Warmtepompen in Grote Gebouwen: Keuringen, Vergunningen en Toepassingen

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

In het kader van energiebesparing en duurzame ontwikkeling worden warmtepompen steeds vaker ingezet in zowel woningen als utiliteitsgebouwen. Vooral in grote gebouwen speelt de warmtepomp een essentiële rol in de regulering van de luchttemperatuur. Het gebruik van warmtepompen is echter niet alleen een kwestie van techniek; het betreft ook regelgeving, keuringen en toepassingsgebieden die goed begrepen moeten worden. In deze artikel wordt ingegaan op de relevante aspecten van warmtepompen in grote gebouwen, met een focus op herkeuringen, bouwregelgeving en typen toepassingen.

Inleiding

De Nederlandse Arbeidsinspectie heeft aangekondigd dat er vanaf september 2025 een daadwerkelijke controle begint op de verplichte herkeuringen van koelinstallaties en warmtepompen in grote gebouwen. Dit is het gevolg van een geplande communicatiecampagne om de aandacht voor deze verplichtingen te vergroten. Daarnaast zijn er ook regelgevingen rondom het plaatsen van warmtepompen, zoals de noodzaak van omgevingsvergunningen bij bepaalde hoogtes of locaties. Deze regelgeving is afhankelijk van het bestemmingsplan en kan verschillen per locatie.

Tevens zijn er verschillende soorten warmtepompen, elk geschikt voor specifieke toepassingen. Van lucht-water- en bodem-waterwarmtepompen tot hybride systemen en PVT-panelen – elke technologie heeft haar eigen voordelen en beperkingen.

Herkeuringen van warmtepompen in grote gebouwen

Verplichte herkeuringen

De Nederlandse Arbeidsinspectie heeft een plan opgesteld om de periodieke herkeuring van koelinstallaties en warmtepompen in grote gebouwen actief te monitoren. Deze keuringen zijn verplicht en bedoeld om de veiligheid, efficiëntie en juridische conformiteit van de installaties te waarborgen. Vanaf september 2025 zullen er controles worden uitgevoerd bij gebouweigenaars, waarbij het kader van de wettelijke verplichtingen centraal staat.

De communicatiecampagne die vanaf nu wordt opgezet, heeft als doel om de aandacht voor deze verplichtingen te vergroten. Het is belangrijk dat zowel bouweigenaars als beheerders zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheden. De Arbeidsinspectie benadrukt dat het niet gaat om straffen of boetes, maar om het waarborgen van een veilige en duurzame omgeving.

Doel en toepassing van herkeuringen

Herkeuringen van warmtepompen en koelinstallaties dient om te verifiëren of de installatie nog functioneert volgens de oorspronkelijke technische specificaties en wettelijke eisen. Dit omvat het controleren van de efficiëntie, het verbruik van energie, en eventuele risico’s voor de gebruikers of het milieu.

In grote gebouwen, zoals kantoren, scholen en ziekenhuizen, is een warmtepomp vaak onderdeel van een complexer energiesysteem. Deze systemen moeten regelmatig getest en onderhouden worden om de veiligheid te waarborgen en om energieverbruik te optimaliseren. De Arbeidsinspectie benadrukt dat het niet alleen om technische aspecten gaat, maar ook om juridische aspecten, zoals de naleving van energievoorschriften.

Omgevingsvergunningen voor warmtepompen

Wanneer is een omgevingsvergunning nodig?

Het plaatsen van een warmtepomp kan onder bepaalde omstandigheden een omgevingsvergunning vereisen. Dit is het geval als de hoogte van de warmtepomp meer dan één meter bedraagt. De hoogte wordt gemeten vanaf de grond, inclusief eventuele onderdelen of geluidsdempende kasten.

Een warmtepomp is een losstaand bouwwerk, ook als deze op een balkon of onder een carport geplaatst wordt. Dit betekent dat het niet als uitbreiding van het bestaande bouwwerk wordt beschouwd, maar als een aparte activiteit die kan vergunningplichtig zijn.

