Warmtepomp als oplossing voor warm water: alternatief voor de cv-ketel

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

In de huidige context van energietransitie en duurzaam wonen wordt de warmtepomp steeds vaker overwogen als duurzamere alternatief voor traditionele gasgestookte verwarmingssystemen. Vooral in het kader van het afstappen van fossiele brandstoffen en het verlagen van CO2-uitstoot, is de warmtepomp een veelbeloftevolle oplossing. Echter, een warmtepomp kan niet alleen gebruikt worden voor de hoofdverwarming van een woning, maar ook als systeem voor het opwarmen van sanitair warm water – een toepassing die steeds meer aandacht krijgt.

Deze artikel bespreekt de mogelijkheden en voorwaarden voor het gebruik van een warmtepomp alleen voor het opwarmen van warm water, zonder dat het systeem ook gebruikt wordt voor het verwarmen van de woning. Hierbij wordt ingegaan op de technische en praktische aspecten, het verschil tussen een warmtepomp als hoofdverwarming en als warm wateroplossing, de voordelen en eventuele nadelen, en de toepasbaarheid in verschillende woningtypen.

De bespreking is gericht op woningeigenaars, opdrachtgevers en professionals in de bouwsector die overwegen om een warmtepomp te installeren als alternatief voor een traditionele warmwateropwekking, zoals een cv-ketel of een aparte waterverwarmer. Het doel is om helder inzicht te geven in de technische haalbaarheid, de economische aantrekkelijkheid, en de duurzaamheidsaspecten van een warmtepomp voor warm water, zonder de verwarming van de woning als hoofddoel.

Wat is een warmtepomp en hoe werkt deze voor warm water?

Een warmtepomp is een technologie die warmte opwekt door deze te onttrekken aan een omgeving – zoals de buitenlucht, de bodem of het grondwater – en deze vervolgens gebruikt om woningen te verwarmen of om water op te warmen. Het systeem maakt gebruik van elektriciteit om het warmteverkeer te reguleren en werkt op basis van het koudemiddelcircuit, vergelijkbaar met hoe een koelkast of airco werkt.

In het kader van warm wateropwekking, is de warmtepomp specifiek gericht op het opwarmen van het sanitair warm water in een woning. Dit type warmtepomp is meestal gekoppeld aan een wateropslagtank, waarin het opgewarmde water wordt opgeslagen en gebruikt voor douchen, koken en andere huishoudelijke toepassingen.

Voor het opwarmen van warm water is een warmtepomp technisch gezien een zogenaamde lucht-water warmtepomp of bodem-water warmtepomp het meest gebruikt. Deze typen onttrekken warmte aan de omgeving en leveren deze aan een waterreservoir. In tegenstelling tot een cv-ketel, die gas verbrandt om water op te warmen, gebruikt een warmtepomp elektriciteit om warmte te verplaatsen.

Het energieverbruik van een warmtepomp is aanzienlijk lager dan dat van een gasgestookte cv-ketel, omdat het apparaat efficiënter werkt: uit 1 kWh elektriciteit kan 3 tot 5 kWh warmte worden opgewekt. Dit maakt een warmtepomp niet alleen een duurzamere keuze, maar ook een mogelijk economisch voordeliger alternatief in bepaalde situaties.

Voorwaarden voor het installeren van een warmtepomp alleen voor warm water

Hoewel een warmtepomp geschikt is voor de opwekking van warm water, zijn er wel bepaalde voorwaarden die moeten worden voldaan om de installatie zinvol en efficiënt te maken. Deze voorwaarden zijn zowel technisch als praktisch van aard.

1. Aanwezigheid van voldoende geïsoleerde woning

Hoewel een warmtepomp voor warm water niet per se in combinatie met een verwarmingssysteem hoeft te werken, is het wel belangrijk dat de woning voldoende geïsoleerd is. De warmtepomp is namelijk een elektrisch apparaat dat efficiënter werkt in een omgeving met beperkt warmteverlies. Een slecht geïsoleerde woning kan leiden tot hogere energiekosten, omdat de warmtepomp extra hard moet werken om de warmtebehoefte van het water te dekken.

