Warmtepomp op de bovenverdieping: technische oplossingen, kosten en voordelen

De installatie van een warmtepomp op de bovenverdieping is steeds vaker aan de orde bij renovatieprojecten of nieuwbouw. Deze technologie biedt een duurzame en energie-efficiënte manier om ruimtes te verwarmen, zeker als het gaat om zones die niet verder zijn verbonden aan bestaande vloerverwarming of radiatoren. In dit artikel bespreken we de voordelen, technische opties, praktische toepassingen en kostenaspecten van warmtepompen op de bovenverdieping, met aandacht voor zowel woningen als bedrijfspanden. De informatie is gebaseerd op praktijkvoorbeelden, expertmeningen en technische principes uit betrouwbare bronnen.

Inleiding

Het gebruik van warmtepompen in huizen en bedrijfspanden groeit snel, aangemoedigd door de gascrisis, de stijgende aandacht voor duurzaamheid en de wettelijke verplichtingen rondom energiebesparing. Binnen deze trend speelt de toepassing van warmtepompen op de bovenverdieping een steeds belangrijkere rol. Deze ruimtes zijn vaak los van het resterende verwarmingssysteem, waardoor het mogelijk is om een onafhankelijke oplossing te implementeren.

Deze artikelen en praktijkvoorbeelden tonen aan dat zowel lucht-luchtwarmtepompen (‘airco’s’) als lucht-waterwarmtepompen bruikbaar zijn op de bovenverdieping. Deze systemen zijn niet alleen duurzaam, maar ook flexibel, kostenefficiënt en eenvoudig in te passen in bestaande situaties. In dit artikel zullen we deze technieken toelichten, de voordelen opdelen en een overzicht geven van de installatie- en kostenaspecten.

Technische opties voor warmtepompen op de bovenverdieping

1. Lucht-luchtwarmtepomp (airco)

Een lucht-luchtwarmtepomp verwarmt of koelt direct de lucht in een ruimte door warmte op te nemen uit de omgeving. Deze systemen zijn ideaal voor ruimtes die los staan van het resterende verwarmingssysteem, zoals appartementen, bijgebouwen of bovenverdiepingen zonder vloerverwarming.

Voordelen:

• Geen radiatoren nodig: De ruimte wordt direct verwarmd via luchtcirculatie, zonder behoefte aan leidingwerk of afgiftesystemen.
• Snelle opwarmtijd: Lucht-luchtwarmtepompen reageren snel op temperatuurwensen.
• Flexibiliteit: Meerdere units kunnen parallel of onafhankelijk werken, afhankelijk van het aantal ruimtes.
• Laag geluidniveau: Bij normale werking is de geluidsproductie laag, vooral bij deellast.

Toepassing in de praktijk:

Een voorbeeld is het bedrijfspand van ST/Warmte in Nieuwkoop, waar vier binnenunits op de bovenverdieping zijn geïnstalleerd. Deze warmtepompen werken samen met een lucht-waterwarmtepomp beneden. De lucht-luchtsystemen zijn hier ideaal omdat ze geen bestaand afgiftesysteem hoeven te vervangen en het rendement van verwarming qua energiegebruik gelijk is aan die van vloerverwarming. Bovendien is de geluidsproductie lager, omdat ze vaak in deellast draaien.

Beperkingen:

• Energie-gevoeligheid: Bij extreem koude buitentemperaturen is de COP (Coefficient of Performance) lager.
• Subsidiebeperkingen: Hoewel particulieren er financieel voordeel van kunnen hebben, is er voor hen geen subsidie beschikbaar. Dit is volgens experts een gemiste kans om de energietransitie te versnellen.

2. Lucht-waterwarmtepomp in combinatie met vloerverwarming

Als de bovenverdieping wel is uitgerust met vloerverwarming of er een hybride systeem wordt overwogen, kan een lucht-waterwarmtepomp worden gekoppeld aan een open verdeler of mengsturingssysteem.

Werking:

• De warmtepomp levert lage-temperatuur CV-water (bijvoorbeeld 35°C).
• Bij extra warmtebehoefte stuurt de regeling een gasketel aan, die warm water levert (bijvoorbeeld 72°C).
• Door middel van een mengklep en open verdeler wordt het water verwerkt tot de gewenste temperatuur (bijvoorbeeld 35°C voor vloerverwarming).

Voordelen:

• Flexibiliteit: De warmtepomp kan onafhankelijk werken of samen met een gasketel.
• Efficiëntie: Bij normale temperatuurbehoeften is de warmtepomp het enige systeem dat nodig is, wat leidt tot lage energiekosten.
• Onderhoudsarm: Een lucht-waterwarmtepomp vereist weinig onderhoud, mits correct geïnstalleerd en onderhouden.

Voorbeeld:

In een woning waar vloerverwarming beneden aanwezig is en de bovenverdieping los staat, kan de lucht-waterwarmtepomp de bovenverdieping voorzien van verwarming. In het voor- en naseizoen is de warmtepomp voldoende om de ruimte op temperatuur te houden, terwijl in het koudste deel van het jaar een gasketel bij kan springen.

Praktische toepassingen en case studies

1. Renovatieproject: verwarming op bovenverdieping zonder radiatoren

Een gebruiker van een woningrenovatieforum stelde de vraag of het mogelijk was om verwarming op de bovenverdieping te elimineren en vervangen door een WTW-ventilatiesysteem of warmtepomp. De ruimte was een open werkruimte met een hoog plafond, waar in de winter ook wasdrooggebruik zou zijn.

