Warmtepomp: rendement hangt af van situatie en omstandigheden

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Een warmtepomp is tegenwoordig een veelgebruikte oplossing voor de verwarming van huizen. Ze worden geprezen om hun efficiëntie en duurzaamheid, maar zoals alle technologieën, zijn ze niet altijd ideaal in elke situatie. De vraag die steeds vaker opkomt is: waarom rendeert een warmtepomp soms niet zoals verwacht? En onder welke voorwaarden werkt een warmtepomp het meest efficiënt?

Deze artikel wil duidelijkheid scheppen over de rendementfactor van warmtepompen, de invloed van omgevingsfactoren en het belang van huisgegevens zoals isolatie en verwarmingsinstallatie. Op basis van de gegevens uit betrouwbare bronnen, zoals Essent en Energieloket Trivierenland, geven we een overzicht van de voornaamste aspecten die het rendement van een warmtepomp beïnvloeden, met aandacht voor zowel all-electric als hybride systemen.

Wat is het rendement van een warmtepomp?

Het rendement van een warmtepomp wordt vaak uitgedrukt in de Coefficient of Performance (COP) of de Seasonal Coefficient of Performance (SCOP). De COP geeft het rendement op een bepaald moment weer, zoals in een warm of koud seizoen. De SCOP is een gemiddelde over het gehele stookseizoen en biedt daarom een beter beeld van het jaarlijks rendement.

Bij een warmtepomp wordt energie uit de omgeving – de lucht, de grond of het water – geëxtraheerd en gebruikt om warmte te genereren. Hiervoor is elektriciteit nodig, maar de warmtepomp maakt deze elektriciteit efficiënter dan bijvoorbeeld een elektrische verwarming. Volgens Essent produceert een warmtepomp gemiddeld 4 kWh warmte per 1 kWh elektriciteit. Dit betekent dat het rendement van een warmtepomp theoretisch tot 400% kan oplopen, afhankelijk van de omstandigheden.

Een COP van 3 tot 5 wordt over het algemeen als goed beschouwd. Dit betekent dat voor elke kWh elektriciteit, 3 tot 5 kWh warmte wordt geproduceerd. In de praktijk kan het rendement echter variëren, afhankelijk van de buitentemperatuur, de kwaliteit van de isolatie, en het type verwarmingssysteem in het huis.

Factoren die het rendement van een warmtepomp beïnvloeden

Ondanks de hoge efficiëntie, is het rendement van een warmtepomp niet altijd even hoog. Meerdere factoren spelen een rol in de werkelijke prestaties van een warmtepomp. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste invloedsfactoren, gebaseerd op de beschikbare bronnen.

1. Kwaliteit van de isolatie

Een goed geïsoleerd huis is essentieel voor het efficiënte functioneren van een warmtepomp. Wanneer het huis goed is geïsoleerd, blijft de opgewekte warmte langer binnen, waardoor de warmtepomp minder vaak hoeft te werken en dus efficiënter is. Essent wijst erop dat een warmtepomp het meest rendabel is in huizen met lage temperatuur verwarming, zoals vloerverwarming of moderne radiatoren. Traditionele radiatoren die op hogere temperaturen werken, vragen meer energie van de warmtepomp, wat het rendement verlaagt.

2. Buitentemperatuur

De buitentemperatuur heeft een grote invloed op het rendement van een warmtepomp. Bij lagere temperaturen moet de warmtepomp harder werken om voldoende warmte op te wekken. Dit is met name van toepassing op lucht/water warmtepompen, die energie uit de buitenlucht halen. In de winter kan het rendement van een warmtepomp daardoor aanzienlijk dalen. Bij temperaturen onder nul is het rendement soms minder dan 2.

Daarom is het belangrijk om rekening te houden met het lokale klimaat. In regio’s met extreme winters kan een warmtepomp die warmte uit de bodem haalt (bodem/water) beter presteren, omdat de grond een constantere temperatuur heeft dan de buitenlucht.

3. Type warmtepomp

Er zijn verschillende typen warmtepompen, waaronder lucht/water, bodem/water en hybride systemen. Het type warmtepomp heeft een directe invloed op het rendement. Lucht/water warmtepompen zijn vaak goedkoper in aanschaf, maar minder efficiënt in koude winters. Bodem/water warmtepompen zijn duurder, maar bieden een hoger rendement in extreme temperaturen.

Een hybride warmtepomp combineert een warmtepomp met een CV-ketel, waardoor het systeem flexibel is. Bij koude buitentemperaturen kan de CV-ketel bijspringen, waardoor de warmtepomp niet constant op volle toeren moet draaien. Essent benadrukt dat een hybride warmtepomp het meest rendabel is in huizen met goede isolatie en bestaande CV-installatie.

4. Temperatuur van het warm water

De temperatuur van het water dat de warmtepomp moet leveren heeft ook een invloed op het rendement. Hoe hoger de eis aan warmte, hoe harder de warmtepomp moet werken. In huizen met traditionele verwarmingssystemen, die op hogere temperaturen werken, moet de warmtepomp meer energie inzetten, wat het rendement verlaagt. Daarom is het gunstig om een warmtepomp te combineren met een lage temperatuur verwarmingssysteem, zoals vloerverwarming.