Bijvoorbeeld: als een warmtepomp op 30 centimeter boven de grond geplaatst wordt en 80 centimeter hoog is, dan is de totale hoogte 1,10 meter. Dit overschrijdt de grens van 1 meter, wat impliceert dat een omgevingsvergunning nodig is.

Bestemmingsplan en bouwregelgeving

De verplichtheid van een omgevingsvergunning hangt ook af van het bestemmingsplan van de locatie waar de warmtepomp geplaatst wordt. Bijvoorbeeld, als de bestemming 'wonen' of 'tuin' geldt, kunnen er specifieke regels zijn rondom de hoogte van bouwwerken en de toegestane activiteiten.

Als een warmtepomp de regels van het bestemmingsplan niet naleeft, bijvoorbeeld door hoger te zijn dan wat toegestaan is, dan is er ook een vergunning nodig voor het afwijken van het bestemmingsplan. Dit betekent dat de eigenaar of beheerder extra stappen moet zetten om wettelijk in lijn te blijven.

Hybride systemen en geluid

Bij hybride warmtepompen, die vaak een combinatie zijn van warmtepomp-technologie en aardgasbrander, is de buitenunit vaak vergelijkbaar met die van een airco. Deze buitenunit produceert geluid door de ventilator en moet daarom op een locatie worden geplaatst die zowel voor de eigenaar als voor de buren minimaal hinder oplevert.

Omdat de overheid binnenkort een wetsvoorstel kan introduceren dat geluidloosheid verplicht maakt, is het verstandig om te rekening houden met de toekomstige regelgeving. Sommige installateurs bieden al nu geluidsdempende oplossingen of geïntegreerde kasten aan.

Typen warmtepompen en toepassingen

Lucht-waterwarmtepompen

Een lucht-waterwarmtepomp gebruikt de warmte uit de buitenlucht om water op te warmen. Deze warmtepomp bestaat uit een buitenunit, die op de gevel, op het dak of in de tuin kan worden geplaatst. De buitenunit is vergelijkbaar in grootte met een airco en produceert warmte door middel van een koudemiddel dat de warmte uit de lucht opneemt en verder verwerkt.

Toepassingen zijn onder andere het verwarmen van één woning of een gedeelte van een gebouw. Deze warmtepomp kan in veel gevallen ook actief koelen, wat het een flexibel alternatief maakt voor traditionele verwarmings- en koelsystemen.

Bodem-waterwarmtepompen

Een bodem-waterwarmtepomp gebruikt de constante temperatuur van de bodem om water op te warmen. Deze warmtepomp vereist het plaatsen van buizen in de grond, waarin een koudemiddel circuleert. De warmte wordt uit de grond opgezogen en verder verwerkt in de pomp.

Toepassingen zijn onder andere grotere utiliteitsgebouwen of meerdere woningen. Deze warmtepomp is vaak geschikt voor gebouwen waar een hoge warmtebehoefte is.

Lucht/luchtwarmtepompen

Een lucht/luchtwarmtepomp verwarmt of koelt direct de lucht in een gebouw. Deze warmtepomp werkt vergelijkbaar met een airco en is daarom vaak geschikt voor het actieve koelen van ruimtes.

Toepassingen zijn onder andere het verwarmen van één woning of gedeelte van een gebouw. Deze warmtepomp is populair in situaties waar snel verwarming of koeling nodig is.

Hybride systemen

Hybride systemen combineren warmtepomptechnologie met andere energiebronnen, zoals aardgas. Dit maakt het systeem flexibel, omdat het zowel op elektriciteit als op aardgas kan draaien. Bijvoorbeeld, een hybride lucht/waterwarmtepomp werkt standaard op warmtepomp-technologie, maar bij hoge warmtebehoefte kan een aardgasbrander ingeschakeld worden.

Dit maakt het systeem geschikt voor gebouwen waar het warmtepomp-systeem niet voldoende is om de warmtebehoefte te dekken.

