Een warmtepomp in de achtertuin: uitvoerbaar en rendabel?

De overstap op een warmtepomp is voor velen van ons een logische keuze bij de renovatie van de woning of bij nieuwbouw. Gezien de klimaatdoelstellingen, de stijgende gasprijzen en de zoektoe naar toekomstbestendig wonen is dit niet verrassend. Echter, de implementatie van een warmtepomp is geen universele oplossing. De situatie van de woning, de omgevingsfactoren en de persoonlijke wensen bepalen sterk welke type warmtepomp geschikt is. In dit artikel bekijken we de technische mogelijkheden, voordelen en narekeningen van het plaatsen van een warmtepomp in de achtertuin, inclusief de vraag of zo’n installatie inderdaad nodig is of alternatieven beschikbaar zijn.

Wat is een (gewone) warmtepomp in de achtertuin?

Een warmtepomp in de achtertuin verwijst vooral tegenwoordig naar een lucht-water warmtepomp, waarbij de zogenaamde buitenunit wordt aangebracht op een vaste plek in de tuin — meestal gemaakt van stalen kastjes met ventilatie en scheidingsmuren. Dit type warmtepomp haalt de warmte uit de buitenlucht en transporteert die vervolgens via een klimaatvloeistof naar een condensor binnen. De warmte wordt hier gebruikt om het gebouw en warm water op te warmen. Deze varianten vormen momenteel de meest gebruikelijke keuze in bestaande en nieuwe woningen in Nederland.

De buitenunit is cruciaal voor de werking van deze warmtepomp. De ventilatie van deze unit is noodzakelijk om de warmteoverdracht vanuit het milieu naar het klimaatvloeistofcircuit gecontroleerd te houden. In de meeste gevallen worden deze units op of tegen muren bevestigd, of op een vaste basis neergezet. Omdat ze vaak een hoogte van ongeveer drie meter bereiken en afwijkend luid zijn vergeleken met传统产业, leiden ze tot problemen met:

• Geluidsoverlast (zowel binnen als buitenshuis),
• Straatbeeldproblematiek (sommige omgevingen of woningcorporaties hebben specifieke regels),
• Gebruik van buitenruimte,
• Potentiele smering of onderhoudsproblemen.

Alle hierboven genoemde aspekten kunnen leiden tot belemmeringen bij de installatie of vervelende situaties tijdens de gebruiksperiode van de warmtepomp. De vraag die zich dan stelt is: is een drie meter hoge warmtepomp in de achtertuin werkelijk de enige of beste oplossing?

Compacte alternatieve systemen beschikbaar

Niet alle warmtepompen moeten in de vorm van diepe buitenunits op de vrije terreinruimte staan. Moderne innovaties hebben geleid tot het ontwikkelen van compacte all-electric warmtepompen, waarbij de gehele installatie met het verwarmingssysteem kan worden geïntegreerd, zonder buitenunit.

Een dergelijk systeem wordt op de plaats van de oude CV-ketel geïnstalleerd en maakt gebruik van het bestaande verwarmingstegoed. Het werkt met hetzelfde principe van het opwekken van warmte via een gesloten circuit van koudemiddel. De warmte wordt in dit geval niet uit de buitenlucht, maar uit de lucht van het gebouw of uit bestaande ventilatiekanalen opgepikt. Dit heeft als directe voordeel:

• Geen geluidsoverlast in de woonomgeving,
• Geen gebruik van buitenruimte,
• Minimale ingrijpingen in het straatbeeld of het straatkarakter van de buurten,
• Eenduidige montage, zonder extra tuin- of grondwerken.

Hoewel de rendementen in vergelijking met lucht-water pompen waarbij direct warmte wordt behaald uit de buitenlucht iets lager liggen, is dit type systeem ideaal voor situaties waar geen ruimte is voor grotere installaties of waarom straatbeeld- en geluidsregels het gebruik van een standaard buitenunit belemmeren.

Een dergelijke compacte oplossing is onder andere door EGO ontwikkeld en in de praktijk al jaren succesvol toegepast. Deze all-electric warmtepompen zijn dan ook van groot gebruik voor bestaande woningen, appartementen en zelfs woningen zonder voldoende grondsituatie voor bodemwarmtepompen.

Voordelen van warmtepompen met buitenunit in de tuin

Ten aanzien van de traditionele oplossing met een buitenunit in de tuin zijn de nadelen duidelijk, maar dit type systeem is (nog steeds) populair en kan in bepaalde situaties bepaald belangrijk zijn.

Voordelen: - Veel modellen kunnen op een wijd verspreide wijk worden geïnstalleerd, dus ze zijn technisch toepasbaar in de meeste woningtypen. - Aangezien ze hun warmte behalen door directe opbrengst uit de lucht, oogst ze in zonnige of milder klimaten hun voordeel. - Voorzien ze geregeld van ondersteuning in vorm van technische upgrades of subsidies, afhankelijk van de energieverbruiksdata en de aard van de woningtransitie. - Voor woningen met een vloerverwarmingssysteem of lagetemperatuur-radiatoren, is dit type systeem meestal optimaal om voldoende warmte aan te leveren.