De isolatie van de muren, daken, vloeren en ramen speelt hier een cruciale rol. Zorg ervoor dat deze delen van de woning voldoen aan huidige isolatie-eisen of zijn voorzien van een voldoende isolatiedikte. In sommige gevallen kan het noodzakelijk zijn om aanpassingen aan te brengen, zoals het aanbrengen van extra isolatie of het vervangen van oude ramen, om de efficiëntie van de warmtepomp te verbeteren.

2. Grootte en vermogen van de warmtepomp

Het vermogen van de warmtepomp moet afgestemd zijn op de warmtebehoefte van het sanitair warm water. Dit houdt in dat de warmtepomp voldoende kapactiteit moet hebben om het warm waterverbruik van de woning te dekken, zowel voor de basisbehoeften als voor piekverbruik, zoals bijvoorbeeld bij het douchen van meerdere personen tegelijk.

Het benodigde vermogen hangt af van factoren zoals het aantal bewoners, de grootte van het huis, de warmteverliescoëfficiënt van de woning, en de gewenste temperatuur van het warm water. Een te kleine warmtepomp kan leiden tot langere opwarmtijden of onvoldoende warm wateropwekking, terwijl een te grote warmtepomp inefficiënt kan werken en extra kosten kan opleveren.

3. Aanwezigheid van een wateropslagtank

Voor het opslaan en distribueren van het opgewarmde water is het noodzakelijk om een wateropslagtank aan te schaffen. Deze tank kan zowel apart als geïntegreerd zijn in het warmtepompstation. De keuze hangt af van de ruimtebeschikbaarheid en de specifieke behoeften van de woning.

Een aparte wateropslagtank biedt de voordeel dat het volume en de grootte kunnen worden afgestemd op de eigen situatie. Bijvoorbeeld, bij een woning met veel bewoners kan een grotere tank nodig zijn om de warm waterbehoefte te dekken. De keuze van de juiste tankgrootte is belangrijk om te voorkomen dat het water onvoldoende opgewarmd raakt of dat er een te hoge wachttijd optreedt bij het gebruik van warm water.

4. Elektriciteitsaansluiting en vermogen

Hoewel een warmtepomp elektrisch werkt, is het belangrijk dat de elektriciteitsaansluiting van de woning voldoet aan de energiebehoefte van het apparaat. Bij een volledig elektrische warmtepomp kan het nodig zijn om de aansluiting aan te passen, vooral als het apparaat ook gebruikt wordt in combinatie met andere hoogverbruikers zoals een inductiekookplaat of een wasmachine.

In de meeste gevallen is een 3x25A aansluiting voldoende om de warmtepomp te laten werken. Echter, bij een woning met een bestaande elektriciteitsaansluiting die niet voldoet aan deze eisen, is het nodig om dit te laten inspecteren door een erkend installateur. In sommige gevallen kan het nodig zijn om de aansluiting te versterken of te vervangen om de warmtepomp optimaal te laten functioneren.

Voordelen van een warmtepomp voor warm water

Het gebruik van een warmtepomp voor het opwarmen van sanitair warm water biedt verschillende voordelen in vergelijking met traditionele oplossingen zoals een cv-ketel of een aparte waterverwarmer. Deze voordelen zijn zowel technisch, economisch als ecologisch van aard.

1. Verlaagd gasverbruik

Door een warmtepomp te gebruiken voor het opwarmen van sanitair warm water, is het mogelijk om het verbruik van aardgas te verminderen of zelfs volledig te elimineren. In tegenstelling tot een gasgestookte cv-ketel of waterverwarmer, verbrandt een warmtepomp geen gas, maar gebruikt elektriciteit om warmte te verplaatsen. Hierdoor kan het gasverbruik van de woning aanzienlijk afnemen.

Deze vermindering van gasverbruik heeft directe financiële voordelen voor de woningeigenaar, aangezien aardgas tegenwoordig een relatief hoge prijs heeft. Bovendien draagt het bij aan het verlagen van de CO2-uitstoot van de woning, wat een belangrijke rol speelt in de huidige energietransitie.