PVT-panelen

PVT-panelen zijn zonnepanelen die naast elektriciteit ook warmte opwekken. Deze panelen zijn vaak op het dak geplaatst en kunnen een waardevolle aanvulling zijn op warmtepompinstallaties. De energie die door de PVT-panelen wordt opgewekt, kan gebruikt worden om de warmtepomp aan te drijven, wat leidt tot een verminderd energieverbruik.

De regelgeving rondom PVT-panelen is relatief eenvoudig. In principe is er geen omgevingsvergunning nodig als ze in lijn met het dak zijn geplaatst. Echter, als de panelen niet op het dak geplaatst worden, kan dit wel vergunningplichtig zijn.

Geluid en locatiekeuze

Het geluid van een warmtepomp kan een belangrijk aspect zijn bij de locatiekeuze. Buitenunits van lucht/water- of lucht/luchtwarmtepompen produceren geluid door de ventilator. Dit geluid kan hinderlijk zijn voor zowel de eigenaar als de buren. Daarom is het verstandig om de buitenunit op een locatie te plaatsen waar het geluid minimaal last geeft.

Mogelijke locaties zijn bijvoorbeeld een schuur, het dak van een aanbouw (mits het dak niet gevoelig is voor trillingen), of een verre plek in de tuin. Het gebruik van geluidsdempende kasten kan ook een oplossing bieden.

De overheid is in de maak van een wet die geluidloosheid verplicht maakt voor warmtepompen. Tot die tijd is het verstandig om te rekening houden met de toekomstige regelgeving.

Veiligheid en efficiëntie

Veiligheid

Zowel de keuringen als de regelgeving rondom warmtepompen zijn bedoeld om de veiligheid te waarborgen. Warmtepompen die niet correct geïnstalleerd of onderhouden worden, kunnen leiden tot oververhitting, energieverlies of zelfs risico’s op brand of schade aan de installatie.

Daarom is het belangrijk om te zorgen dat warmtepompen regelmatig worden gecontroleerd, en dat eventuele tekortkomingen snel worden aangepakt. Dit geldt zowel voor kleine woningen als voor grote gebouwen.

Efficiëntie

Een correct onderhouden warmtepomp draait efficiënter en verbruikt minder energie. Dit heeft positieve gevolgen voor zowel het milieubewustzijn als de kosten van het energieverbruik.

Bij het kiezen van een warmtepomp is het dus belangrijk om rekening te houden met zowel de technische specificaties als de regelgeving. Dit zorgt ervoor dat de warmtepomp niet alleen veilig en wettelijk is, maar ook efficiënt werkt.

Conclusie

Warmtepompen spelen een steeds groter rol in de energievoorziening van zowel woningen als utiliteitsgebouwen. In grote gebouwen zijn deze systemen vaak essentieel voor het reguleren van de luchttemperatuur. Het gebruik van warmtepompen vereist echter ook aandacht voor keuringen, regelgeving en toepassingsgebieden.

De Nederlandse Arbeidsinspectie heeft aangekondigd dat er vanaf september 2025 controles zullen worden uitgevoerd op de verplichte herkeuringen van warmtepompen in grote gebouwen. Dit benadrukt het belang van regelmatig onderhoud en controle. Daarnaast is het ook belangrijk om te weten dat het plaatsen van warmtepompen onder bepaalde omstandigheden een omgevingsvergunning vereist. Deze vergunning is afhankelijk van de hoogte van de warmtepomp en het bestemmingsplan van de locatie.

Bij het kiezen van een warmtepomp is het verstandig om rekening te houden met zowel de technische aspecten als de juridische regelgeving. De keuze van een warmtepomp beïnvloedt niet alleen de efficiëntie van het systeem, maar ook de veiligheid en het milieu. Door deze aspecten goed te begrijpen en te hanteren, kan een warmtepomp een waardevolle aanvulling worden op de energievoorziening van een gebouw.

Bronnen

gebouw