Mogelijke oplossingen:

• Lucht-luchtwarmtepomp: Aanbevolen voor ruimtes waar snel opwarming nodig is en waar geen radiatoren gewenst zijn.
• Infraroodverwarming: Wordt geacht comfortabel te zijn, maar vereist geaarde stopcontacten en kan energie-intensief zijn.
• Vloerverwarming: Altijd een optie, maar technisch en financieel kostbaarder bij bestaande woningen.

Conclusie:

Een lucht-luchtwarmtepomp bleek de meest aantrekkelijke oplossing in dit geval. Het vereiste geen omvorming van bestaande radiatoren of het leggen van nieuwe leidingen en bood voldoende flexibiliteit voor winters gebruik en wasdroog.

2. Hybride systeem: warmtepomp en gasketel

In een woning waar vloerverwarming beneden is ingevoerd en de bovenverdieping los staat, kan een hybride systeem worden overwogen. Een lucht-luchtwarmtepomp wordt geïnstalleerd op de bovenverdieping en een gasketel of HR-ketel beneden.

Voordelen:

• Energiebesparing: De warmtepomp draait in het voor- en naseizoen alleen, waardoor gasbesparing optreedt.
• Comfort: Beide verdiepingen kunnen op verschillende temperaturen worden gehouden, afhankelijk van gebruiksgewoontes.
• Toekomstbestendigheid: Deze oplossing is geschikt voor de eisen na 2026 en kan later worden uitgebreid of volledig omgezet naar een warmtepompsysteem.

Kosten en subsidieaspecten

1. Installatiekosten lucht-luchtwarmtepomp

De kosten van een lucht-luchtwarmtepomp variëren afhankelijk van het merk, de vermogenscapaciteit en de uitvoering (monosplit of multisplit).

• Monosplit (1 binnenunit + 1 buitenunit): ca. € 3.500 – € 5.000
• Multisplit (meerdere binnenunits + 1 buitenunit): ca. € 5.000 – € 8.000

Deze kosten zijn exclusief eventuele aanpassingen aan de elektriciteitsaansluiting of isolatieverbeteringen. In woningen zonder bestaande radiatoren op de bovenverdieping is de investering vaak terug te winnen binnen enkele jaren via energiebesparing.

2. Subsidieaspecten en Energie-Investeringsaftrek

• Particulieren: Er is momenteel geen subsidie beschikbaar voor particuliere huiseigenaren bij aanschaf van een lucht-luchtwarmtepomp. Dit is volgens installateurs een gemiste kans om de transitie te versnellen.
• Bedrijven: De Energie-Investeringsaftrek is wel beschikbaar voor bedrijven die een lucht-luchtwarmtepomp installeren. Dit maakt de oplossing aantrekkelijker voor bedrijfspanden, zoals kantoren, ateliers of recreatiewoningen.

Energie-efficiëntie en COP-waarde

De efficiëntie van een warmtepomp wordt gemeten aan de COP (Coefficient of Performance). Dit is het verhoudingsgetal tussen de opgewekte warmte en de elektriciteit die nodig is om de warmtepomp te doen draaien.

• Bij 1 graad buitentemperatuur: COP ca. 5,5
• Bij 6,5 graden buitentemperatuur: COP ca. 8
• Bij 15 graden buitentemperatuur: COP hoger dan 8, waardoor het vaak mogelijk is om zonder verwarming te functioneren

De COP-waarde is dus sterk afhankelijk van de buitentemperatuur. Bij hogere temperaturen is de efficiëntie hoger, wat het gebruik van warmtepompen op de bovenverdieping in het voor- en naseizoen extra aantrekkelijk maakt.

Invloed op energielabel en isolatie

Een warmtepomp op de bovenverdieping kan de energieprestatie van het hele huis verhogen, zeker als het deel uitmaakt van een bredere renovatie met verbetering van de isolatie en luchtdichtheid.

• Energie-label: De installatie van een warmtepomp kan leiden tot een hoger energielabel, zeker als het wordt gecombineerd met andere maatregelen zoals dakisolatie, kozijnenverbetering of een HR-ketel met zonneboiler.
• Laagtemperatuurverwarming (LTV): Bij vloerverwarming is LTV een essentieel concept. Het gebruik van CV-water tussen 40 en 55°C zorgt voor efficiëntere verwarming en een beter comfortgevoel. Dit maakt het mogelijk om warmtepompen effectiever te gebruiken.

Conclusie

De installatie van een warmtepomp op de bovenverdieping biedt een duurzame en efficiënte oplossing voor ruimtes die los staan van het resterende verwarmingssysteem. Zowel lucht-luchtwarmtepompen als lucht-waterwarmtepompen kunnen bruikbaar zijn, afhankelijk van de situatie en de gewenste toepassing. Deze systemen zijn niet alleen energie-efficiënt, maar ook flexibel en geschikt voor zowel woningen als bedrijfspanden.

Voor particulieren is de investering rendabel, vooral bij bestaande woningen zonder bestaande radiatoren op de bovenverdieping. Voor bedrijven biedt de Energie-Investeringsaftrek een extra voordelig kader. Het is echter van belang dat de sector verder wordt gestimuleerd, bijvoorbeeld door subsidies of belastingaftrekken, om de transitie naar duurzame verwarmingssystemen sneller te realiseren.

Bronnen

1. Van het gas af met een airco
2. Warmtepomp-installatie-tips
3. Alternatief voor verwarming op bovenverdieping
4. Vloerverwarming
5. Laagtemperatuurverwarming en warmtepompen
6. Airco's en energielabels