Warmtepompen op de woning: wetgeving, soorten en subsidie

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

De opkomst van warmtepompen is een belangrijke stap in de overgang naar duurzame energieopwekking in de woningbouw. Deze systemen bieden een efficiënte en milieuvriendelijke oplossing voor het verwarmen van huizen, terwijl ze tegelijkertijd ook kunnen bijdragen aan het behalen van klimaatdoelstellingen. In dit artikel geven we een overzicht van de wetgeving, soorten en subsidies die van toepassing zijn op warmtepompen, en leggen we uit waarom en hoe ze in de woningbouw kunnen worden ingezet.

Wat is een warmtepomp?

Een warmtepomp is een slim klimaatsysteem dat zowel kan verwarmen als koelen. Het werkt volgens natuurkundige principes van verdampen en condenseren. Een warmtepomp haalt warmte uit een natuurlijke bron, zoals de buitenlucht, de bodem of het grondwater, en zet deze om in bruikbare energie om een woning te verwarmen. Om deze warmte te kunnen opnemen en transporteren is een vloeistof (koudemiddel) en elektriciteit nodig. Dit betekent dat een warmtepomp elektriciteit verbruikt, maar tegelijkertijd kan het leiden tot een aanzienlijke vermindering van het gasverbruik, afhankelijk van het type warmtepomp.

Hoe werkt een warmtepomp?

De werking van een warmtepomp berust op het principe van verdamping en condensatie. In het systeem wordt koudemiddel bij lage druk en temperatuur verdampt, wat ervoor zorgt dat warmte wordt opgenomen uit de omgeving. Vervolgens wordt deze warmte afgegeven door het koudemiddel in gasvorm te comprimeren, wat leidt tot een verhoging van de temperatuur. Deze warme lucht of vloeistof kan daarna gebruikt worden om een woning te verwarmen of warm water te maken. De efficiëntie van het systeem is afhankelijk van het type warmtepomp en de omgevingsomstandigheden.

Soorten warmtepompen

Er zijn verschillende soorten warmtepompen, die onderverdeeld zijn op basis van de manier waarop de warmte wordt opgenomen en hoe deze ingebracht wordt in het gebouw. De meest voorkomende soorten zijn:

Lucht-lucht-warmtepompen: deze bestaan uit een binnen- en een buitenunit. De buitenunit trekt lucht aan en voert deze over een verdamper om warmte op te nemen. De binnenunit verspreidt de warme lucht over de ruimte.
Lucht-water-warmtepompen: deze verwarmen het water dat wordt gebruikt voor verwarming en warm water. De warmte wordt opgenomen uit de lucht en overgedragen aan het water.
Grond-water-warmtepompen: deze halen warmte uit de bodem of het grondwater en gebruiken dit om het water in het systeem te verwarmen. Deze systemen zijn minder afhankelijk van het weerweinig, omdat de bodem een constante temperatuur behoudt.
Hybride warmtepompen: dit zijn combinaties van een warmtepomp en een CV-ketel. De warmtepomp levert de meeste verwarming, terwijl de CV-ketel alleen ingeschakeld wordt bij extreme koudte.

Elk type warmtepomp heeft zijn eigen voordelen en nadelen. Zo is een grondgebonden systeem doorgaans efficiënter, maar is het investering en onderhoudsintensiever in vergelijking met luchtwarmtepompen. De keuze hangt af van de wensen van de gebruiker, zoals de gewenste warmtecapaciteit, het energieverbruik en de beschikbaarheid van natuurlijke warmtebronnen.

Wetgeving en vergunningen

De installatie van een warmtepomp kan onderworpen zijn aan bepaalde regelgeving, afhankelijk van de locatie en het type systeem. In de meeste gevallen is er geen vergunning nodig voor het plaatsen van een warmtepomp, mits deze voldoet aan de geldende normen voor geluidsnormen en plaatsing. Echter, er zijn situaties waarin wel een vergunning vereist is.

Geluidseisen voor buitenunits

Voor buitenunits van warmtepompen en airco's gelden sinds 1 april 2021 geluidseisen, vooral op percelen met een woonfunctie. Deze eisen zijn opgenomen in artikel 3.8.2 en 3.9.3 van het Bouwbesluit 2012. De regelgeving bepaalt het maximaal toegestane geluidsniveau op de perceelgrens en op openbare ramen of deuren. Het is belangrijk om hier rekening mee te houden bij de plaatsing van de buitenunit, zodat buren niet last hebben van geluidsoverlast.

Aanvullende regels voor monumentale woningen

In sommige gevallen, zoals bij monumentale woningen of gebieden met beschermde dorpsgezichten, kan de installatie van een warmtepomp wel een vergunning vereisen. Ook gelden in sommige gemeenten aanvullende regels. Het is daarom aan te raden om vooraf bij de gemeente te informeren of een vergunning nodig is voor jouw specifieke situatie.