5. Energieprijzen

De prijs van elektriciteit en gas speelt een belangrijke rol in de rendabiliteit van een warmtepomp. Een warmtepomp verbruikt elektriciteit, terwijl een traditionele CV-ketel gas gebruikt. Als de gasprijzen hoog zijn, kan het voordeliger zijn om over te stappen op een warmtepomp. Energieloket Trivierenland benadrukt dat huishoudens met een all-electric warmtepomp gemiddeld 2400 kWh extra elektriciteit gebruiken, maar dat dit vaak wordt gecompenseerd door het afnemen van het gasverbruik.

Echter, wanneer de elektriciteitsprijzen stijgen, kan het rendement van een warmtepomp dalen. Het is daarom belangrijk om de huidige en verwachte energietarieven in overweging te nemen bij de keuze voor een warmtepomp.

All-electric versus hybride warmtepomp

All-electric warmtepomp

Een all-electric warmtepomp vervangt het complete verwarmingssysteem van een huis, inclusief de productie van warm tapwater. Deze oplossing is ideaal voor huizen met goede isolatie en een lage temperatuur verwarmingssysteem. In zulke situaties kan de warmtepomp het meeste profiteren van de beschikbare warmte in de omgeving, zonder dat een CV-ketel nodig is.

Volgens Essent is een all-electric warmtepomp het meest rendabel in een goed geïsoleerd huis met vloerverwarming of moderne radiatoren. In dergelijke huizen kan de warmtepomp het huis efficiënt verwarmen, zelfs in de winter, zolang de elektriciteitsprijs redelijk is. Een all-electric systeem heeft echter ook nadelen, zoals hoge aanschaf- en installatiekosten, en de afhankelijkheid van elektriciteit, wat in koude winters kan leiden tot hogere stroomkosten.

Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp combineert de voordelen van een warmtepomp met die van een CV-ketel. In dit systeem neemt de warmtepomp het grootste deel van het werk op zich, terwijl de CV-ketel bijspringt bij piekmomenten of in koude winters. Deze oplossing is ideaal voor huizen met bestaande CV-installatie en milde winters.

Energieloket Trivierenland benadrukt dat een hybride warmtepomp het meest rendabel is in huizen met goede isolatie en een bestaande CV-ketel. Hierdoor kan het systeem profiteren van de efficiëntie van de warmtepomp, terwijl het de zekerheid biedt van een CV-ketel in extreme omstandigheden. Deze hybride aanpak is dus een verstandige keuze voor huizen die niet volledig zijn geïsoleerd of in regio’s met koude winters.

Rendement in de winter

In de winter is het rendement van een warmtepomp meestal lager dan in de zomer. Dit komt doordat de warmtepomp harder moet werken om warmte op te wekken uit een koudere omgeving. Essent meldt dat de COP in de winter gemiddeld ligt tussen 2 en 3, terwijl die in de zomer kan oplopen tot 6 of 7.

Hoewel het rendement in de winter lager is, kan een warmtepomp toch efficiënt werken, zolang het huis goed is geïsoleerd en het verwarmingssysteem op lage temperaturen werkt. In huizen met vloerverwarming kan de warmtepomp bij temperaturen onder nul nog steeds voldoende warmte opwekken, omdat de lucht of grond voldoende warmte bevat.

COP en SCOP: belangrijke indicatoren

De COP en SCOP zijn essentiële maatstaven om het rendement van een warmtepomp te beoordelen. De COP geeft het rendement op een bepaald moment weer, terwijl de SCOP een gemiddelde is over het gehele stookseizoen. Essent benadrukt dat de SCOP een beter beeld geeft van het werkelijke rendement van een warmtepomp in de praktijk.

Bij een COP van 3 wordt 3 kWh warmte geproduceerd per 1 kWh elektriciteit. Bij een COP van 5 is dit 5 kWh per 1 kWh. In de winter kan de COP dalen tot onder de 2, afhankelijk van de buitentemperatuur.

Conclusie

Een warmtepomp is een efficiënte en duurzame oplossing voor de verwarming van huizen, maar haar rendement hangt sterk af van de situatie en omstandigheden. Factoren zoals de kwaliteit van de isolatie, de buitentemperatuur, het type verwarmingssysteem en de energietarieven bepalen of een warmtepomp rendabel is.

In huizen met goede isolatie en een lage temperatuur verwarmingssysteem kan een all-electric warmtepomp het meest efficiënt werken. In huizen met bestaande CV-installatie is een hybride warmtepomp een betere keuze, vooral in regio’s met koude winters. Het is belangrijk om de COP- en SCOP-waarden te bekijken, evenals de huidige energietarieven, om een verstandige keuze te maken.

Een warmtepomp is dus geen universale oplossing. Het rendement hangt af van meerdere variabelen, en het is essentieel om deze zorgvuldig te analyseren voorafgaand aan aanschaf.