Warmtepompverkoop in België kent tijdelijke terugval, maar de toekomst ziet er nog steeds gunstig uit

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

De warmtepompsector in België heeft in de zomer van 2023 te maken gehad met een tijdelijke terugval in de verkoop, ondanks een voorgaande periode van fors groei. De verkoop van warmtepompen in de eerste helft van het jaar daalde vrijwel met de helft, van bijna 30.000 stuks in 2022 naar 16.200 in 2023. Deze daling is niet uniek voor België, aangezien ook in andere landen Europese landen sprake is van een vertraagde groei of zelfs een daling in de verkoop. Toch ziet de sector, inclusief producenten als Daikin, Bosch, Panasonic, Mitsubishi en Viessmann, de toekomst voor warmtepompen in 2030 nog steeds als zeer veelbelovend, hoewel de weg erheen volatiliteit zal kennen.

In dit artikel worden de oorzaken van de daling in de warmtepompverkoop besproken, de gevolgen voor de sector en consumenten, de rol van subsidies en overheidsbeleid, en welke oplossingen en maatregelen mogelijk zijn om de groei van warmtepompen in België weer op gang te brengen. Ook wordt ingegaan op de verschillende typen warmtepompen en hun voordelen en nadelen, zodat consumenten en professionals beter geïnformeerd kunnen worden bij hun keuze.

De groei van warmtepompen in België voorafgaand aan de daling

In de jaren voorafgaand aan 2023 had België een sterke groei meegemaakt in de verkoop van warmtepompen. In 2022 werd het aantal geplaatste warmtepompen verdubbeld, en in de eerste helft van 2023 was er zelfs een toename van 140 procent, tot 30.000 stuks. Dit maakte deels deel uit van een Europese trend, waarin de verkoop in 2022 met 39 procent stegen.

De sector zag dit als een kans om productiecapaciteit te vergroten. Daikin, bijvoorbeeld, investeerde 10,6 miljoen euro in hun fabriek in Oostende om de groei van de vraag te kunnen volgen. Ook andere producenten zoals Bosch, Panasonic en Mitsubishi kondigden nieuwe productiecapaciteiten aan. De verwachting was dat de vraag naar warmtepompen zou blijven groeien, ook in 2023.

De daling in de warmtepompverkoop in 2023

In de zomer van 2023 werd duidelijk dat de verwachtingen niet werden waargemaakt. De verkoop van warmtepompen in België halveerde in de eerste helft van het jaar, wat betekent dat in de zomerperiode minder warmtepompen werden geïnstalleerd dan in de voorgaande jaren. Dit gold ook voor warmtepompboilers, waarvan de verkoop gedaald was van 24.500 naar 11.000 exemplaren.

Een aantal factoren lijken verantwoordelijk voor deze daling. De stijgende inflatie en hogere rentetarieven maakten investeringen voor consumenten duurder en risicovoller. Ook de hoge elektriciteitsprijzen leidden tot twijfels bij bouwers en kopers over de rendabiliteit van warmtepompen. In combinatie met het afbouwen van subsidies in een aantal Europese landen, leidde dit tot een vertraging in de aankoop van warmtepompen.

Daikin, die eerder had geïnvesteerd in productiecapaciteit, zag zich genoodzaakt om 600 tijdelijke werknemers los te laten en economische werkloosheid aan te vragen voor 870 vaste werknemers. Ook andere producenten in de sector moesten rekening houden met minder vraag dan verwacht.

Sofie Sap, woordvoerster van Daikin Europe, benadrukt dat de daling tijdelijk is en dat de toekomst van warmtepompen nog steeds gunstig gezien wordt. De sector verwacht dat de vraag opnieuw zal opkoken, maar dat de weg erheen niet lineair zal verlopen.

De Europese context en trends in andere landen

De daling in België is niet uniek. In heel Europa zijn ook andere landen getroffen door een vertraging of zelfs een daling in de verkoop van warmtepompen. Uit gegevens van de European Heat Pump Association (EHPA) blijkt dat in het derde kwartaal van 2023 de gemiddelde verkoop in tien Europese landen met 14 procent was gedaald ten opzichte van 2022. In Duitsland en Nederland was er wel groei, maar in landen als Finland, Italië en Oostenrijk was de daling fors.

De EHPA wijst op een 'alarmerende' trend, die het bereiken van de Europese doelstellingen voor het CO2-arm maken van de economie in gevaar kan brengen. Ook investeringen in productiecapaciteit en onderzoek worden in gevaar gebracht als de vraag niet opkomt zoals verwacht.

De daling in verkoop wordt door de EHPA gedeeltelijk toegeschreven aan dubbelzijdige boodschappen van beleidsmakers en veranderingen in subsidies, die consumenten in onzekerheid brengen. Ook de dalende prijzen van fossiel gas en de constante hoge elektriciteitsprijzen maken warmtepompen minder aantrekkelijk qua kosten.

