Warmtepomp zelf installeren en subsidie aanvragen: Mogelijkheden, voorwaarden en risico’s

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

In de huidige tijd waar duurzaamheid en energiebesparing aan de orde van de dag staan, is de warmtepomp een veelvoorkomende keuze voor woningeigenaren die hun verwarmingssysteem willen vervangen. Binnen deze context ontstaat een interessante en vaak controversiële vraag: is het mogelijk om een warmtepomp zelf te installeren, en kan je daarbij ook subsidies ontvangen van de overheid?

Deze vraag is niet triviaal. Zowel technische kennis als juridische kaders spelen een rol bij het beantwoorden ervan. In dit artikel analyseren we de mogelijkheden, beperkingen en praktische werking van een zelfinstallatie van een warmtepomp, en bekijken we hoe de subsidieaanvraag hierin past. Alle informatie is gebaseerd op recente en betrouwbare bronnen, waaronder RVO (Rijkdienst voor Ondernemend Nederland), particuliere installatiebedrijven en overheidsdocumenten.

Voor- en nadelen van zelfinstallatie

In principe is het technisch mogelijk om een warmtepomp zelf te installeren. De meeste warmtepompen zijn niet extreem complex en vereisen in principe een goed begrip van verwarmingsinstallaties, elektriciteit en eventueel hydraulische systemen. Voor iemand met ervaring in handigheid, kan een warmtepompinstallatie een uitdaging zijn, maar ook een kans om aanzienlijk geld te besparen.

Voordelen

Besparing op kosten: Gemiddeld kost een warmtepompinstallatie ongeveer 50% aan aankoop en 50% aan installatie. Door de installatie zelf te doen, is er potentie voor aanzienlijke besparingen.
Flexibiliteit in tijdsplanning: Er hoeft niet gewacht te worden op beschikbaarheid van installateurs.
Leren en groeien: Voor zorgzame en handige eigenaren is dit een kans om technisch inzicht te verkrijgen over hun eigen woning.

Nadelen

Geen recht op subsidie: Volgens meerdere betrouwbare bronnen, zoals RVO en CV Tuner, is het niet mogelijk om subsidies aan te vragen wanneer de installatie niet door een erkend installatiebedrijf is uitgevoerd.
Geen garantie en ondersteuning: Veel fabrikanten en leveranciers verlenen geen garantie of technische ondersteuning wanneer de installatie niet door een erkend bedrijf is gedaan.
Risico op fouten: Een foutieve installatie kan leiden tot energieverlies, onprestaties, of zelfs schade aan het systeem of de woning.
Verplichte kwaliteit: Voor een warmtepomp die subsidie in aanmerking komt, moet het systeem bepaalde kwaliteitseisen voldoen (zoals energielabel A++ en meldcode op de meldcodelijst), die vaak alleen door een erkend installateur gegarandeerd worden.

Subsidieaanvraag en de rol van de installateur

Een van de belangrijkste belemmeringen bij zelfinstallatie is de subsidieaanvraag. De ISDE-subsidie (Investeringssubsidie Duurzame Energie en Energiebesparing) is een belangrijk instrument voor woningeigenaren die overstappen op duurzame verwarming. Deze subsidie wordt uitgegeven door RVO, en heeft bepaalde voorwaarden, waaronder:

De warmtepomp moet nieuw zijn en op de meldcodelijst van warmtepompen staan.
De warmtepomp moet worden geïnstalleerd door een erkend bouwinstallatiebedrijf.
De subsidie wordt niet uitgekeerd als de installatie zelf is uitgevoerd.

Dit betekent dat ondanks de technische mogelijkheid om zelf te installeren, de financiële voordelen via de subsidie verloren gaan bij een zelfinstallatie. Daarnaast is het belangrijk om te weten dat de aanvraagprocedure vereist dat je een factuur, betaalbewijs en foto’s van de installatie kunt tonen. Deze documenten zijn meestal pas beschikbaar als de installatie is uitgevoerd door een erkend bedrijf.

De rol van de meldcodelijst en energielabel

Een cruciale technische eis voor subsidiebeleid is dat de warmtepomp op de meldcodelijst staat. Deze lijst bevat warmtepompen die voldoen aan de kwaliteitseisen van RVO. Daarnaast moet de warmtepomp, zoals aangegeven in bron [2], vanaf 2024 minstens een energielabel A++ hebben. Deze vereisten worden vaak automatisch gegarandeerd bij aankoop en installatie via een erkend installatiebedrijf.

Als particulier die zelf wil installeren, is het belangrijk om:

De warmtepomp voordat je koopt te controleren op de meldcodelijst.
Zorg te dragen dat het model een energielabel A++ heeft.
De meldcode bij de aanvraagprocedure bij RVO correct te vermelden.

Alternatieve oplossingen: Deelinstallatie

Hoewel een volledige zelfinstallatie niet in aanmerking komt voor subsidie, zijn er alternatieve modellen mogelijk. Zoals beschreven in bron [4], is het mogelijk om deel van de installatie zelf uit te voeren, met behoud van subsidie, mits het werk aan een erkend installatiebedrijf wordt overgedragen voor de essentiële stappen.

Voorbeelden:

Voorbereiding en bouwplan: Deze stappen kunnen zelf gedaan worden.
Waterzijdige aanpassingen: Deze kunnen theoretisch zelf gedaan worden, mits je ervaring hebt.
Installatie en inbedrijfstelling: Deze moeten door een erkend installateur worden uitgevoerd, zodat het systeem veilig en correct werkt.