Er is dus nog geen einde aan de toepassing van deze systemen gekomen. Allerdings zorgt de toenemende opkomst van compactere systemen en de eisen die met betrekking tot geluid, straatbeeld en houdbaarheid worden gepresenteerd, ervoor dat de traditie van een installatie met een warmtepomp van drie meter hoog in de tuin langzaam verandert.

De kosten

De investering in een warmtepomp vormt één van de belangrijkste overwegingen bij een overstap op deze technologie. De kosten hangen sterk van het type en de specificaties af. De informatie uit de bronnen laat duidelijk zien dat:

• Hybride warmtepompen grotendeels vanaf €6.000 tot €8.000 zijn te pakken.
• Standalone lucht-water pompen (met buitenunit) liggen vaak tussen de €10.000 en €18.000.
• All-electric compacte warmtepompen zonder buitenunit, zoals die van EGO, kunnen al worden geïnstalleerd voor ongeveer €5.990 op bestaande woningen tot 140 m², inclusief subsidies.

Deze onkosten moeten vooraf worden overwogen. Het is verstandig om een klusadvies in te richten bij een expert, zoals bij EGO of een gerelateerde energie-expert, zodat een volledig begrepen indruk kan worden opgebouwd.

Er zijn bovendien subsidies beschikbaar voor dit type systemen. Vanwege de aandacht voor de energietransitie heeft de overheid zowel centraal als regionaal subsidieondersteuning ingesteld. Deze variëren per woningtype, maar kunnen bij de all-electric variant aanzienlijk zijn. Bij een goed overleg met EGO is dit subsidiesubsidie over het eerder genoemde voorbeeld al inclusief opgenomen in het eindtarief.

Opwekken van warme tapwater

Eén belangrijke toevoeging die bij warmtepompen wordt geïntegreerd, is het opwekken van warm tapwater. Warmtepompen kunnen op verschillende manieren geconfigureerd worden om warm water op te wekken, afhankelijk van het type installatie:

• Bij hybride warmtepompen wordt de CV-ketel soms als complement bijgezet om warm water mee te leveren. Maar bij warmer weer en bepaalde zomers is dit niet noodzakelijk gebruikt.
• Voor lucht-water warmtepompen is het ongeveer mogelijk om warm water zelf te genereren; dit vereist meestal en meer bekwame installatie en configuratie.
• All-electric compacte warmtepompen zoals die van EGO zijn van meet af aan uitgerust met warm waterweergave en vormen een completa oplossing voor woningtoebehoren.

De meest relevante keuze hangt af van de behoefte aan comfort en het beoogde energiegebruik. Onder normale omstandigheden genereert een moderne all-electric warmtepomp zowel de bestond verwarming als duidelijk warm water op duurzame manier. Dit betekent minder aandacht voor het bouwplan, en een eenduidige oplossing die goed schaalt bij zowel bestaande als nieuwbouwoningen.

Kortstondige onderhoudskeuzes en duurzaamheid

Het duurzame karakter van de warmtepomp is eender het belangrijkste voordeel, maar ook de vraag naar onderhoud en beheer van zowel de buitenunit als de binneninstallatie moet van tevoren worden ingeschat. Een warmtepomp in de achtertuin vereist regelmatig schoonmaak, inspectie en eventueel aandacht voor luchtkanalen en ventilatie. Ondersteunende componenten zoals de buizen, warmtewisselaars of elektronische controllers kunnen op sommige tijden defect raken.

Voor de compacte all-electric modellen — die geen aparte buitenunit bevatten — is het onderhoud minder intensief. Aangezien die systemen hun warmte opwekken via de inwendige situatie, is er minder risico op verstopte of niet-functionerende onderdelen in de buitenunit. Dit betekent dat het systeem minimale aandacht nodig heeft na de installatie. Bovendien zijn compacte modellen fluisterstil te noemen, waardoor straalverkeer en klachten omtrent geluidsoverlast verdwijnen.

Tot slot kunnen dergelijke modellen worden geïntegreerd in een systeem met zonnepanelen, waardoor het warmteterm is volledig elektrisch aandrijfbaar en energieneutraal. Dit maakt uit van een toekomstbestendige oplossing waarmee woningen niet alleen CO₂-neutraal gebruikt worden, maar ook onafhankelijk blijven van aardgas.

Hybride systemen: het Beste van Beide Werelden

Een tweede relevante oplossing die opduikt in het overzicht, is de hybride warmtepomp. In plaats van volledig van aardgas af te stappen, werkt een hybride systeem onderbouwd met de oude CV-ketel, maar gebruikt de warmtepomp als primaire kracht bron. Dit heeft als voordeel:

• Minder ingrijpende verbouwing: aangezien de oude ketel blijft hangen, zijn ingrepen in het verwarmingssysteem beperkt.
• Geen volledige afhankelijkheid van elektriciteit: dit betekent betrouwbaarheid in situaties met stroompeaks of fluctuerende prijzen.