Oorzaken van de daling in de vraag naar warmtepompen

De daling in de warmtepompverkoop in België en andere Europese landen is het resultaat van een aantal factoren:

Hoge elektriciteitsprijzen: De kosten van elektriciteit zijn in de afgelopen jaren sterk gestegen, wat het gebruik van warmtepompen, die afhankelijk zijn van elektriciteit, minder aantrekkelijk maakt. Ondanks de hoge efficiëntie van warmtepompen, blijven consumenten twijfelen over de rendabiliteit van een investering.
Stijgende inflatie en hogere rentetariezen: De inflatie en hogere rentetariezen maken investeringen duurder. Voor consumenten is het nu risicovoller om grote aankopen te doen, zoals die van een warmtepomp. Bouwers en renovateurs stellen projecten uit of kiezen voor alternatieven die goedkoper of minder riskant zijn.
Afbouwen van subsidies: In een aantal landen zijn subsidies voor warmtepompen afgebouwd of veranderd, wat de vraag verder vertraagt. In België was de vraag voor warmtepompen eerst sterk gesteund door subsidies, maar deze zijn nu minder toegankelijk of minder groot.
Dubbelzijdige boodschappen van beleidsmakers: Het overheidsbeleid en de communicatie rondom subsidies zijn onduidelijk geweest, wat consumenten in onzekerheid heeft gebracht. Dit heeft ertoe geleid dat mensen de aankoop van een warmtepomp uitstellen tot het beleid en de subsidies duidelijker zijn.
Voorraadproblemen en levertijden: De opschaling van productiecapaciteit in de sector heeft geleid tot het opbouwen van grote voorraden. In combinatie met het afnemen van de vraag, leidde dit tot vertragingen en problemen bij leveranciers en producenten.
Alternatieve verwarmingsoplossingen: In de zomer van 2023 werd ook gemerkt dat de verkoop van gasketels en olieketels toegenomen was. Consumenten kozen vaker voor traditionele verwarmingsoplossingen, die goedkoper zijn in de aanschaf, ook al zijn deze minder duurzaam.

Gevolgen voor de warmtepompsector

De daling in de vraag heeft verschillende gevolgen voor de warmtepompsector in België. Producenten zoals Daikin, Bosch en Panasonic hebben geïnvesteerd in grotere productiecapaciteit, maar die capaciteit is nu niet volledig benut. Dit heeft geleid tot overcapaciteit en het afbouwen van productie.

Daikin, bijvoorbeeld, heeft 600 tijdelijke werknemers losgelaten en heeft economische werkloosheid aangevraagd voor vaste werknemers. De producent benadrukt dat de daling tijdelijk is en dat de toekomst van warmtepompen nog steeds gunstig gezien wordt. Toch is de sector op zoek naar manieren om de vraag opnieuw te stimuleren en de productiecapaciteit beter aan te passen aan de huidige vraag.

De sector benadrukt ook dat de groei van warmtepompen essentieel is voor het bereiken van de Europese doelstellingen op het gebied van duurzaamheid en CO2-reductie. De daling in de verkoop kan dus ook leiden tot een vertraging in het bereiken van deze doelen.

Consumenten en de aanschaf van een warmtepomp

Consumenten die overwegen om een warmtepomp te kopen, moeten rekening houden met een aantal factoren. De hoge elektriciteitsprijzen maken een warmtepomp duurder in gebruik, maar de hoge efficiëntie zorgt ervoor dat de opbrengst groter is dan bij traditionele verwarmingsoplossingen. Voor consumenten is het dus belangrijk om te berekenen of de investering rendabel is in de huidige situatie.

In een studie door de federale energieregulator CREG is gebleken dat investeren in een warmtepomp in de afgelopen jaren niet rendabel was gebleken. Dit heeft geleid tot twijfels bij consumenten. Het is nu de vraag of deze twijfels tijdelijk zijn of dat ze aanhouden, afhankelijk van de ontwikkeling van elektriciteitsprijzen en subsidies.

Het overheidsbeleid speelt ook een belangrijke rol. Subsidies maken warmtepompen betaalbaarder, maar als deze subsidies afgebouwd worden of veranderen, kan dat de vraag verder vertragen. Consumenten wachten vaak tot subsidies en beleid duidelijk zijn voordat ze besluiten om te investeren in een warmtepomp.

Typen warmtepompen en hun voordelen en nadelen

Er zijn verschillende typen warmtepompen, elk met hun eigen voordelen en nadelen. Bij het kiezen van een warmtepomp is het belangrijk om te weten welke optie het beste past bij de situatie van het huis en de wensen van de consument.

