Warmtepompen, afgiftesystemen en regelgeving in collectieve warmtevoorzieningen: een overzicht voor de bouw- en renovatiebranche

Published by Redactie on oktober 7, 2025 | Category warmtepomp

In de huidige bouw- en renovatiemarkt speuren zowel particuliere woningeigenaren als professionals naar duurzame en efficiënte oplossingen voor het verwarmen van woningen en de voorziening van warm tapwater. In dit kader vormen warmtepompen en afgiftesystemen binnen collectieve warmtevoorzieningen essentiële elementen. Het kader waarbinnen deze systemen worden ingezet, wordt beheersbaar gemaakt door een reeks wetgevingsmaatregelen en praktische richtlijnen, zoals vastgelegd in de officiële bekendmakingen en kennisbanken voor installateurs. In deze artikel wordt een gedetailleerd overzicht gegeven van de technische en juridische aspecten van warmtepompen, afgiftesystemen, en het kader van regelgeving dat deze systemen beïnvloedt.

Inleiding

De rol van warmtepompen en afgiftesystemen in de bouw- en renovatiebranche is sterk toegenomen in de afgelopen jaren. Warmtepompen, zoals warmtepompboilers, worden steeds vaker ingezet om warm tapwater duurzaam te genereren, terwijl hybride warmtepompen een veelbelovende oplossing vormen voor de verwarming van woningen. Afgiftesystemen, zoals afleversets, vormen de essentiële verbinding tussen het collectieve warmtenet en de individuele woninginstallaties of tapwaterinstallaties. Daarnaast is regelgeving van essentieel belang voor het functioneren van deze systemen. De Wet op de collectieve warmtevoorziening, en aanverwante wetgeving zoals de Energiewet, leggen de verantwoordelijkheden van aangewezen warmtebedrijven, eigenaars, en installateurs vast. Deze artikel biedt een overzicht van de technische en juridische kaders, met een focus op de rol van warmtepompen en afgiftesystemen in de huidige realiteit van collectieve warmtevoorzieningen.

Warmtepompen in de praktijk

Technische principes en toepassingen

Een warmtepomp is een apparaat dat warmte uit de omgeving (lucht, grond of water) opzuigt en deze gebruikt om ruimtes of water te verwarmen. In de context van warm tapwater wordt een warmtepompboiler vaak ingezet. Dit type boiler verbruikt minder energie dan een traditionele elektrische boiler, omdat het warmte uit de lucht haalt en deze concentreert om water op te warmen. Hierdoor is het een energiezuinige en duurzame oplossing, die ook goed aansluit bij de doelstellingen van de Gasketelwet, die op 1 oktober van kracht is.

In de renovatiemarkt is er een sterke groei in de aanschaf van hybride warmtepompen. Deze systemen combineren een warmtepomp met een traditionele CV-ketel. Deze oplossing biedt voordelen zowel in termen van kostenefficiëntie als flexibiliteit. Bijvoorbeeld, CV-ketels van ATAG zijn geschikt voor gebruik in combinatie met hybride warmtepompen, wat een veelbelovende oplossing biedt voor woningen die volledig elektrisch verwarmd worden, maar waar het kostenniveau een beperking vormt.

Geluidsproblematiek

Hoewel warmtepompen een duurzame oplossing bieden, zijn er ook praktische uitdagingen. Een van de bekendere problemen is het geluidsniveau dat warmtepompen kunnen veroorzaken. Hoewel het geluidsniveau in de meeste gevallen binnen de normaal aanvaardbare grenzen ligt, is het belangrijk om rekening te houden met de locatie van de installatie. Bijvoorbeeld, in stadsgeuzen of dichtbebouwde gebieden kan het geluidsniveau van een warmtepomp invloed hebben op de leefbaarheid van naburige woningen. Hierbij is het essentieel om de geluidsrichtlijnen te volgen en eventueel akoestische maatregelen in te zetten.

