Geluidsoverlast van warmtepompen en het effect op het slapen: oplossingen en huidige regelgeving

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

De toepassing van warmtepompen als duurzame oplossing voor verwarming en warmwaterbevoorrading in particuliere huishoudens is in Nederland in de afgelopen jaren fors gegroeid. Echter, geluidsoverlast veroorzaakt door de buitenunits van warmtepompen blijkt een aanzienlijk probleem te kunnen worden, vooral in dichtbevolkte woonomgevingen. De overlast kan leiden tot slaapproblemen en heeft zelfs invloed op de gezondheid, zoals blijkt uit een recente rechtszaak waarin het hof oordeelde dat de geluidsoverlast van een warmtepomp onrechtmatige hinder was.

In dit artikel worden de juridische, technische en praktische aspecten van geluidsoverlast van warmtepompen besproken, met een focus op de invloed op het slapen en mogelijke oplossingen. Op basis van juridische uitspraken, adviezen van experts en praktische toepassingen worden aanbevelingen gedaan voor eigenaren, buren en installateurs.

Juridische context: geluidsoverlast als onrechtmatige hinder

Een casus van geluidsoverlast door warmtepomp

In een recente zaak, behandeld door het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden (ECLI:NL:GHARL:2022:9854), ging het om een bewoonster die een warmtepomp had geïnstalleerd in haar tuin, op slechts 40 centimeter van de erfgrens. De warmtepomp werd gebruikt om een zwembad op temperatuur te houden. De buren ervoeren geluidsoverlast, vooral ’s nachts, wat leidde tot slaapproblemen.

Hoewel de bewoonster diverse geluiddempende maatregelen had genomen, zoals het plaatsen van rubbertjes onder de unit, het draaien van de pomp en het aanplanten van beplanting, bleef de overlast aanhouden. Uiteindelijk werd door de voorzieningenrechter een tijdelijk verbod op de werking van de warmtepomp tussen 23.00 uur en 7.00 uur opgelegd, op straffe van een dwangsom.

Het hof wees in hoger beroep deze uitspraak niet af, maar erkende het karakter van de geluidsoverlast als ernstig en aannemelijk. De uitspraak benadrukte dat de geluidsemissies van warmtepompen aan strenge normen moeten voldoen, ook voor bestaande woningen. Sinds 2021 gelden deze normen volgens het Bouwbesluit: een maximum van 40 dB in de nacht en 45 dB overdag op de erfgrens.

Relatie tussen geluidsoverlast en gezondheid

Het hof erkende verder dat er een oorzakelijk verband bestaat tussen geluidsoverlast en gezondheidsproblemen. De buren hadden dit onderbouwd met medische verklaringen van diverse deskundigen. Bovendien was er wetenschappelijk bewijs dat geluidsniveaus vanaf 40 dB invloed hebben op de slaapkwaliteit, en vanaf 50 dB de kans op hart- en vaatziekten toeneemt. Hiermee werd duidelijk dat geluidsoverlast niet enkel een kwestie van ongemak was, maar een reële gezondheidsbevloeding kon zijn.

Deze uitspraak benadrukt het belang van geluidsemissiebeheersing bij warmtepompen, vooral in de nacht, en geeft richting aan hoe eigenaren, installateurs en buren samen moeten omgaan met deze kwestie.

Technische aspecten van geluidsoverlast

Geluidsniveaus en normen

Sinds 2021 geldt een duidelijke wettelijke grens voor het geluidsniveau van buitenunits van warmtepompen. Deze normen zijn vastgelegd in het Bouwbesluit en gelden zowel voor nieuwbouw als voor bestaande woningen:

Overdag (07.00 – 23.00 uur): maximaal 45 dB(A) op de erfgrens.
Nacht (23.00 – 07.00 uur): maximaal 40 dB(A) op de erfgrens.

In de casus die door het hof werd behandeld, werden metingen gedaan die boven deze limieten uitkwamen, met geluidsniveaus van meestal boven de 50 dB in de nacht. Dit benadrukt de urgentie van passende maatregelen om geluidsoverlast te beperken.

Geluidsoverlast en tijdstippen van werking

Volgens Techniek Nederland kan het geluidsniveau van een warmtepomp worden beheerst door het verschil tussen dag- en nachtwerking te benutten. Overdag kan de pomp bijvoorbeeld harder draaien en zo de energie-efficiëntie verbeteren, terwijl ’s nachts de geluidsemissie beperkt wordt. In landen zoals Duitsland, Oostenrijk en Zweden wordt dit dag- en nachtritme al toegepast.

In Duitsland geldt een nog strengere norm: maximaal 30 dB(A) in de nacht. Dit benadrukt dat het in Nederland mogelijk is om geluidsoverlast te beheersen, mits passende technieken worden toegepast.

Praktische oplossingen voor geluidsoverlast

Nachtinstellingen en buffermethoden

Een eenvoudige maar effectieve maatregel is het gebruik van de nachtinstelling op een warmtepomp. Deze instelling zorgt ervoor dat de pomp ’s nachts niet op vol vermogen draait, wat het geluidsniveau beperkt. Veel moderne warmtepompen zijn hiervoor voorzien.