Lucht/water warmtepomp

Een lucht/water warmtepomp maakt gebruik van de buitenlucht om warmte op te wekken. Door een ventilator wordt lucht over een platenwisselaar gezogen, waarbij energie wordt onttrokken. Deze warmte wordt vervolgens via het water in het verwarmingsysteem van het huis afgegeven.

Voordelen: - Geen certificering is nodig. - Eenvoudiger te realiseren dan een bodem-warmtepomp. - Geen boringen in de tuin nodig.

Nadelen: - Iets minder rendement dan een bodem-warmtepomp. - Geen passieve koeling in de zomer. - Actief koelen kost veel energie. - Een buiteninstallatie met ventilator produceert geluid. - In de winter kan de verdamper bevriezen, wat ontdooien vereist.

Lucht/lucht warmtepomp

Een lucht/lucht warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht en geeft deze af als lucht. Het is vergelijkbaar met een omgekeerde airco.

Voordelen: - Snel te realiseren. - Een eigen afgifte systeem.

Nadelen: - Minder comfort gevoel binnen dan bij vloerverwarming. - De verplaatsing van lucht kan minder aangenaam zijn.

Bodem/water warmtepomp

Een bodem/water warmtepomp maakt gebruik van warmte uit de grond. Dit vereist het boeren van buizen in de tuin, wat energie efficiënter maakt.

Voordelen: - Hoger rendement dan lucht/water warmtepompen. - Passieve koeling in de zomer mogelijk.

Nadelen: - Certificering is nodig. - Boringen in de tuin zijn vereist. - Moeilijker te realiseren.

De keuze voor een warmtepomp hangt af van de situatie van het huis, de beschikbaarheid van ruimte en het budget van de consument. Het is verstandig om professionele advies in te winnen voordat een keuze wordt gemaakt.

Mogelijke oplossingen en maatregelen

Om de groei van warmtepompen in België weer op gang te brengen, zijn een aantal maatregelen mogelijk. Deze maatregelen zijn bedoeld om de vraag te stimuleren en de aanschaf van een warmtepomp aantrekkelijker te maken voor consumenten.

Verlaging van elektriciteitsprijzen

Een mogelijke oplossing is de verlaging van elektriciteitsprijzen. Volgens de CREG zou dit bereikt kunnen worden door de accijnzen op elektriciteit te verlagen. Om dit te compenseren, zou het verhogen van accijnzen op fossiele brandstoffen aangemoediging kunnen geven tot meer investeringen in warmtepompen.

Duurzame subsidies

Een andere oplossing is het behouden en uitbreiden van subsidies voor warmtepompen. Subsidies maken de aanschaf van een warmtepomp betaalbaarder en kunnen de vraag stimuleren. Het is belangrijk dat subsidies duidelijk en toegankelijk zijn, zodat consumenten weten waar ze op kunnen rekenen.

Duidelijke communicatie en beleid

Het overheidsbeleid en de communicatie rondom subsidies en verduurzaming zijn belangrijk. Consumenten moeten duidelijke en betrouwbare informatie krijgen over subsidies, rendabiliteit en duurzaamheid. Dubbelzijdige boodschappen en onzekerheid in beleid kunnen de vraag vertragen.

Investering in productiecapaciteit en innovatie

Ondanks de daling in vraag, is het belangrijk om investeringen in productiecapaciteit en innovatie te behouden. De sector moet klaar zijn voor de toekomstige vraag en moet technologie ontwikkelen die efficiënter en betaalbaarder is. Dit is essentieel voor het bereiken van de Europese doelstellingen op het gebied van CO2-reductie.

Conclusie

De warmtepompsector in België kent momenteel een tijdelijke terugval in de verkoop, veroorzaakt door hoge elektriciteitsprijzen, stijgende inflatie, afbouwen van subsidies en onzekerheid over overheidsbeleid. Toch ziet de sector de toekomst van warmtepompen in 2030 nog steeds als veelbelovend, hoewel de weg erheen volatiliteit zal kennen.

De daling in vraag heeft gevolgen voor producenten en consumenten, en kan het bereiken van duurzaamheid doelen vertragen. Het is belangrijk om de vraag te stimuleren via maatregelen zoals verlaging van elektriciteitsprijzen, subsidies en duidelijke communicatie. Ook is investering in productiecapaciteit en innovatie essentieel.

Consumenten die overwegen om een warmtepomp te kopen, moeten rekening houden met de huidige situatie. Het is verstandig om professioneel advies in te winnen en subsidies en beleid te volgen. De keuze voor een warmtepomp hangt af van het type, het budget en de situatie van het huis.

De toekomst van warmtepompen in België is gunstig, maar het is belangrijk dat de sector en consumenten samen werken om de groei te bevorderen en duurzaamheid te behalen.