CO2-uitstoot van een warmtepomp versus een CV-ketel: Wat is de werkelijke impact?

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

In de huidige context van klimaatverandering en duurzaamheidsambities spelen warmtepompen en CV-ketels een cruciale rol in de energievoorziening van woningen in Nederland. De keuze tussen een warmtepomp en een CV-ketel heeft directe en indirecte gevolgen voor de CO2-uitstoot, de energiekosten en de duurzaamheid van de woning.

Het gebruik van een warmtepomp wordt vaak gepresenteerd als een duurzamere optie in vergelijking met een traditionele CV-ketel, maar de vraag of een warmtepomp daadwerkelijk minder CO2 uitstoot dan een CV-ketel is niet eenvoudig te beantwoorden. Dit hangt af van meerdere factoren, zoals het klimaatkarakter van de elektriciteitsmix, de efficiëntie van de warmtepomp (SCOP-waarde), het gebruik van natuurlijke of synthetische koudemiddelen, en de isoleringskwaliteit van de woning.

In dit artikel onderzoeken we aan de hand van betrouwbare bronnen hoe de CO2-uitstoot van een warmtepomp zich verhoudt tot die van een CV-ketel. We behandelen de technische achtergronden van beide systemen, de invloed van de energiebronnen, en de mogelijkheden voor CO2-reductie. Het doel is om een duidelijk beeld te geven van de klimaatimpact van warmtepompen en CV-ketels, waarmee zowel woningeigenaren als professionals betere beslissingen kunnen nemen.

Hoe werkt een warmtepomp en wat zijn de CO2-gevolgen?

Een warmtepomp gebruikt elektriciteit om warmte te onttrekken aan de buitenlucht of de grond, en levert deze warmte vervolgens aan het verwarmingsnetwerk van het huis. Deze technologie maakt gebruik van een koudemiddel dat in een cyclus warmte opneemt, comprimeert en afgeeft.

Volgens bron [1] maakt een warmtepomp uit 1 kWh elektriciteit 3 tot 5 kWh aan warmte, wat aangeeft dat het systeem erg efficiënt is. De energie-inzet is dus relatief laag, maar het elektriciteitsverbruik neemt wel toe. Dit verhoogt de CO2-uitstoot afhankelijk van de bron van de elektriciteit. In Nederland is niet alle stroom volledig duurzaam, zodat de klimaatwinst van een warmtepomp afhangt van de samenstelling van de stroommix.

Daarnaast is er ook een milieu-impact van de productie en de transportketen van de warmtepomp zelf. Metaal, plastic, elektronica en koudemiddelen zijn nodig voor de productie van de installatie. Deze productieprocesstappen leveren hun eigen CO2-uitstoot op.

Wat is de CO2-uitstoot van een CV-ketel?

Een CV-ketel verbrandt aardgas om warmte te genereren. Aardgas is een fossiele brandstof die CO2 en andere broeikasgassen uitzendt bij verbranding. Bron [4] geeft aan dat een CV-ketel in 2021 gemiddeld 1.905 kg CO2 per jaar uitstoot. Dit is een belangrijk vergelijkingspunt bij het analyseren van de CO2-uitstoot van een warmtepomp.

Hoewel CV-ketels efficiënter zijn geworden in de afgelopen jaren (zoals hr-ketels), blijft aardgas een fossiele bron en dus niet duurzaam in de bredere klimaatdoelstellingen van Nederland.

