Warmtepomp met Radiatoren: Erfarenissen, Uitdagingen en Slimme Oplossingen voor Optimaal Comfort

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

De transitie naar duurzame verwarmingssystemen zoals warmtepompen is in volle gang. Voor velen is de vraag rijp: wat gebeurt er met de bestaande radiatoren? Is het mogelijk om deze te behouden, of is een volledige verwarmingsupgrade onvermijdelijk? Uit de ervaringen van gebruikers, technische principes en adviezen van professionals blijkt dat het wel degelijk mogelijk is om warmtepompen met bestaande radiatoren te combineren – maar dit vereist wel een aantal belangrijke voorwaarden en aanpassingen.

In dit artikel worden de technische, praktische en praktijkgerichte aspecten van het combineren van warmtepompen met radiatoren besproken, met nadruk op ervaringen van gebruikers, de rol van isolatie, regeltechniek en eventuele aanpassingen aan het verwarmingssysteem. Het doel is om een duidelijk overzicht te geven van wat er in de praktijk werkt, welke obstakels er zijn en hoe je deze het beste kunt omzeilen.

Warmtepomp en Radiatoren: Technische Aanpak en Uitdagingen

Een warmtepomp werkt op een fundamenteel andere manier dan een traditionele CV-ketel. In plaats van direct warmte te genereren via verbranding, haalt een warmtepomp warmte uit de omgeving – meestal uit de lucht, maar ook uit de grond of het water. Deze warmte wordt vervolgens gebruikt om het huis te verwarmen en warm water op te wekken.

Een belangrijk aspect van een warmtepomp is dat het een lage aanvoertemperatuur vereist. Traditionele CV-systemen werken meestal met aanvoertemperaturen van 65 tot 80°C, terwijl een warmtepomp het beste werkt bij aanvoertemperaturen van maximaal 50°C. Dit betekent dat de verwarmingselementen – zoals radiatoren of vloerverwarming – voldoende oppervlakte en vermogen moeten hebben om voldoende warmte uit te stralen bij deze lagere temperaturen.

1. De 50-graden-test

Een eenvoudige, maar krachtige methode om te beoordelen of je bestaande radiatoren geschikt zijn voor een warmtepomp, is de 50-graden-test. Deze test houdt in dat je de aanvoertemperatuur van je huidige CV-ketel tijdelijk op 50°C zet en de thermostaat op je gewenste ruimtetemperatuur. Als de woning onder deze omstandigheden comfortabel warm blijft, zelfs bij koud weer, dan is de kans groot dat de radiatoren geschikt zijn voor een warmtepomp.

Deze test is ook een handige methode om energie te besparen met een CV-ketel, omdat het verlagen van de aanvoertemperatuur het rendement van het systeem verhoogt en het verbrandingsproces minder intensief maakt.

2. Grootte en Oppervlakte van Radiatoren

De grootte en de oppervlakte van de radiatoren spelen een cruciale rol bij het bepalen van hun vermogen om warmte uit te stralen bij lagere temperaturen. Oudere radiatoren zijn vaak groter en hebben een groter volume water, wat betekent dat ze bij hogere temperaturen efficiënter zijn. Echter, bij lagere temperaturen (zoals bij een warmtepomp) is het noodzakelijk dat de radiatoren voldoende oppervlakte hebben om voldoende warmte uit te stralen in de gewenste tijdsperiode.

Een alternatief in het geval van kleinere of minder efficiënte radiatoren is het gebruik van Laag Temperatuur Verwarming (LTV) radiatoren of het aanpassen van bestaande radiatoren met ventilatoren, zoals beschreven in enkele ervaringen. Deze aanpassingen helpen bij het verspreiden van de warmte in de ruimte, waardoor het comfort navenant blijft, ook bij lagere aanvoertemperaturen.

3. Isolatie: De Sleutel tot Slagkrachtige Warmtepompen

Een warmtepomp kan pas efficiënt werken als de woning goed is geïsoleerd. Hoe beter de isolatie, des te minder warmte verloren gaat en hoe minder energie nodig is om de woning op temperatuur te houden. Dit is van groot belang, aangezien warmtepompen vooral efficiënt zijn in goed geïsoleerde huizen.

Belangrijke Isolatiegebieden

Dak: Het dak is een van de belangrijkste warmtebruggen. Goede isolatie van het dak zorgt ervoor dat warmte niet via het plafond verloren gaat.
Vloer (kruipruimte of grondvloer): Warmte verloedt vaak via de vloer, vooral als er een kruipruimte is of als de vloer slecht is geïsoleerd.
Scheidingswanden en muurisolatie: De muren moeten eveneens voldoende isolatie hebben om warmteverlies te voorkomen.
Verglas: Het gebruik van HR++-dubbelglas is een aanzienlijke verbetering ten opzichte van oudere glasversies. Driedubbelglas is nog efficiënter, maar is vaak niet geschikt voor bestaande kozijnen.

