte

Isolatie speelt een centrale rol in de efficiëntie van een warmtepomp. Een warmtepomp moet voldoende warmte genereren om de woning comfortabel te houden, maar als die warmte snel verloren gaat door slechte isolatie, moet de pomp langer werken en dus meer energie verbruiken. Dit vermindert het rendement en zorgt voor hogere energiekosten.

In huizen met een energielabel A+++, A++ of A+ is de isolatie goed tot zeer goed. Deze huizen zijn vaak voorzien van dubbele of driedubbele beglazing, dakisolatie, muurisolatie en vloerisolatie. In dergelijke huizen werkt een warmtepomp zeer efficiënt, omdat er weinig warmteverlies is. In tegenstelling hiermee zijn huizen met energielabel B of C redelijk geïsoleerd, maar nog steeds verbeterbaar. Voor deze huizen kan het aanbevolen zijn om eerst extra isolatiemaatregelen te nemen voordat een warmtepomp geïnstalleerd wordt.

Huizen met energielabel D t/m G

Huizen met energielabel D t/m G zijn meestal slecht geïsoleerd. Het installeren van een warmtepomp in dergelijke huizen wordt over het algemeen niet aanbevolen, omdat het warmteverlies groot is. Het is verstandiger om eerst de isolatie van het huis te verbeteren voordat er een warmtepomp wordt aangeschaft. Dit kan zowel een langere levensduur van de warmtepomp als lagere energiekosten opleveren.

De invloed van isolatie op warmtepompefficiëntie

Temperatuur van het verwarmingswater

Een warmtepomp produceert verwarmingswater met een lagere temperatuur dan een traditionele cv-ketel. Voor optimale prestaties is het noodzakelijk dat het verwarmingssysteem in staat is om met deze lagere temperatuur te werken. Vloerverwarming is hiervoor ideaal, omdat deze warmte gelijkmatig verspreidt en werkt met lagere temperaturen. In huizen zonder vloerverwarming kan het nodig zijn om het verwarmingssysteem aan te passen om de warmtepomp volledig te kunnen benutten.

Invloed van klimaat en regio

De efficiëntie van een warmtepomp is ook afhankelijk van de klimaatomstandigheden in de regio. Een lucht-water warmtepomp kan bijvoorbeeld minder efficiënt zijn bij lage buitentemperaturen. In regio’s met een koud klimaat zijn warmtepompen die energie uit de grond of uit oppervlaktewater halen vaak beter geschikt. Dit geldt vooral voor nieuwbouwwoningen, waar de keuze van het type warmtepomp ook beïnvloed wordt door de bouwlocatie (bijvoorbeeld waterwingebieden waar bodembronnen niet toegestaan zijn).

Opties bij slechte isolatie

Investeren in isolatie

De meest logische aanpak bij een slecht geïsoleerd huis is om eerst de isolatie te verbeteren voordat een warmtepomp wordt geïnstalleerd. Dit kan zowel op korte termijn, door kleine verbeteringen zoals het aanbrengen van spouwmuurisolatie of het vervangen van kozijnen, als op langere termijn, bijvoorbeeld door een complete renovatie van de gevelisolatie en vloerisolatie.

Voordat u overstapt naar een all-electric warmtepomp, is het verstandig om te controleren of uw woning goed geïsoleerd is. Dit betekent goede dak-, vloer- en muurisolatie, en HR++-glas. In huizen die slecht geïsoleerd zijn, kan het lastig zijn om het huis warm genoeg te krijgen met een all-electric warmtepomp.

Hybride warmtepompen

Een hybride warmtepomp is een combinatie van een warmtepomp en een traditionele cv-ketel. Deze oplossing is geschikt voor huizen die niet optimaal geïsoleerd zijn, omdat de cv-ketel kan ingeschakeld worden wanneer de warmtepomp niet voldoende warmte kan leveren. Hybride systemen zijn een goede overgangsoplossing voor huizen die niet direct klaar zijn voor volledige elektrische verwarming, maar toch willen profiteren van de voordelen van een warmtepomp.

Hybride warmtepompen zijn ideaal voor huizen met energielabel B of C. Ze bieden comfort zoals gewend is met een cv-ketel, maar met de toegevoegde waarde van een warmtepomp die de energiebehoefte voor de meeste van het jaar kan dekken. De investering is relatief lager dan die van een volledig elektrische oplossing, en de systemen zijn goed geschikt voor woningen die niet direct gereed zijn voor een volledige overgang op elektriciteit.

Alternatieven voor warmtepompen bij slechte isolatie

Traditionele verwarmingssystemen

In huizen met slechte isolatie kan het overwegen zijn om een traditioneel verwarmingssysteem te behouden, met eventuele moderniseringen zoals het vervangen van een oude cv-ketel of het installeren van een condensketel. Deze systemen zijn betrouwbaar en kunnen in huizen met slechte isolatie efficiënter werken dan een warmtepomp.

Het nadeil is dat traditionele verwarmingssystemen minder duurzaam zijn en dat de kosten van gas of aardgas op de lange termijn kunnen stijgen. Echter, als isolatie niet haalbaar is of te kostbaar is, kan het een realistische en kosteneffectieve oplossing zijn.