CO2-vergelijking: warmtepomp versus CV-ketel

De CO2-uitstoot van een warmtepomp is afhankelijk van meerdere factoren:

SCOP (Seasonal Coefficient of Performance): Dit is een maat voor de efficiëntie van de warmtepomp. Hoe hoger de SCOP, hoe efficiënter de warmtepomp werkt. Bron [4] geeft aan dat een SCOP van 4,0 een stroomverbruik van 2.280 kWh per jaar oplevert, terwijl een SCOP van 2,7 het stroomverbruik tot 3.380 kWh per jaar kan opdrijven.
Energiebron van de stroom: Is de stroom duurzaam (zonnepanelen, windenergie) of grijze stroom (afkomstig uit gascentrales of steenkool)? Bij grijze stroom is de CO2-uitstoot van de warmtepomp groter dan bij groene stroom.
Koudemiddel: Sommige warmtepompen gebruiken synthetische koudemiddelen zoals HFK's, die een sterk broeikaseffect hebben. Nieuwere warmtepompen gebruiken natuurlijke koudemiddelen zoals propaan of CO2, wat de klimaatimpact aanzienlijk vermindert. Bron [1] benadrukt het belang van het gebruik van een warmtepomp met een natuurlijk koudemiddel om de CO2-uitstoot te beperken.
Isolatie van de woning: Een goed geïsoleerde woning vermindert het energieverbruik en dus ook de CO2-uitstoot van zowel een warmtepomp als een CV-ketel. Bron [5] wijst erop dat de installatie van een niet-hybride warmtepomp altijd gepaard moet gaan met een goede isolatie.

CO2-reductie bij gebruik van een warmtepomp

Bron [4] biedt een duidelijk vergelijkingsbeeld. In 2021, met een SCOP van 4,0 en grijze stroom, ligt de CO2-uitstoot van een warmtepomp op 1.268 kg per jaar. Dit is 637 kg lager dan bij een CV-ketel, wat overeenkomt met een CO2-reductie van 33%. Bij gebruik van groene stroom is de CO2-uitstoot zelfs 912 kg per jaar, wat een reductie van 52% betekent. In 2030, bij een stroommix van 66% groene energie, is de reductie zelfs 85%.

Dit laat zien dat een warmtepomp op lange termijn aanzienlijk minder CO2 uitstoot dan een CV-ketel, mits de stroommix duurzamer wordt en de warmtepomp efficiënt is geïnstalleerd.

CO2-uitstoot van een warmtepomp lager dan CV-ketel

Tabel 1 toont de CO2-uitstoot van een CV-ketel en een warmtepomp onder verschillende scenario’s:

Scenario	Stroombron	SCOP-waarde	CO2-uitstoot warmtepomp (kg/jaar)	CO2-uitstoot CV-ketel (kg/jaar)	CO2-reductie (%)
1	Grijze stroom	2,7	1.880	1.905	1%
2	Grijze stroom	4,0	1.268	1.905	33%
3	Groene stroom	4,0	912	1.905	52%
4	Groene stroom	0,13	296	1.905	85%

Bron: Bron [4]

Deze tabel toont duidelijk dat de CO2-uitstoot van een warmtepomp afhankelijk is van de SCOP en de stroombron. Bij een SCOP onder 2,7 en grijze stroom is de CO2-uitstoot van een warmtepomp zelfs hoger dan die van een CV-ketel. Dit is een kritisch punt dat wordt benadrukt in bron [4], waarin wordt gesteld dat bij een SCOP onder 2,7 de CO2-reductie vrijwel geheel verdwijnt.

Klimaatimpact van de productie van warmtepompen

Naast het elektriciteitsverbruik moet ook rekening gehouden worden met de productie- en transportkosten van een warmtepomp. Bron [1] stelt dat de productie van een warmtepomp milieu-impact heeft, omdat grondstoffen zoals metaal, plastic en elektronica nodig zijn. Ook het vervoer van de apparatuur levert CO2-uitstoot op.

Deze impact is echter relatief klein in vergelijking met de klimaatwinst die kan worden behaald bij efficiënt gebruik van een warmtepomp. Door de apparatuur langer te gebruiken en eventueel te recyclen, kan de milieu-impact nog verder worden verminderd.

