Warmtepompverkoop in Nederland en Europa verliest vaart: oorzaken en gevolgen voor de energietransitie

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

De energietransitie staat op de agenda van regeringen, gemeenschappen en individuen. In Nederland en Europa speelden warmtepompen een centrale rol in de verduurzaming van het woningbestand. Echter, in 2024 is een duidelijke afname in de verkoop van warmtepompen geconstateerd, die zorgen oproept over de voortgang van deze transitie. In dit artikel worden de verkoopcijfers van warmtepompen in Nederland en Europa belicht, evenals de onderliggende oorzaken van deze daling en de mogelijke gevolgen voor de duurzaamheidsdoelstellingen.

Inzicht in de verkoopcijfers van warmtepompen in Nederland

De verkoop van warmtepompen in Nederland is fors gedaald. Volgens gegevens van de Vereniging Warmtepompen zijn er in het eerste kwartaal van 2024 ongeveer 20.000 warmtepompen verkocht, terwijl het aantal in het eerste kwartaal van 2023 42.000 was. In het vierde kwartaal van 2023 was het aantal nog 26.000. Deze daling is niet alleen zichtbaar in de cijfers, maar ook in de praktijk, met name bij renovatieprojecten van bestaande woningen.

In de eerste helft van 2024 zijn er slechts 47.000 warmtepompen verkocht, tegenover 88.000 in dezelfde periode in 2023. Dit betekent dat het aantal warmtepompen halverwege 2024 ruim 50% lager ligt dan in 2023. Deze daling is het derde kwartaal op rij met een afname in de verkoopcijfers. De impact van deze ontwikkeling is omvangrijk, zowel voor de markt als voor de energietransitie.

De daling is het duidelijkst zichtbaar in de renovatie-sector, waarin de vraag naar warmtepompen aanzienlijk is afgenomen. Ook de nieuwbouwsector, waarin warmtepompen ongeveer 75% van de verwarmingssystemen uitmaken, heeft te maken met stagnatie. De vertraging in de bouw van nieuwe woningen heeft geleid tot een dalende vraag in deze sector.

Oorzaken van de dalende warmtepompverkoop

De daling in de verkoop van warmtepompen is het resultaat van meerdere factoren. Eén van de belangrijkste is de daling van de gasprijs. In vergelijking met het afgelopen jaar is gas nu aanzienlijk goedkoper, wat de behoefte aan alternatieve verwarmingsmethoden zoals warmtepompen heeft verlaagd. Dit heeft geleid tot een minder urgente overgang naar duurzame verwarmingssystemen.

Daarnaast speelt de congestie op het laagspanningsnet een rol. Warmtepompen genereren extra belasting op het elektriciteitsnet, wat op veel plekken in Nederland vol zit. Dit heeft zorgen veroorzaakt bij zowel consumenten als installateurs, die onzeker zijn over de toekomstige beschikbaarheid van voldoende elektriciteit voor de installatie van warmtepompen.

De politieke ontwikkelingen van de nieuwe regering spelen ook een rol. In het coalitieakkoord is besloten om de verplichting voor het installeren van hybride warmtepompen bij vervanging van cv-ketels vanaf 2026 te schrappen. Deze beslissing heeft direct invloed gehad op de verkoopcijfers, omdat het voor consumenten minder aantrekkelijk is geworden om over te stappen naar een duurzamere verwarmingsoplossing. Ook de vermindering van verduurzamingssubsidies heeft bijgedragen aan de daling.

De verhouding tussen gas- en elektriciteitsprijzen speelt een rol. Op dit moment is elektriciteit ruim twee keer zo duur als gas per kilowattuur, wat het voor consumenten minder aantrekkelijk maakt om over te stappen naar elektrische verwarmingsystemen. Hierdoor is de vraag naar warmtepompen verder ingezakt.

Impact van het regeringsbeleid op de markt

De nieuwe regering heeft belangrijke wijzigingen doorgevoerd in het beleid rondom energietransitie, die directe gevolgen hebben gehad voor de warmtepompmarkt. Het schrappen van de verplichting voor het installeren van warmtepompen bij vervanging van cv-ketels heeft bijvoorbeeld geleid tot een vermindering van de vraag. Verder is de renovatienorm afgelast, wat betekent dat er minder druk is om bestaande woningen te verduurzamen.

Deze beleidswijzigingen zijn in tegenspraak met het eerdere hoofdlijnenakkoord, waarin werd beloofd om burgers en bedrijven te ondersteunen bij het verlagen van hun energierekening door middel van verduurzaming. Het nieuwe beleid heeft het vertrouwen van consumenten en bedrijven ondermijnd, wat heeft bijgedragen aan de daling in de verkoop van warmtepompen.

Ook de verduurzamingssubsidies zijn minder geworden, wat heeft geleid tot hogere aanschafkosten voor warmtepompen. Dit heeft het aantrekkelijkheid van warmtepompen verder verlaagd, vooral voor consumenten met een beperkte budget.

Markttrends binnen de warmtepompsector

Hoewel de verkoop van warmtepompen in 2024 fors is gedaald, zijn er wel enkele interessante trends zichtbaar binnen de markt. In de nieuwbouwsector wordt steeds vaker gekozen voor all-electric lucht-water warmtepompen in plaats van bodem-warmtepompen. Dit heeft te maken met de voordelen van all-electric systemen, zoals de eenvoudiger installatie en de lagere kosten in vergelijking met bodem-warmtepompen.

In de renovatie-sector is het marktaandeel van hybride warmtepompen juist gestegen. In 2023 was het marktaandeel van hybride warmtepompen 55%, terwijl het in de eerste helft van 2024 al 65% is. Dit duidt op een vertrouwen in hybride systemen, die zowel elektrische als gasverwarmingscomponenten combineren. Deze systemen zijn minder afhankelijk van de prijs van elektriciteit en kunnen op korte termijn een aanzienlijke besparing op het gasverbruik opleveren.