Elektrische verwarming als alternatief

Elektrische verwarmingssystemen, zoals elektrische vloerverwarming of warmteplaten, kunnen in sommige gevallen een geschikte alternatief zijn. Ze zijn eenvoudig te installeren en kunnen in huizen met slechte isolatie werken, maar ze zijn minder efficiënt dan warmtepompen. Het verbruik van elektriciteit kan hoog zijn, en het is daarom belangrijk om rekening te houden met de prijs van stroom en de beschikbaarheid van groene stroom.

Elektrische verwarming is meestal geschikt voor kleine ruimtes of tijdelijke oplossingen. Het is minder geschikt als hoofdverwarmingsbron voor een hele woning, vooral wanneer de isolatie slecht is en het verbruik dus hoog kan worden.

Keuzes voor warmtepompcapaciteit en vermogen

Warmtepompcapaciteit

De capaciteit van een warmtepomp verwijst naar de hoeveelheid warmte die de pomp over een bepaalde periode kan leveren, uitgedrukt in kilowatt (kW). De benodigde capaciteit hangt af van de grootte van het huis, de isolatie, het aantal ramen en de weersomstandigheden in de regio.

In huizen met slechte isolatie is het belangrijk om zorgvuldig te kiezen voor een warmtepomp met voldoende capaciteit. Een te kleine warmtepomp zal niet in staat zijn om het huis op temperatuur te houden, terwijl een te grote warmtepomp onnodig veel energie zal verbruiken.

Warmtepompvermogen

Het vermogen van de warmtepomp is de hoeveelheid elektriciteit die nodig is om de pomp te laten werken. Het vermogen is uitgedrukt in kilowatt (kW) en is direct gerelateerd aan de efficiëntie van de pomp. Een efficiënte warmtepomp kan meer warmte produceren met minder elektrisch vermogen.

In huizen met slechte isolatie is het belangrijk om een warmtepomp te kiezen die zowel voldoende capaciteit als een hoog rendement heeft. Dit zorgt voor een betere prestatie in combinatie met een zo laag mogelijke stroomverbruik.

Typen warmtepompen en hun geschiktheid

Lucht-water warmtepompen

Lucht-water warmtepompen halen energie uit de buitenlucht via een buitenunit en gebruiken deze om het verwarmingswater te genereren. Ze zijn ideaal voor huizen met goede isolatie, omdat ze het efficiëntst werken wanneer het warmteverlies laag is. In huizen met slechte isolatie kan het vermogen van deze pompen beperkt zijn, vooral bij lage buitentemperaturen.

Bodem-water warmtepompen

Bodem-water warmtepompen halen energie uit de grondwaterlagen op 50 tot 150 meter diepte. Ze zijn energiezuiniger en hebben een langere levensduur dan lucht-water warmtepompen. Echter, het installeren van dergelijke pompen is ingrijpender en kost meer. Bovendien is het niet altijd mogelijk om een bodem-water warmtepomp te installeren, afhankelijk van de bouwlocatie. In waterwingebieden zijn bodembronnen bijvoorbeeld niet toegestaan.

Water-water warmtepompen

Water-water warmtepompen halen energie uit oppervlaktewater of uit een warmte-koude opslag. Ze zijn geschikt voor huizen in de buurt van water, zoals vijvers of sloten. Deze pompen zijn efficiënt en hebben een lange levensduur, maar ook hier geldt dat de investering hoger is dan bij lucht-water warmtepompen.

Energiebehoeften en elektriciteitsaansluiting

Een warmtepomp gebruikt elektriciteit om te werken. Het is daarom belangrijk om te controleren of de elektriciteitsaansluiting van het huis voldoende is voor het geplande systeem. In huizen met een hoge elektrische belasting, of in huizen die nog geen zonnepanelen hebben, kan het verstandig zijn om een hybride oplossing te overwegen, waarbij de cv-ketel kan ingeschakeld worden wanneer de elektriciteit niet voldoende is.

Een all-electric warmtepomp vereist een goede elektriciteitsaansluiting en, indien mogelijk, zonnepanelen om het energieverbruik te verlagen. In huizen met slechte isolatie is het verstandig om hier rekening mee te houden, omdat het energieverbruik van een all-electric warmtepomp hoger kan zijn dan verwacht.

Conclusie

Het installeren van een warmtepomp in een slecht geïsoleerde woning is mogelijk, maar met belangrijke uitdagingen. De efficiëntie van de warmtepomp hangt sterk af van de kwaliteit van de isolatie. In huizen met energielabel D t/m G is het aanbevolen om eerst de isolatie te verbeteren voordat een warmtepomp wordt geïnstalleerd. In huizen met energielabel B of C kan een hybride oplossing een betere keuze zijn, omdat deze combinatie van een warmtepomp en cv-ketel flexibel is en comfort biedt.

Voor huizen die niet optimaal geïsoleerd zijn, zijn er alternatieve oplossingen beschikbaar, zoals traditionele verwarmingssystemen of elektrische verwarming. Het kiezen van de juiste oplossing hangt af van de isolatie, de energiebehoeften, de beschikbaarheid van elektriciteit en het budget. Het is belangrijk om vooraf een adviesgesprek te voeren met een expert om de beste keuze te maken voor het specifieke geval.

Bij het overwegen van een warmtepompinstallatie in een slecht geïsoleerd huis, is het verstandig om rekening te houden met de isolatie, de verwarmingssystemen, de klimaatomstandigheden en de elektriciteitsaansluiting. Met de juiste keuzes kan een warmtepomp ook in dergelijke huizen een waardevolle en duurzame verwarmingsoplossing worden.