2. Laagere CO2-uitstoot

Een warmtepomp gebruikt elektriciteit om warmte te verplaatsen, wat leidt tot een lager CO2-gehalte in vergelijking met gasgestookte systemen. Omdat elektriciteit steeds vaker wordt opgewekt uit duurzame bronnen zoals wind- en zonne-energie, is het verder uitbreiden van het gebruik van elektrische verwarmingsystemen een belangrijke stap richting een duurzamere energievoorziening.

De CO2-uitstoot van een warmtepomp ligt gemiddeld 30% tot 65% lager dan die van een traditionele cv-ketel, afhankelijk van de bron van de elektriciteit. In de toekomst, wanneer de elektriciteitsproductie volledig duurzaam is, kan de CO2-uitstoot van een warmtepomp zelfs nul worden. Dit maakt een warmtepomp niet alleen een duurzamere keuze op korte termijn, maar ook een toekomstbestendige oplossing.

3. Energieefficiëntie en kostenbesparing

Een warmtepomp is technisch gezien een zeer efficiënt systeem. Uit 1 kWh elektriciteit kan ongeveer 3 tot 5 kWh warmte worden opgewekt, afhankelijk van de technologie en de omgevingstemperatuur. Dit betekent dat een warmtepomp aanzienlijk minder energie verbruikt dan een traditionele waterverwarmer of cv-ketel.

Ondanks de hogere aanschafkosten, is een warmtepomp over de langere termijn vaak een aantrekkelijke investering. De lage energiekosten en de mogelijke subsidies of belastingvoordelen kunnen leiden tot een gunstige terugverdientijd. Bovendien levert een warmtepomp een langere levensduur dan veel traditionele systemen, wat de economische haalbaarheid verder verbetert.

4. Toekomstbestendigheid en flexibiliteit

Een warmtepomp is een flexibel systeem dat goed geschikt is voor toekomstige aanpassingen. Bijvoorbeeld, als in de toekomst een warmtepomp ook gebruikt moet worden voor het verwarmen van de woning, kan dit vaak worden gedaan zonder dat het huidige systeem moet worden verwijderd of volledig vervangen.

Daarnaast is een warmtepomp een all-electric oplossing, wat betekent dat het niet afhankelijk is van de beschikbaarheid van aardgas. In combinatie met andere duurzame technologieën zoals zonnepanelen, kan een warmtepomp een belangrijk onderdeel worden van een volledig duurzame woning.

5. Geen geluidsoverlast

In vergelijking met traditionele verwarmingssystemen, is een warmtepomp een relatief stille installatie. De meeste modellen zijn ontworpen om fluisterstil te werken, wat een extra pluspunt is voor woningen waar geluidsoverlast een probleem kan zijn, zoals appartementen of woningen in dichtbevolkte gebieden.

De buiteneenheid van een lucht-water warmtepomp kan wel enig geluid veroorzaken, maar dit is meestal beperkt en ligt binnen de toegestane normen. In tegenstelling tot een gasgestookte cv-ketel, is er geen vuur of explosiegevaar, wat de veiligheid verder verbetert.

Nadelen en beperkingen van een warmtepomp voor warm water

Hoewel een warmtepomp voor het opwarmen van sanitair warm water veel voordelen biedt, zijn er ook enkele nadelen en beperkingen die moeten worden overwogen. Deze nadelen zijn zowel technisch als economisch van aard.

1. Hoogere aanschafkosten

Een warmtepomp is in de aanschaf doorgaans duurder dan een traditionele waterverwarmer of cv-ketel. De investering kan variëren afhankelijk van het type warmtepomp, de grootte, de brandstofbron (lucht, bodem of water) en de kwaliteit van het apparaat.

Hoewel de langere levensduur en het lage onderhoudsbehoefte de aanschafkosten kunnen verhelpen, is het belangrijk om rekening te houden met de initiële kosten. In sommige gevallen kan het noodzakelijk zijn om subsidies of belastingvoordelen te zoeken om de aanschaf financieel haalbaar te maken.

