Warmtepompen in woningcorporaties: uitdagingen, kansen en praktijkvoorbeelden

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

De overgang naar duurzame verwarmingsoplossingen zoals warmtepompen is wereldwijd een essentieel onderdeel van de klimaatstrategie. In Nederland speelt de woningcorporatiesector een centrale rol bij deze verduurzamingspogingen. Ondanks de voordelen van warmtepompen blijkt uit recente analyses dat de opschaling van deze technologie in de huursector nog veel ruimte voor verbetering biedt. In dit artikel bekijken we de huidige toestand, de uitdagingen, de kansen en concrete voorbeelden van woningcorporaties die al actief bezig zijn met het verduurzamen van hun woningbestand.

De rol van woningcorporaties in de verduurzamingsdoelstellingen

Woningcorporaties zijn eigenaars van ongeveer 3,2 miljoen huurwoningen in Nederland. Deze huurwoningen vormen ongeveer 30% van het totale woningbestand. Aangezien deze huurwoningen vaak oude en energie-onvriendelijke systemen bevatten, is de verduurzaming van het woningcorporatiebestand essentieel voor het behalen van de nationale klimaatdoelstellingen.

De overheid heeft gesteld dat het verplicht maken van duurzame verwarmingsoplossingen in huurwoningen in 2026 in het vooruitzicht ligt. In de tussentijd is de verwachting dat woningcorporaties hun woningbestand verduurzamen door onder andere het toepassen van warmtepompen of aansluiting op warmtenetten. Echter, recente data tonen aan dat de opschaling van warmtepompen in huurwoningen nog in de kinderschoenen staat.

De huidige toestand van warmtepompen in huurwoningen

Volgens de data, slechts 100.000 huurwoningen zijn voorzien van een warmtepomp tot eind 2017. In de afgelopen twee jaar is dit aantal matig toegenomen. Uit een enquête door het AD en regionale dagbladen bleek dat bijna 90% van de gasketels in huurwoningen die aan vervanging toe zijn, niet worden vervangen door warmtepompen. De voornaamste redenen die genoemd werden zijn:

Ruimtegebrek: In veel appartementencomplexen is er simpelweg geen plek om de warmtepomp aan de gevel te hangen.
Geluidsoverlast: Er is angst voor geluidsoverlast veroorzaakt door de werking van de warmtepomp.
Elektriciteitscapaciteit: Het stroomnet wordt mogelijk overbelast door de opschaling van warmtepompen.
Manpowergebrek: Er is onvoldoende mankracht beschikbaar voor het installeren en onderhouden van warmtepompen.
Financiële aantrekkelijkheid: De investering in een warmtepomp is voor de verhuurder niet rendabel, omdat de besparing op de energiekosten uiteindelijk op de huurder valt.

Bovendien hebben woningcorporaties vaak prioriteit gegeven aan het bereiken van energielabel B via isolatie en zonnepanelen, eerder dan de ingreep van warmtepompen. Deze strategie is begrijpelijk gezien de huidige subsidievoordelen en het beperkte budget van corporaties, maar het vertraagt de opschaling van duurzamere verwarmingsoplossingen.

De voordelen van warmtepompen in huurwoningen

Hoewel de huidige toestand aantoont dat de opschaling van warmtepompen traag verloopt, blijven de voordelen van deze technologie overtuigend. Een warmtepomp is een moderne versie van een Cv-ketel, maar met een veel hogere energie-efficiëntie. Het systeem onttrekt warmte uit de aarde, lucht of water en pompt deze via drukverhoging in het centrale verwarmingssysteem. Het energieverbruik is daardoor aanzienlijk lager dan bij een gasketel.

De voordelen die woningcorporaties kunnen verwachten bij het toepassen van warmtepompen zijn:

Lagere energierekening: Huurders zien duidelijk een vermindering in hun energiekosten.
Comfortabele woning: Warmtepompen zorgen voor een gelijkmatige temperatuur in zowel winter als zomer.
Minder CO2-uitstoot: Warmtepompen dragen bij aan een lager koolstofvoetspoor van het woningbestand.
Toekomstbestendigheid: Een warmtepomp is een schakel naar een gasloze toekomst, wat essentieel is voor de klimaatdoelstellingen.

Een hybride warmtepomp, gecombineerd met een cv-ketel, biedt bovendien een tussentijdse oplossing voor woningen die niet volledig voorbereid zijn op een volledige overstap naar elektrische verwarming. De prijs van zo’n systeem ligt tussen €4.500 en €7.000, afhankelijk van de maat en het type. Hierbij kunnen subsidies van tot €1.750 worden gerekend, waardoor de investering voor corporaties en huurders aantrekkelijker wordt.

Uitdagingen bij het toepassen van warmtepompen

De uitdagingen die woningcorporaties tegenkomen bij de opschaling van warmtepompen zijn niet te onderschatten. Een van de belangrijkste problemen is de complexiteit van de installatie. Het verduurzamen van een woning met een warmtepomp vereist vaak een grondige renovatie, waaronder het isoleren van de woning, het aanpassen van het leidingwerk en het installeren van slimme regeltechnologie.

Een ander punt is het onderhoud. Warmtepompen vereisen kennis en vaardigheden die niet standaard in de markt zijn. De huidige onderhoudsbedrijven zijn vaak nog niet gewend aan deze technologie en hebben daarom minder ervaring met het onderhouden en repareren van warmtepompen. Dit kan leiden tot langere reactietijden, hogere kosten en onzekerheid bij zowel woningcorporaties als huurders.