Investering en rendement

De aanschaf van een warmtepomp is een aanzienlijke investering. Niet iedere woningeigenaar heeft direct de financiële middelen om een dergelijke investering te doen. Hierbij speelt de wettelijke verplichting van installateurs een rol. Installateurs die werkzaamheden uitvoeren aan gasverbrandingstoestellen moeten wettelijk voldoen aan eisen zoals het installeren, repareren, onderhouden en in bedrijf stellen van CV-ketels, gashaarden en geisers. Dit betekent dat installateurs ook technisch en juridisch verantwoordelijk zijn voor de correcte implementatie van hybride systemen. Voor woningeigenaren betekent dit dat het kiezen van een ervaren installateur essentieel is om zowel het technische als juridische kader correct te benaderen.

Afgiftesystemen in collectieve warmtevoorzieningen

Definitie en rol van afleversets

Een afleverset vormt de verbinding tussen het warmtenet van een warmtebedrijf en de binneninstallatie van een verbruiker of het inpandig leidingstelsel. Deze set kan individueel of collectief zijn, afhankelijk van de structuur van het warmtenet. Afleversets zijn essentieel voor de levering van warmte ten behoeve van ruimteverwarming, warm tapwater of een combinatie van beide.

In het kader van collectieve warmtevoorzieningen is de verantwoordelijkheid voor het installeren, beheren en onderhouden van afleversets gedelegeerd aan het aangewezen warmtebedrijf. Dit betekent dat een aangewezen warmtebedrijf verplicht is om binnen een redelijke termijn een afleverset in gebruik te nemen in geval van een vervanging of installatie in een nieuw of bestaand gebouw. De verantwoordelijkheid voor het beheer en onderhoud van de afleverset valt eveneens onder de taak van het warmtebedrijf.

Technische configuratie

De technische configuratie van een afleverset kan variëren, afhankelijk van de eigenschappen van het warmtenet en het inpandig leidingstelsel. In sommige gevallen kan een afleverset uit één of meerdere leidingen bestaan, met verbonden hulpmiddelen zoals meters of afsluitkleppen. De exacte opbouw is afhankelijk van de vereisten van het warmtebedrijf en de technische specificaties van de aangesloten partij.

Regelingen rond onderbreking en compensatie

De bescherming van verbruikers is een belangrijk thema in de regelgeving rond collectieve warmtevoorzieningen. Het aangewezen warmtebedrijf is verplicht alles in het werk te stellen om onderbrekingen in de warmtelevering te voorkomen en zo snel mogelijk op te lossen. Daarnaast moet het bedrijf verbruikers tijdig informeren over onderhoud en registratie van storingen.

In geval van ernstige storingen is er een compensatieregeling voor verbruikers. Deze regeling is bedoeld om verbruikers te beschermen tegen het risico van langdurige onderbrekingen en verhoogt de prikkel voor warmtebedrijven om storingen tot een minimum te beperken. Deze compensatie is in het bijzonder relevant voor systemen die ouder zijn en waarin de kans op storingen groter is.

Jaarlijkse rapportages en transparantie

Om vertrouwen te scheppen bij verbruikers en de ACM, moeten aangewezen warmtebedrijven jaarlijks een leveringszekerheidsrapportage indienen. Deze rapportage geeft inzicht in de structuur van het warmtenet, de kosten en opbrengsten van het bedrijf, en eventuele onderbrekingen in de warmtelevering.

Daarnaast is er een verplichting om jaarrekening en bestuursverslag op te stellen, conform de regelgeving van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. Deze documenten moeten informatie bevatten over tarieven, kosten en opbrengsten, met het oog op transparantie richting verbruikers en de ACM.