2. Verhoogd stroomverbruik

Hoewel een warmtepomp efficiënter werkt dan een gasgestookte verwarming, leidt het gebruik van elektriciteit tot een verhoogd stroomverbruik. Ondanks de efficiëntie van het systeem, is het mogelijk dat de stroomrekening aanzienlijk toeneemt, vooral bij hoge warm waterbehoefte.

In combinatie met huidige stroomprijzen kan dit leiden tot hogere energiekosten dan verwacht. Het is daarom belangrijk om de warm waterbehoefte van de woning nauwkeurig te bepalen en een warmtepomp te kiezen die afgestemd is op deze behoefte.

3. Aanpassingen aan de woning

Aangezien een warmtepomp elektrisch werkt, is het in sommige gevallen nodig om aanpassingen aan te brengen aan de elektriciteitsaansluiting van de woning. Bijvoorbeeld, bij een woning met een bestaande elektriciteitsaansluiting die niet voldoet aan de vermogensvereisten van de warmtepomp, kan het nodig zijn om de aansluiting te versterken.

Hoewel deze aanpassingen in de meeste gevallen technisch haalbaar zijn, kunnen ze extra kosten met zich meebrengen. Het is daarom belangrijk om dit vooraf te laten inspecteren door een erkend installateur.

4. Geen directe warmteproductie

In tegenstelling tot een gasgestookte cv-ketel of waterverwarmer, levert een warmtepomp geen directe warmteproductie. Het systeem werkt geleidelijk en kan enige tijd in beslag nemen om het water op de gewenste temperatuur te brengen.

Hoewel dit in de meeste gevallen geen probleem is, kan het in situaties met hoge warm waterbehoefte leiden tot ongemak. Het is daarom belangrijk om de juiste grootte en vermogen van de warmtepomp te kiezen om te voorkomen dat er wachttijden optreden bij het gebruik van warm water.

5. Beperkte toepassing bij bepaalde woningtypen

Niet elke woning is geschikt voor een warmtepomp als oplossing voor het opwarmen van sanitair warm water. In sommige gevallen kan het niet mogelijk zijn om een warmtepomp te installeren vanwege beperkte ruimte, onvoldoende isolatie of andere technische beperkingen.

Bijvoorbeeld, een bodem-water warmtepomp vereist een uitgebreid buizensysteem in de grond, wat in sommige woningtypen technisch of fysiek niet haalbaar is. In dergelijke gevallen kan het noodzakelijk zijn om te kiezen voor een andere oplossing, zoals een hybride warmtepomp of een traditionele waterverwarmer.

Conclusie

Een warmtepomp kan worden ingezet als een duurzame en efficiënte oplossing voor het opwarmen van sanitair warm water in een woning. In tegenstelling tot een traditionele cv-ketel of waterverwarmer, levert een warmtepomp warmte zonder het verbranden van fossiele brandstoffen, wat leidt tot een lager CO2-gehalte en verlaagd gasverbruik. Daarnaast is een warmtepomp technisch gezien een efficiënter systeem dat aanzienlijk minder energie verbruikt in vergelijking met traditionele oplossingen.

Toch zijn er bepaalde voorwaarden die moeten worden voldaan om een warmtepomp voor warm water succesvol en efficiënt te gebruiken. Deze omvatten onder andere een voldoende geïsoleerde woning, een passend vermogen van de warmtepomp, een geschikte wateropslagtank, en een voldoende elektriciteitsaansluiting. Bovendien zijn er nadelen en beperkingen die moeten worden overwogen, zoals de hogere aanschafkosten, het verhoogde stroomverbruik, en de eventuele noodzaak van aanpassingen aan de woning.

Hoewel het gebruik van een warmtepomp voor het opwarmen van sanitair warm water technisch en ecologisch aantrekkelijk is, is het belangrijk om deze oplossing zorgvuldig te overwegen en af te stemmen op de specifieke behoeften van de woning. Voor woningeigenaars die overwegen om van gas af te stappen of een duurzamere oplossing te kiezen, is een warmtepomp een interessante optie die kan bijdragen aan een duurzamere en energiezuinigere woning.