Hybride warmtepompen: een tussengoed

Een hybride warmtepomp combineert de voordelen van een warmtepomp met die van een CV-ketel. Deze oplossing biedt een laagdrempelige overstap van gas naar elektriciteit en is dus een interessante optie voor woningen die nog niet optimaal geïsoleerd zijn. Bron [3] legt uit dat een hybride warmtepomp bij koud weer de CV-ketel gebruikt om aan te vullen op de warmte die de warmtepomp niet volledig kan leveren.

De CO2-uitstoot van een hybride warmtepomp is lager dan die van een CV-ketel, maar hoger dan die van een volledig elektrische warmtepomp. Bron [3] benadrukt dat een hybride warmtepomp tot 60% minder gas verbruikt dan een traditionele CV-ketel, wat een aanzienlijke CO2-reductie oplevert.

Subsidies en voordelen van hybride warmtepompen

De overheid stimuleert de aanschaf van hybride warmtepompen via subsidies zoals de ISDE-subsidie. Dit maakt het aantrekkelijker voor woningeigenaren om over te stappen op een duurzamere opwarming. Daarnaast verhoogt de installatie van een hybride warmtepomp het energielabel van de woning, wat positief werkt op de marktwaarde en kan extra voordelen opleveren bij verkoop.

Invloed van isolatie op de CO2-uitstoot

Een warmtepomp werkt efficiënter in een goed geïsoleerde woning. Bron [5] benadrukt dat de installatie van een warmtepomp altijd gepaard moet gaan met een goede isolatie. In een goed geïsoleerde woning is minder warmteverlies aanwezig, wat het elektriciteitsverbruik van de warmtepomp vermindert.

Ook bij CV-ketels speelt isolatie een rol. Een goed geïsoleerde woning vermindert het gasverbruik en dus ook de CO2-uitstoot. In dit opzicht is de keuze voor isolatie even belangrijk als de keuze voor een warmtepomp of CV-ketel.

Samenvatting

Een warmtepomp kan minder CO2 uitstoten dan een CV-ketel, mits de elektriciteitsmix duurzaam is en de SCOP-waarde hoog genoeg is.
Bij grijze stroom en een SCOP onder 2,7 kan een warmtepomp meer CO2 uitstoten dan een CV-ketel.
De keuze van een warmtepomp met een natuurlijk koudemiddel vermindert de klimaatimpact.
Isolatie speelt een cruciale rol in de efficiëntie van zowel een warmtepomp als een CV-ketel.
Hybride warmtepompen zijn een praktische tussengoed en bieden een aanzienlijke CO2-reductie in vergelijking met een CV-ketel.
De CO2-uitstoot van een warmtepomp hangt af van meerdere factoren, waaronder SCOP, stroommix, koudemiddel en isolatie.

In de huidige context van klimaatverandering en duurzaamheid is het belangrijk om deze factoren goed in overweging te nemen bij het kiezen van een verwarmingssysteem. Een warmtepomp kan inderdaad een duurzamere keuze zijn dan een CV-ketel, maar dit hangt af van hoe goed het systeem is gekozen en geïnstalleerd.

Conclusie

De CO2-uitstoot van een warmtepomp ten opzichte van een CV-ketel is geen absolute waarheid, maar een complexe vergelijking die meerdere variabelen bevat. De keuze voor een warmtepomp kan leiden tot een aanzienlijke CO2-reductie, vooral bij gebruik van groene stroom en een efficiënte warmtepomp. Echter, bij gebruik van grijze stroom en een inefficiënte installatie kan de CO2-uitstoot zelfs hoger zijn dan bij een CV-ketel.

Voor woningeigenaren en professionals is het dus essentieel om een goed geïsoleerde woning te kiezen, een warmtepomp met een hoge SCOP en een natuurlijk koudemiddel te installeren, en eventueel te overwegen voor hybride oplossingen. De toekomstbestendige overgang naar duurzame verwarmingssystemen kan daarmee worden gesteund, met een positieve impact op zowel het klimaat als de energiekosten.