Juridisch kader en regelgeving

Meldplicht bij wijziging van zeggenschap

De regelgeving rond collectieve warmtevoorzieningen houdt ook rekening met het belang van publieke belangen. In artikel 6.10 van het wetsvoorstel is een meldplicht opgenomen voor wijzigingen van zeggenschap in een installatie van een producent van warmte met een vermogen van meer dan 20 MW. Deze melding moet gedaan worden aan de Minister, om eventuele ongewenste overnames te voorkomen. Deze regeling is in lijn met het doel van het wetsvoorstel om leveringszekerheid te waarborgen.

Gasketelwet en verplichtingen voor installateurs

Op 1 oktober van dit jaar is de Gasketelwet van kracht geworden. Deze wet bevat wettelijke eisen voor installateurs die werkzaamheden uitvoeren aan gasverbrandingstoestellen. Installateurs zijn verplicht om voldoende geïnformeerd en gekwalificeerd te zijn om deze werkzaamheden uit te voeren. Deze eisen zijn van toepassing op het installeren, repareren, onderhouden en in bedrijf stellen van CV-ketels, gashaarden en geisers. Voor installateurs betekent dit dat ze hun technische kennis moeten up-to-daten houden, zowel op het gebied van gasinstallaties als op het gebied van warmtepompen en hybride systemen.

De rol van het aangewezen warmtebedrijf

Verantwoordelijkheden en taken

Het aangewezen warmtebedrijf speelt een centrale rol in het functioneren van collectieve warmtevoorzieningen. De verantwoordelijkheden van het bedrijf zijn vastgelegd in het wetsvoorstel. De bedrijven zijn verplicht om afleversets te installeren en te onderhouden, te zorgen voor leveringszekerheid, en rapportages in te dienen. Daarnaast zijn ze verantwoordelijk voor het beheren van eventuele storingen en het geven van compensatie bij ernstige onderbrekingen.

Kosten en regeldruk

De regeldruk die geassocieerd is met de verplichtingen van aangewezen warmtebedrijven is aanzienlijk. De jaarlijkse structurele regeldrukkosten worden geschat op € 99.792 tot € 104.976. In 2030 wordt verwacht dat deze kosten zullen stijgen tot € 186.624 tot € 221.616, gelet op de geprognosticeerde groei van het aantal collectieve warmtevoorzieningen. Daarnaast zijn er ook eenmalige kosten verbonden aan de aanpassing van de consumentenbescherming en de kennisname van nieuwe wetgeving door warmtebedrijven die geen VvE, verhuurder of woningcorporatie zijn.

Conclusie

Warmtepompen en afgiftesystemen vormen essentiële onderdelen van de huidige en toekomstige realiteit van collectieve warmtevoorzieningen in de bouw- en renovatiebranche. De technische principes van warmtepompen maken deze systemen aantrekkelijk in termen van duurzaamheid en kostenefficiëntie. Echter, de correcte implementatie en beheer van deze systemen vereist zowel technische kennis als juridisch inzicht.

Afgiftesystemen, zoals afleversets, vormen de verbinding tussen het warmtenet en de verbruikersinstallatie. De verantwoordelijkheden rondom het beheer, onderhoud en installatie van deze systemen zijn vastgelegd in het wetsvoorstel, met de verplichting voor het aangewezen warmtebedrijf om binnen een redelijke termijn een afleverset in gebruik te nemen. Deze verantwoordelijkheid is van essentieel belang voor de continuïteit van de warmtelevering en de bescherming van verbruikers.

De regelgeving en wettelijke eisen rond warmtepompen, afleversets en collectieve warmtevoorzieningen zijn essentieel voor het functioneren van deze systemen. Installateurs, aangewezen warmtebedrijven en verbruikers moeten allen rekening houden met deze eisen om zowel technisch als juridisch in de correcte richting te bewegen.

In de komende jaren zal de regelgeving en technologie rond warmtepompen en collectieve warmtevoorzieningen verder ontwikkelen. Het is van belang dat professionals in de bouw- en renovatiebranche zich daar op houden, om zowel de juridische als de technische kaders correct te benaderen.