Noorwegen als voorbeeld: hoe warmtepompen de toekomst van verwarming vormgeven

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

In een wereld waar duurzaamheid steeds belangrijker wordt, nemen warmtepompen een centrale rol in. Nederland staat op het punt om dit verhaal verder te schrijven, maar kijkt met groeiend belangstelling naar het voorbeeld van Noorwegen. Het Scandinavische land heeft erin geslaagd dat 632 van de 1.000 huishoudens een warmtepomp gebruiken, in tegenstelling tot 79 in Nederland. In dit artikel bespreken we hoe Noorwegen dit heeft bereikt, wat de technische en economische voorwaarden zijn en wat Nederland hieruit kan leren.

De situatie in Noorwegen

In Noorwegen is de toepassing van warmtepompen niet enkel een trend, maar een gevestigde realiteit. Dit blijkt duidelijk uit recente cijfers van de Europese warmtepompvereniging EHPA. Meer dan 60 procent van de verwarming in Noorwegen komt vanaf warmtepompen, een percentage dat in Nederland op dit moment rond de 5 procent ligt. In 50 procent van de woningen wordt een lucht/lucht-warmtepomp gebruikt, wat opvalt omdat dit in Nederland zelden het geval is.

De successfactor achter deze hoge aannemingsgraad is meervoudig. Ten eerste is Noorwegen een land met een energielandschap dat sterk op hernieuwbare bronnen is gebaseerd. Zo is 98 procent van de elektriciteit afkomstig van hernieuwbare energie, vooral waterkracht, maar ook wind en geothermie. Hierdoor is elektriciteit relatief goedkoper dan in andere landen, wat het gebruik van warmtepompen aantrekkelijker maakt.

Daarnaast speelt het beleid van de Noorse regering een grote rol. In 2016 werd het al verplicht voor alle nieuwe woningen om exclusief op hernieuwbare energie te werken. In 2020 volgde een verbod op het gebruik van fossiele brandstoffen in bestaande woningen. Hierdoor was het gebruik van warmtepompen niet enkel wenselijk, maar verplicht.

Technische kenmerken van warmtepompen in Noorwegen

Een belangrijk verschil tussen Noorse en Nederlandse warmtepompen ligt in de kwaliteit. Volgens experts zijn de lucht/lucht-warmtepompen in Noorwegen van betere kwaliteit dan de standaard airco’s die in Nederland worden gebruikt voor koelen. Deze warmtepompen zijn ontworpen om te functioneren in extreme klimaten en zijn daarom robuuster en efficiënter.

Daarnaast is de installatie van warmtepompen in Noorwegen een vak apart. Het moet door echte specialisten worden gedaan, en er geldt een duidelijke regel: wie niet gespecialiseerd is, moet er verder vandaan blijven. Deze aanpak zorgt ervoor dat de installaties van hoge kwaliteit zijn en het systeem goed functioneert.

Een belangrijk aspect van warmtepompen is dat ze niet enkel verwarmen, maar ook koude lucht kunnen afgeven in de zomer. In Noorwegen wordt dit vaak gecombineerd met traditionele verwarmingsmethoden zoals houtkachels of convectoren, die vooral in de koudste periode worden gebruikt.

De rol van de elektriciteitsnet

Het elektriciteitsnet in Noorwegen is zwaar belast, met een gemiddeld jaarlijks elektriciteitsverbruik van 16.000 kWh per huishouden, terwijl dat in Nederland slechts 2.479 kWh is. Deze hoge belasting is mogelijk dankzij een sterk uitgebouwd net en de toegang tot een groot aantal hernieuwbare energiebronnen. De Noorse ervaring toont aan dat een robuust elektriciteitsnet essent is voor het succes van warmtepompen.

Bovendien is het elektriciteitsnet in Noorwegen in staat om piekbelastingen aan te kunnen. In 2022 werd aangekondigd dat het piekvermogen uit bestaande Noorse stuwmeren zou worden verdubbeld, een maatregel die extra flexibiliteit biedt bij het beheersen van het energieverbruik.

Leerpunten voor Nederland

De Noorse ervaring biedt Nederland duidelijke leerpunten. Ten eerste is het belangrijk om de kwaliteit van warmtepompen te verbeteren. In Nederland zijn veel installaties van standaard airco’s, die minder geschikt zijn voor het Noorse klimaat. Nederland kan hieraan werken door aandacht te geven voor het kiezen van het juiste type warmtepomp dat geschikt is voor het Nederlandse klimaat.

Daarnaast is het installatieproces van essentieel belang. Net zoals in Noorwegen moet de installatie door echte specialisten worden uitgevoerd. Nederland moet investeren in de opleiding van installateurs en strenger zijn in de toezichtsfunctie.

Een derde leerpunt is het beleid rondom het gebruik van fossiele brandstoffen. Noorwegen heeft al sinds 2016 een verbod op het gebruik van fossiele brandstoffen in nieuwe woningen, en sinds 2020 ook in bestaande woningen. Nederland kan deze stap overwegen en de overgang naar warmtepompen verplicht maken.

Het belang van subsidies en stimulerende beleidsmaatregelen

Een belangrijk aspect van de Noorse successformule is de rol van subsidies en stimulerende maatregelen. Aangezien elektriciteit goedkoper is in Noorwegen, is het gebruik van warmtepompen economisch aantrekkelijk. In Nederland is dit op dit moment nog niet het geval. Daarom is het belangrijk om subsidies te introduceren of belastingvoordeel te bieden bij het kopen en installeren van warmtepompen.

Daarnaast kan Nederland investeren in het uitbreiden van het elektriciteitsnet, om ervoor te zorgen dat het in staat is om het toenemende elektriciteitsverbruik aan te kunnen. Dit is essentieel, omdat warmtepompen een hoger energieverbruik opleveren dan traditionele verwarmingsmethoden.

De toekomst van warmtepompen in Nederland

De toekomstige rol van warmtepompen in Nederland is veelbelovend. Het klimaat in Nederland is in principe geschikt voor het gebruik van warmtepompen, en de technologie is op dit moment voldoende ontwikkeld om effectief te zijn. De huidige uitdagingen liggen meer in het beleid, de kwaliteit van de installaties en de beschikbaarheid van subsidies.

In dit verband is het belangrijk om de ervaring van Noorwegen te volgen. Het is duidelijk dat een combinatie van robuuste technologie, een goed functionerend elektriciteitsnet en een duurzaam beleid een grote rol speelt in de aannemingsgraad van warmtepompen.

Conclusie

De Noorse ervaring met warmtepompen biedt Nederland een duidelijk voorbeeld van hoe het gebruik van deze technologie op schaal kan worden ingevoerd. Noorwegen heeft erin geslaagd dat meer dan 60 procent van de verwarming afkomstig is van warmtepompen, wat een indrukwekkend resultaat is. De sleutel tot dit succes ligt in de combinatie van een sterk hernieuwbaar energiebeleid, robuuste technologie, een goed functionerend elektriciteitsnet en een duidelijke regulering die het gebruik van fossiele brandstoffen beperkt.

Nederland kan veel leren uit deze ervaring. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan de kwaliteit van de warmtepompen, de kwalificatie van de installateurs en het beleid rondom subsidies. Door deze leerpunten te volgen, kan Nederland de overgang naar duurzame verwarming versnellen en haar doelen op het gebied van klimaatmaatregelen bereiken.