Een buffervat kan ook helpen bij het beperken van geluidsoverlast. Dit vat zorgt ervoor dat de warmtepomp niet constant moet schakelen tussen stand-by en vol vermogen, wat minder geluid genereert. Bovendien draait de pomp langer op een lagere toerental, wat niet alleen het geluid vermindert, maar ook de levensduur van de pomp verlengt.

Geluidsbeperkende omkasting

Een geluidswerende kast rond de buitenunit is een effectieve maar kostbare oplossing. Deze kast absorbeert en vermindert geluidsemissies. De prijs ligt rond de 1.000 euro, afhankelijk van de maat en kwaliteit. Een nadeel is dat de kast ruimte inneemt, maar de voordelen in termen van geluidbeheersing zijn aanzienlijk.

Trillingdempende maatregelen

Trillingen kunnen leiden tot geluidsoverlast, vooral wanneer de warmtepomp op een gevel, balkon of dak staat. Hier kan gebruik worden gemaakt van flexibele leidingen en rubberen pootjes onder de unit. Deze maatregelen voorkomen dat trillingen worden doorgegeven naar het bouwvolume of de omgeving, wat het geluid verder beperkt.

Plaatsing en omgeving

De plaatsing van de warmtepomp speelt een grote rol in de geluidsemissie. Volgens de Consumentenbond en andere instanties is het verstandig om de unit op een afstand van minstens enkele meter van de erfgrens te plaatsen, en zeker van muren of schuttingen. Beplanting, zoals struiken of heesters, helpt om geluid te absorberen en kan een belangrijke rol spelen in het beheersen van geluidsoverlast.

Professionele installatie

Het is belangrijk dat de installatie van de warmtepomp door een ervaren installateur wordt uitgevoerd. Deze installateur houdt rekening met het type woning, het vermogen van de pomp en de plaatsing. Zo kan worden voorkomen dat de pomp extra hard moet draaien om de verwarming te garanderen, wat geluidsoverlast kan verhogen.

Samenwerking tussen eigenaren en buren

Geluidsoverlast is vaak een kwestie van wederzijdse afspraken en samenwerking. In de casus die door het hof werd behandeld, was er sprake van samenwerking tussen de bewoonster en de buren. Ze hadden bijvoorbeeld afgesproken om een geluidsbeperkende omkasting te plaatsen en dekosten te verdelen. Echter, wanneer een partij de afspraken niet nakomt, kan een rechtszaak het gevolg zijn.

Het is daarom verstandig om bij installatie van een warmtepomp rekening te houden met mogelijke geluidsoverlast. Eigenaren kunnen bijvoorbeeld vroegtijdig overleg aangaan met buren, geluidsemissies laten meten en passende maatregelen treffen. Dit voorkomt conflicten en vermindert het risico op juridische problemen.

De rol van de installateur en leverancier

Installateurs en leveranciers van warmtepompen hebben een belangrijke rol in het beheersen van geluidsoverlast. Zij moeten ervoor zorgen dat de warmtepomp niet te hard draait, dat de unit op een geschikte plek is geplaatst en dat er geluids- en trillingsdempende maatregelen zijn genomen. Bovendien moeten zij de kwaliteit van de pomp controleren. Niet alle warmtepompen zijn even stil, en op het energielabel van de pomp is het geluidsvermogen vermeld. Door een stille pomp te kiezen en correct te installeren, kan geluidsoverlast worden beperkt.

Toekomstige richtlijnen en ontwikkelingen

Er zijn enkele ontwikkelingen in de maak die het geluidsoverlastprobleem van warmtepompen kunnen verlichten. In landen zoals Duitsland wordt al een duidelijk dag- en nachtritme aangehouden bij de werking van warmtepompen. In Nederland wordt overwogen om gelijkaardige richtlijnen in te voeren, bijvoorbeeld een verplichte nachtinstelling of verplichte geluidsbeperkende maatregelen voor warmtepompen in bepaalde woonomgevingen.

Techniek Nederland stelt bovendien voor om de geluidsemissie van warmtepompen te beheersen door het gebruik van buffermethoden. Hierbij draait de pomp overdag harder en genereert meer warmte, zodat hij in de nacht minder hard hoeft te draaien. Dit vermindert de geluidsproductie en maakt het gebruik van zonnestroom efficiënter.

Conclusie

Geluidsoverlast door warmtepompen is een reëel en belangrijk probleem, met mogelijke gevolgen voor de slaapkwaliteit en gezondheid. In een recente rechtszaak werd duidelijk dat dit soort hinder als onrechtmatig kan worden aangemerkt, vooral wanneer de geluidsniveaus boven de wettelijke normen uitkomen. Daarom is het belangrijk dat eigenaren, installateurs en buren samenwerken om geluidsoverlast te beheersen.

Praktische maatregelen zoals het gebruik van een geluidsbeperkende omkasting, de aanpassing van de werking in de nacht, de keuze voor een stille pomp en het plaatsen van de unit op een geschikte locatie kunnen het probleem aanzienlijk verminderen. Bovendien is het verstandig om bij installatie rekening te houden met de wettelijke normen en de mogelijke gevolgen van geluidsoverlast.

Met de juiste aanpak en samenwerking kan de overgang naar duurzame verwarmingssystemen als warmtepomp worden gerealiseerd zonder nare gevolgen voor de omgeving of de eigenlijke woninginrichting.

Bronnen

slapen