De daling in de verkoop is echter zichtbaar bij alle typen warmtepompen, zowel hybride als all-electric. De verkoopcijfers in de eerste helft van 2023 waren mogelijk vertekend door voorraadvorming na de leveringsproblemen in 2022. De huidige daling in 2024 is daarom nog steeds aanzienlijk, ook na correctie voor deze vertekening.

Europese context: terugval in de verkoop van warmtepompen

De daling in de warmtepompverkoop is niet alleen een Nederlandse kwestie, maar ook in andere Europese landen is er een duidelijke terugval te zien. Volgens de European Heat Pump Association (EHPA) zijn er in 2023 ongeveer 3 miljoen warmtepompen verkocht in 21 Europese landen. Dit is een daling van 6,5% ten opzichte van 2022 en de eerste afname na tien jaren van stabiele groei.

De EU heeft als doel om tegen 2030 60 miljoen warmtepompen geïnstalleerd te hebben. Eind 2023 waren er ongeveer 23,96 miljoen warmtepompen geïnstalleerd in Europese gebouwen, wat resulteerde in een jaarlijkse CO2-reductie van 7,2 megaton. De huidige verkoopcijfers zullen echter slechts tot ongeveer 45 miljoen installaties leiden tegen 2030, wat aanzienlijk onder het doel ligt.

De daling in Europa is te wijten aan veranderend beleid en economische stimuleringsmaatregelen in verschillende landen. In Italië is het aantal verkochte warmtepompen met bijna 300.000 gedaald. Daar hebben wijzigingen in stimuleringsmaatregelen het consumentenvertrouwen ondermijnd, wat heeft bijgedragen aan een sterke daling van de warmtepompenverkoop in dat land.

De huidige trend in de verkoop van warmtepompen is zorgwekkend en bedreigt de haalbaarheid van de duurzaamheidsdoelstellingen. Niet alleen in Nederland, maar ook in de rest van Europa is er een terugval zichtbaar. Deze ontwikkeling heeft directe gevolgen voor de energietransitie en de CO2-reductiedoelen van de EU.

Gevolgen voor de energietransitie en duurzaamheid

De dalende verkoop van warmtepompen heeft directe gevolgen voor de energietransitie. Warmtepompen zijn essentieel voor de verduurzaming van het woningbestand en het behalen van klimaatdoelstellingen. De daling in de verkoop betekent dat er minder warmtepompen worden geïnstalleerd, wat leidt tot minder CO2-reductie en minder voortgang in de energietransitie.

De dalende verkoop heeft ook gevolgen voor de economie. Fabrikanten en installateurs die zich specialiseren in warmtepompen zien hun activiteiten verminderen. Nieuwe productielocaties draaien op halve kracht en contracten worden niet verlengd. Dit heeft gevolgen voor de werkgelegenheid en de marktgroei in de duurzame sector.

Daarnaast is er ook een risico op vertraging in de technologische ontwikkeling. Minder vraag naar warmtepompen betekent minder investeringen in innovatie en verbetering van de technologie. Dit kan de toekomstige efficiëntie en kwaliteit van warmtepompen negatief beïnvloeden.

Toekomstige uitdagingen en kansen

Hoewel de daling in de warmtepompverkoop zorgen oproept, zijn er ook kansen voor de toekomst. De verkoopdaling kan bijvoorbeeld leiden tot een betere marktbalans en verminderde congestie op het elektriciteitsnet. Dit kan ertoe leiden dat de infrastructuur beter afgestemd wordt op de vraag naar elektriciteit, wat op de lange termijn gunstig kan zijn voor de installatie van warmtepompen.

Daarnaast kunnen beleidswijzigingen de markt herstelde. Als de regering concrete stappen neemt om de energietransitie te ondersteunen, kan de vraag naar warmtepompen opnieuw stijgen. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als subsidies worden hersteld of verbeterd, of als er nieuwe verplichtingen komen voor de verduurzaming van woningen en bedrijfspanden.

De markt kan ook profiteren van de verandering in technologie. De toegenomen populariteit van hybride warmtepompen duidt op een groter vertrouwen in deze systemen, die combineren elektrische en gasverwarmingscomponenten. Deze systemen kunnen een aanzienlijke besparing op het gasverbruik opleveren, terwijl ze minder afhankelijk zijn van de prijs van elektriciteit.

Conclusie

De verkoop van warmtepompen in Nederland en Europa is fors gedaald in 2024. Deze daling is het resultaat van meerdere factoren, waaronder de daling van de gasprijs, congestie op het elektriciteitsnet, en politieke ontwikkelingen. De impact van deze daling is omvangrijk, zowel voor de markt als voor de energietransitie.

De dalende verkoop heeft directe gevolgen voor de CO2-reductiedoelen en de voortgang van de energietransitie. Het heeft ook economische gevolgen, met name voor fabrikanten en installateurs die zich specialiseren in warmtepompen. Daarnaast is er een risico op vertraging in de technologische ontwikkeling.

Toch zijn er ook kansen voor de toekomst. De markt kan hersteld worden als er concrete stappen worden genomen om de energietransitie te ondersteunen. Daarnaast kan de toegenomen populariteit van hybride warmtepompen een positieve ontwikkeling zijn voor de verduurzaming van het woningbestand.

De komende jaren zullen belangrijk zijn voor de energietransitie. Het is van groot belang dat er actie wordt ondernomen om de verkoop van warmtepompen op te voeren en de klimaatdoelstellingen te behalen. Zowel regeringen, particuliere partijen als individuen moeten meewerken aan een duurzamere toekomst.

Bronnen

verkoop
vr