Subsidies en voordelen

Een warmtepompinstallatie kan aanzienlijk zijn met subsidies van de overheid. Deze subsidies zijn bedoeld om het gebruik van duurzame energieopwekking te stimuleren en bij te dragen aan het behalen van klimaatdoelstellingen. Bijvoorbeeld:

Overheidssubsidies: zoals genoemd in de bronnen, bieden bedrijven zoals Viessmann aantrekkelijke subsidieopties. Deze zijn vaak gericht op huishoudens die hun warmtevoorziening willen verduurzamen.
Investeringssubsidies: in sommige gevallen kan een deel van de investeringskosten worden terugbetaald of verlaagd via overheidssteun.
Energiebesparing: door het gebruik van een warmtepomp kan het energieverbruik van een woning aanzienlijk worden verlaagd, wat leidt tot lagere energierekeningen en een kleinere CO₂-voetafdruk.

Het is belangrijk om te onderzoeken welke subsidies beschikbaar zijn op het moment van aankoop en installatie. Vaak zijn deze subsidies afhankelijk van het type warmtepomp, het energieverbruik van de woning en de omvang van het project.

Optimaal werkende installatie

Om ervoor te zorgen dat een warmtepomp optimaal werkt, zijn er een aantal belangrijke factoren te overwegen. Eerst en vooral is het kiezen van de juiste type warmtepomp van groot belang. Dit hangt af van factoren zoals de grootte van de woning, het energieverbruik, het klimaat in de regio en de beschikbaarheid van natuurlijke warmtebronnen. Daarnaast is het verstandig om de installatie uit te voeren door een erkend installateur, die ervaring heeft met het type warmtepomp en de bijbehorende regelgeving.

Een goed onderhouden systeem is essentieel voor de efficiëntie en levensduur van de warmtepomp. Regelmatig onderhoud, zoals het controleren van koudemiddel, schoonmaken van filters en het controleren van de prestaties, kan helpen om onnodige kosten en energieverlies te voorkomen. Daarnaast is het belangrijk om te zorgen dat de warmtepomp goed is aangesloten op het elektriciteitsnet en eventueel op een zonne-energiesysteem, om het energieverbruik verder te verduurzamen.

Samenwerking met CV-ketels

Een andere optie is de installatie van een hybride warmtepomp, waarbij de warmtepomp wordt gecombineerd met een CV-ketel. In dit geval zorgt de warmtepomp voor de meeste verwarming, terwijl de CV-ketel alleen ingeschakeld wordt bij extreme koudte. Dit systeem biedt de voordelen van een warmtepomp met de beveiliging van een traditionele CV-ketel. Het is een populaire keuze voor woningen die niet volledig afhankelijk willen zijn van elektriciteit en waarop er beperkte mogelijkheden zijn voor de installatie van een volledig elektrische warmtepomp.

Klimaatdoelstellingen en sectorkoppeling

De rol van warmtepompen in het behalen van klimaatdoelstellingen is een belangrijk aspect dat niet mag worden verwaarloosd. Door de toename van schone elektriciteit, zoals uit wind- en zonne-energie, is er een overbodige productie die tijdelijk moet worden stilgelegd om het elektriciteitsnet niet te overbelasten. Warmtepompen kunnen deze energieoverschotten op een slimme manier gebruiken, wat bijdraagt aan een duurzamere energievoorziening.

Dit fenomeen staat bekend als sectorkoppeling: een intelligente fusie van de elektriciteits- en verwarmingsmarkten. Door warmtepompen te gebruiken, kan het overbodige elektriciteitsoverschot worden omgezet in warmte, wat zorgt voor een efficiënter gebruik van de beschikbare energie. Dit is een belangrijke stap in de richting van een koolstofarme woningbouwsector.

Conclusie

Warmtepompen zijn een veelbelovende oplossing voor de toekomstige energievoorziening in de woningbouw. Ze bieden een efficiënte, milieuvriendelijke en duurzame manier om woningen te verwarmen en kunnen bijdragen aan het behalen van klimaatdoelstellingen. De keuze voor het juiste type warmtepomp is van groot belang, evenals het naleven van de geldende wetgeving en het gebruik van subsidies die beschikbaar zijn.

Bij de installatie van een warmtepomp is het belangrijk om rekening te houden met factoren zoals geluidsnormen, vergunningseisen en het energieverbruik van de woning. Door het systeem goed te kiezen, te installeren en te onderhouden, kan een warmtepomp jarenlang efficiënt werken en bijdragen aan een comfortabel en duurzaam wonen.

Bronnen

straat