In deze model is het mogelijk om een deel van de kosten te besparen, terwijl je nog steeds in aanmerking komt voor subsidie en garantie. Het vereist wel een nauwe samenwerking met een erkend installateur.

Juridische en regelgevende kaders

In Nederland is het technisch mogelijk om een warmtepomp zelf te installeren, maar juridisch en administratief is er een verschil tussen zelfinstallatie en installatie door een erkend bedrijf. Zoals aangegeven in bron [6], kan je in sommige gevallen een vergunning nodig hebben, afhankelijk van het type warmtepomp en de impact op de omgeving.

Bijvoorbeeld:

Geothermische warmtepompen (die gebruik maken van de ondergrond) kunnen meer regelgeving vereisen, vooral bij grotere installaties.
Lichte warmtepompen zoals lucht-water installaties zijn in de meeste gevallen niet aanvullend toezicht onderworpen, maar het is aan te raden om rekening te houden met luchtstroom, akoestische isolatie en elektrische aansluiting.

Hoewel er geen wettelijke verbod is op zelfinstallatie, is het belangrijk om rekening te houden met:

Veiligheid: Verkeerde elektrische aansluiting kan leiden tot brand of schokgevaar.
Efficiëntie: Een verkeerd aangesloten systeem levert minder warmte of verbruikt meer energie.
Duurzaamheid: De keuze voor een warmtepomp is enkel zinvol als het systeem goed functioneert.

Stappenplan voor zelfinstallatie

Als je toch een warmtepomp zelf wilt installeren, is het verstandig om een duidelijk stappenplan op te stellen. Hieronder een overzicht van de essentiële stappen:

Selectie van de warmtepomp:
- Controleer of het model op de meldcodelijst staat.
- Kies voor een energielabel A++.
- Kies het juiste type (lucht-water, grond-water, etc.) op basis van je woning.
Voorbereiding van het bouwplan:
- Maak een schets van de installatieroute.
- Bereken de benodigde warmtevermogen.
- Stel een lijst van benodigde gereedschappen en materialen op.
Aankoop en levering:
- Kies een vertrouwd leverancier.
- Vraag om instructies en garantievoorwaarden.
Installatie en aansluiting:
- Aansluiten van de warmtepomp aan de elektriciteit.
- Aansluiten van de waterzijdige verbindingen.
- Controleer de aansluiting op lekken en correcte druk.
Inbedrijfstelling en test:
- Zorg voor correcte instellingen.
- Test de werking van het systeem.
- Controleer de temperatuur- en energieverbruikswaarden.
Documentatie en aanvraag:
- Maak foto’s van de installatie.
- Bewaar facturen en betaalbewijzen.
- Indien mogelijk, laat het systeem door een erkend installateur controleren en stel de aanvraag voor subsidie in.

Samenwerking met erkende installateurs

Hoewel de ideale situatie is dat je de warmtepomp zelf installeert om kosten te besparen, is het belangrijk om te weten dat de meeste installateurs geen zelfinstallaties aanvaarden. Dit komt voornamelijk door het risico op garantieverlies, technische fouten en de complexiteit van de systeemafstemming.

Daarom is het verstandig om:

Een erkend installateur in te schakelen voor de essentiële stappen (zoals waterzijdige aansluiting en elektrische verbindingen).
Een samenwerking te zoeken met een installateur die ervaring heeft met zelfinstallaties.
De garantie en garantievoorwaarden van de warmtepomp te begrijpen voordat je begint.

Praktijkvoorbeeld: Zelfinstallatie met subsidie

Hoewel een volledige zelfinstallatie geen recht geeft op subsidie, zijn er praktijkvoorbeelden waarbij een deelinstallatie wel in aanmerking komt. In bron [4] wordt beschreven hoe een particulier:

De voorbereiding en het bouwplan zelf uitvoert.
De warmtepomp zelf aansluit op elektriciteit.
De waterzijdige verbindingen zelf maakt.
De inbedrijfstelling aan een erkend installateur overdraagt.

Op deze manier is het mogelijk om:

Aanzienlijk geld te besparen.
Nog steeds in aanmerking te komen voor subsidie.
De garantie en ondersteuning te behouden.

Conclusie

De installatie van een warmtepomp is technisch mogelijk zelf uit te voeren, maar de juridische, administratieve en financiële consequenties maken dit geen zinvolle keuze voor iedereen. Hoewel het mogelijk is om een deel van de installatie zelf te doen, is het noodzakelijk om een erkend installatiebedrijf in te schakelen om in aanmerking te komen voor subsidie, garantie en professionele ondersteuning.

Voor woningeigenaren die op zoek zijn naar een duurzame verwarmingsoptie is de warmtepomp een waardevolle investering. De besparing op energiekosten en de ecologische voordelen maken het systeem aantrekkelijk, maar het is belangrijk om de technische en administratieve vereisten serieus te nemen.

Tevens is het duidelijk dat de subsidie via ISDE enkel beschikbaar is bij een professionele installatie, wat de keuze voor zelfinstallatie beperkt. Voor diegene die toch zelf wil installeren is het aan te raden om een gedeelte van het werk te uitvoeren en het resterende deel aan een erkend installateur te overlaten, om zowel kosten als kwaliteit te combineren.