Een gebruiker beschrijft hoe hij heeft gekozen voor HR++-dubbelglas in combinatie met uitgebreide isolatie, wat leidde tot een aanzienlijke vermindering van het warmteverlies. Dit zorgde ervoor dat het warmtepompvermogen voldoende was om het huis comfortabel te verwarmen, zelfs in extreem koud weer.

4. Regeltechniek en Comfort

De regeltechniek is een cruciaal onderdeel van een warmtepompinstallatie, vooral wanneer deze gecombineerd wordt met bestaande radiatoren. Een warmtepomp werkt het efficiëntst wanneer het systeem nauwkeurig geregeld is, zodat de warmteproductie afhankelijk is van de daadwerkelijke warmtebehoefte van de woning.

4.1. Thermostaatkranen en Tado-systeem

Een gebruiker beschrijft hoe hij thermostaatkranen heeft geïnstalleerd op de radiatoren en een Tado thermostaat heeft aangesloten op de vloerverwarming. Dit systeem zorgt ervoor dat elke ruimte individueel geregeld kan worden, afhankelijk van de aanwezigheid en het comfortniveau van de gebruikers.

Deze regeling is van groot belang, omdat het ervoor zorgt dat er geen oververhitting of onderverhitting optreedt. Daarnaast helpt het het systeem efficiënter te laten functioneren, omdat het alleen de nodige warmte produceert, waar en wanneer het nodig is.

4.2. Ventilators en Airflow

In sommige gevallen is het noodzakelijk om de warmteverspreiding in een ruimte te verbeteren, bijvoorbeeld door het installeren van ventilatoren op de radiatoren. Deze ventilatoren zorgen ervoor dat de warmte sneller en gelijkmatiger wordt verspreid, wat leidt tot een comfortabelere ruimtetemperatuur.

Een gebruiker beschrijft hoe hij Speedcomfort-ventilatoren heeft vervangen door Heatfan-controllers, die al bij 25°C draaien en waarbij de snelheid in te regelen is. Dit heeft geleid tot een betere warmteverspreiding, vooral in ruimtes met lage plafonds of met veel zonlicht die warmte snel opslaan.

5. Warmtepomp in Oud Gebouw: Uitdagingen en Mogelijkheden

Het plaatsen van een warmtepomp in een oud huis, zoals een woning uit 1974, kan uitdagend zijn, maar is niet onmogelijk. Echter, het vereist vaak een aantal aanpassingen aan het verwarmingssysteem en de isolatie, zoals hierboven beschreven.

5.1. Voorbeeld van een Uitgebreide Aanpassing

Een gebruiker beschrijft zijn ervaring met het installeren van een All Electric warmtepomp van 7,2 kW van Alpha Innotec, gecombineerd met een vloerverwarming van 60 m² en resterende radiatoren uit 1974. Na uitgebreide voorbereiding, inclusief het bepalen van de juiste installateur en het uitvoeren van een uitgebreide studie, kon hij het systeem implementeren.

De vloerverwarming is verlicht geregeld via een Tado-thermostaat, terwijl de radiatoren worden aangestuurd via thermostaatkranen. Het systeem werkt nauwkeurig geregeld, waardoor het mogelijk is om de ruimtetemperatuur te variëren gedurende de dag, afhankelijk van de zoninstraling, het gebruik van gordijnen en het aanwezigheidspatroon van de gebruiker.

5.2. Beperkingen in Oude Gebouwen

Oude huizen zijn vaak niet ontworpen voor warmtepompen, omdat het verwarmingssysteem is gebaseerd op hoge aanvoertemperaturen. Dit betekent dat de radiatoren, indien niet aangepast of vervangen, mogelijk onvoldoende warmte kunnen uitstralen bij lagere temperaturen.

Daarom is het vaak noodzakelijk om aanvullende maatregelen te nemen, zoals het installeren van LTV-radiatoren of het aanpassen van bestaande radiatoren met ventilatoren. Ook is het belangrijk om zorgvuldig te kiezen voor de juiste warmtepomp en regeltechniek, omdat het succes van het systeem sterk afhankelijk is van deze keuzes.