Daarnaast is er ook de vraag hoe huurders met de nieuwe technologie omgaan. Omdat de huurders vaak kwetsbaar zijn en weinig ervaring hebben met moderne technologie, is het belangrijk dat het systeem eenvoudig en intuïtief is. Te complexe interfaces en slimme thermostaten kunnen voor verwarring zorgen, waardoor de voordelen van de warmtepomp niet volledig worden benut.

Praktijkvoorbeelden van verduurzamingsprojecten

Hoewel de opschaling van warmtepompen traag verloopt, zijn er wel enkele woningcorporaties die succesvol verduurzamingsprojecten uitvoeren. Deze projecten tonen aan dat het opschalen van warmtepompen haalbaar is en dat er oplossingen zijn voor veel van de genoemde uitdagingen.

1. Woningcorporatie Woonplus en Eneco in Schiedam

In de wijk Groenoord werkt woningcorporatie Woonplus intensief samen met Eneco om de wijk op warmte te laten overstappen. Het plan is om woningen te verbinden met het warmtenet van Eneco, waarbij geen aardgas meer wordt gebruikt voor verwarming. Dit project is een goed voorbeeld van een zogenoemde 'treintjes-aanpak', waarbij meerdere woningen tegelijk worden aangesloten op een gemeenschappelijk warmtenet.

2. Haagse Heiloostraat en Den Helderstraat

In Den Haag zijn woningen in de Heiloostraat en Den Helderstraat verduurzaamd. De bewoners hebben hun gasaansluiting vervangen door een aansluiting op het Haagse warmtenet. Deze projecten zijn uitgevoerd in samenwerking met Haag Wonen en Vestia en tonen aan dat het verduurzamen van wijkbrede schaal goed te realiseren is.

3. Spoorwijk Den Haag en De Sniep in Diemen

In Den Haag wordt de Spoortwijk fase 1 verduurzaamd met individuele warmtepompen. Deze woningen zijn uitgerust met zonnecollectoren die zorgen voor duurzame werking van het systeem. In Diemen wordt de wijk De Sniep verduurzaamd via een warmte- en koudeopslag. De warmte die in de zomer vrijkomt uit het spaarbekken van Waternet wordt in de winter gebruikt via individuele warmtepompen.

Praktijkgerichte aanpakken en samenwerking

Om de opschaling van warmtepompen in huurwoningen te versnellen, is er een steeds grotere nadruk op het uitvoeren van praktijkgerichte aanpakken. Een voorbeeld daarvan is de Praktijktour Verduurzaming, georganiseerd door Aedes en Platform31 in samenwerking met Techniek Nederland en Bouwend Nederland. Deze praktijktoer is bedoeld voor professionals uit de woningcorporatie- en bouwsector en biedt inzichten in verschillende verduurzamingsconcepten, waaronder warmtepomp- en treintjes-aanpakken.

De tour bestaat uit online en fysieke sessies waarin ervaringen worden gedeeld, kansen worden onderzocht en handvatten worden aangereikt voor de praktische uitvoering van verduurzamingsprojecten. Deze soort initiatieven zijn essentieel om ervaring op te doen en kennis te delen, zodat andere woningcorporaties deze successen kunnen overnemen en toepassen op hun eigen woningbestand.

De toekomst van warmtepompen in woningcorporaties

De toekomst van warmtepompen in de woningcorporaties is zeker positief. Ondanks de huidige uitdagingen is er duidelijk beweging in de sector. Het beleid van de overheid, de groeiende druk van de klimaatdoelstellingen en de opkomst van subsidieprogramma’s zorgen ervoor dat woningcorporaties zich meer en meer oriënteren op duurzame verwarmingsoplossingen.

Een belangrijk punt in de toekomst is het vereenvoudigen van de installatietechniek en het onderhoud van warmtepompen. Hoewel slimme technologie en digitale interfaces interessant zijn, is het van groot belang dat deze technologieën toegankelijk zijn voor zowel woningcorporaties als huurders. Het voorkomen van te veel complexiteit is essentieel om ervoor te zorgen dat de opschaling van warmtepompen gelijkmatig en succesvol verloopt.

Bijvoorbeeld, zoals ATAG benadrukt, is het voor woningcorporaties belangrijk om de installatietechniek eenvoudig en eenduidig te houden. Door het beperken van het aantal verschillende installatieconcepten binnen een corporatie kan het overzicht worden bewaard en problemen worden voorkomen. Dit is vooral belangrijk voor huurders die weinig ervaring hebben met moderne technologieën.

Conclusie

De opschaling van warmtepompen in woningcorporaties is een essentieel onderdeel van het verduurzamen van het woningbestand. Ondanks de voordelen van deze technologie blijkt uit de beschikbare data dat de huidige toepassing traag verloopt. De uitdagingen zoals ruimtegebrek, geluidsoverlast, elektriciteitscapaciteit, mankrachtproblemen en het gebrek aan financiële aantrekkelijkheid voor verhuurders zijn duidelijk.

Toch zijn er ook veel kansen. De voordelen van warmtepompen zoals lagere energierekening, comfortabele woning, minder CO2-uitstoot en toekomstbestendigheid zijn aantrekkelijk voor zowel woningcorporaties als huurders. Praktijkvoorbeelden tonen aan dat het opschalen van warmtepompen haalbaar is, zolang er een goed geplande en samenwerkingsgerichte aanpak wordt gevolgd.

In de toekomst is het belangrijk om de focus te leggen op het vereenvoudigen van de installatietechniek, het verhogen van de kennis van installateurs en het ontwikkelen van slimme technologieën die toegankelijk zijn voor huurders. De overheid, woningcorporaties, bouwpartners en leveranciers moeten samenwerken om ervoor te zorgen dat warmtepompen een standaarddeel van het woningcorporatiebestand worden.

Bronnen

woningen