6. Koelen met een Warmtepomp: Extra Voordelen

Naast verwarming is een warmtepomp ook geschikt voor koelen, wat een extra voordel is voor gebruikers in warme klimaten of tijdens hittegolven. Het koelend vermogen van een warmtepomp is meestal vergelijkbaar met dat van een traditionele airco, maar heeft het voordeel dat het op elektriciteit werkt en dus geen CO2-uitstoot genereert.

6.1. Gebruikerservaringen met Koelen

Gebruikers van warmtepompen die ook gebruikt maken van het koelend vermogen rapporteren vaak een hoge tevredenheid. De temperatuur in de woning blijft comfortabel zelfs tijdens de heetste dagen. Bovendien zijn de systemen vaak eenvoudig te bedienen via smartphone-apps of afstandsbedieningen.

Een terugkerende opmerking is dat het koelend vermogen beter werkt in goed geïsoleerde woningen, omdat de warmte minder snel binnenkomt en het koelsysteem niet constant hoeft te draaien.

6.2. Aandachtspunten bij Koelen

Hoewel het koelen met een warmtepomp voordelig is, zijn er ook een paar aandachtspunten:

Initiële investering: Het installeren van een warmtepomp met koelend vermogen kan relatief kostbaar zijn, vooral als extra maatregelen nodig zijn om de woning te isoleren.
Energieverbruik: Koelen is energie-intensief, vooral in droge of extreem warme omstandigheden. Het is belangrijk om het koelend vermogen slim te gebruiken, bijvoorbeeld door het combineren met passieve koelmiddelen zoals ventilatie of schaduwvorming.
Regeltechniek: Het koelend vermogen moet goed geregeld worden om te voorkomen dat het systeem continu draait, wat het energieverbruik verhoogt en het comfort verlaagt.

7. Praktische Aanbevelingen en Slimme Keuzes

Op basis van de ervaringen en technische principes die hierboven zijn besproken, zijn er een aantal aanbevelingen die gebruikers en installateurs kunnen volgen om ervoor te zorgen dat een warmtepomp met bestaande radiatoren optimaal functioneert.

7.1. Kies voor de Juiste Warmtepomp

De keuze van de warmtepomp is cruciaal. Het moet geschikt zijn voor lage aanvoertemperaturen en moet het vermogen hebben om zowel het huis te verwarmen als warm water op te wekken. Een warmtepomp met een hoge COP (Coefficient of Performance) is voordelig, omdat dit aangeeft hoe efficiënt het systeem werkt.

7.2. Combineer met Warmwatervat

Voor het opwekken van warm water is het verstandig om een warmwatervat van minimaal 200 liter te gebruiken, eventueel in combinatie met een zonneboiler of heatpipes. Dit zorgt ervoor dat er voldoende warm water beschikbaar is, ook bij piekbelastingen zoals een langdurige douche. Een warmwatervat vermindert ook het energieverbruik van de warmtepomp, omdat het de warmte kan opslaan en gelijkmatig kan vrijgeven.

7.3. Kies voor de Juiste Regelsystemen

Een slimme regeltechniek is essentieel voor het succes van het systeem. Gebruik makende van thermostaatkranen, Tado-systeem of smartphone-apps kan het comfort en het energieverbruik optimaliseren. Ook is het verstandig om de regeltechniek aan te sluiten op een SUSkast, zodat het geluid van de warmtepomp gedempt wordt en de installatie esthetisch aantrekkelijker is.

7.4. Zorg voor Voldoende Isolatie

Zorg ervoor dat de woning goed is geïsoleerd, met name op het dak, vloer en muren. Dit vermindert het warmteverlies en zorgt ervoor dat de warmtepomp efficiënter werkt. Het gebruik van HR++-dubbelglas is een goede keuze, aangezien het het warmteverlies met 4 graden vermindert ten opzichte van oudere glasversies.

8. Conclusie

Het combineren van een warmtepomp met bestaande radiatoren is volledig mogelijk, mits een aantal voorwaarden worden vervuld. De sleutel tot succes ligt in het kiezen van een geschikte warmtepomp die kan werken bij lage aanvoertemperaturen, het uitvoeren van de 50-graden-test, het aanpassen van de radiatoren (bijvoorbeeld met ventilatoren), het regelen van het systeem via slimme technologie, en het zorgen voor een goed geïsoleerde woning.

De ervaringen van gebruikers tonen aan dat het combineren van warmtepompen met radiatoren efficiënt kan werken, zowel op het gebied van comfort als op het gebied van energiebesparing. Echter, het vereist wel aandacht voor detail en een zorgvuldige planning. Met de juiste keuzes en aanpassingen kan een warmtepompinstallatie een langdurige, duurzame en comfortabele oplossing bieden voor het verwarmen en koelen van een woning.