De nadelen zijn: - Geen volledige CO₂-afloop: de cv-ketel zorgt nog steeds voor CO₂-uitstoot. - Minder energiezuinig dan volledig elektrische lucht- of grondwateropwekkers. - Verdere onderhoudsbehoefte voor cv-ketel blijft op gang.

Dit type systeem is voornamelijk van waarde voor huiseigenaren die nog niet klaar zijn voor een volledige overstap naar gaskloof, maar tegelijk ook meer willen doen om gasverbruik in huis te verminderen.

Toepassing in appartementen of multi-gebruiksgebouwen

In appartementen of woningen met meerdere woonlagen ligt de situatie vaak anders. De ruimte is beperkt en vaak geen eigen afzonderlijke buitenunit toegestaan. Bij dit soort situaties is een hybride of compacte warmtepomp de enige realistische optie. Vanwege de beperkte ruimte en regels rondom zichtbaarheid van buiteninstallaties is een warmtepomp van drie meter hoog in een gemeenschappelijke buitentuin of op een gedeelde plek niet altijd wenselijk of toegestaan.

All-electric warmtepompen, vooral zo’n modellen zonder buitenunit, vallen hier perfect in. Omdat de systemen zich voornamelijk binnen bevinden en geen aparte tuininstallaties noodzakelijk zijn, is installatie eenvoudiger en minder beperkend voor zowel schipper als woningcorporatie. Bovendien, zoals vermeld, is de geluidsproductie minimale, wat belangrijk is in gedempte omgevingen waar woningcorporaties regels hanteren.

Eén nadeel is dat het rendement in vergelijking met de traditionele warmtepomp op basis van buitenunit iets lager is. Ook zijn de systemen beperkt in toepassing in woningen groter dan 140 m². Maar met de huidige ontwikkelingen is dit typen systemen een groeiende populatie onder de appartementseigenaren, omdat de voordelen van duurzaamheid, comfort en houdbaarheid sterk afvallen.

Besparing en financiële kansen

Een overhevel naar een warmtepomp brengt financiële voordelen met zich mee. Of het nu gaat om directe gasbesparing of financiële ondersteuning via overheidssubsidies, de winst is langlopend.

Moderne warmtepompen zorgen meestal voor besparingen op het energieverbruik: ze gebruiken minstens 70% weinig elektriciteit in vergelijking met gasverbruik. Voor een gemiddelde woning kan dit neerkomen op jaarlijks een besparing van onafhankelijk tientallen tot honderden euro’s.

Daarnaast kan een huiseigenaar financiële subsidies of toezeggingen afhalen via het ondersteunende beleid. Aangezien de warmtepomp een essentieel onderdeel is van de energietransitie, zorgen regelgevende instanties er vaak voor dat er ondersteunende programma’s zijn voor het wederwinststelsel van huizen. De exacte bedragen variëren per situatie, maar modellen zoals die van EGO geven al duidelijke voorbeelden van waarde in de prijsberekening.

De investering in een warmtepomp is dus tegen elkaar moeten wegen tegen de langere kosten van gas en het milieueffect. Voor veel huiseigenaren, vooral die met een goede toekomstvisie werken, is dit een groeiende investitie naar een duurzame toekomst.

Welk type warmtepomp past bij jouw situatie?

De vraag “Welk type warmtepomp kies ik?” wordt door te veel situaties beinvloed dat er geen enkele correcte antwoord bestaat, maar er wel duidelijke richtlijnen zijn. De voorstelling hierboven laat zien dat de situatie in de woning — beperking met betrekking tot buitenruimte, regulaties, energische isolatie, gebruik van de woning — het kiezen van een type warmtepomp sterk beïnvloedt.

Voor woningen waar ruimte beperkt is of waar straatbeeld, geluidsoverlast of regelgeving geldt:

• Een all-electric compacte warmtepomp zonder buitenunit is de ideale keuze.
• Ooit niet mogelijk in oudere woningen, maar de nieuwe innovaties hebben dit mogelijk gemaakt.

Voor woningen waar ruimte op de buitentuin wel beschikbaar is en waar de isolatie zo goed genoeg is om rendement te garanderen:

• Lucht-water warmtepomp met buitenunit is technisch haalbaar en een efficiënte oplossing.
• Gebruik maken van bodemwarmte is ook een optie, maar dat vereist een grondpompinstallatie en een toestemming voor gronddeling.

Voor woningen waar de overstap niet compleet gemaakt wil worden, maar waar gasbeperking gewenst is:

• Een hybride warmtepomp biedt het juiste middenwaar: het gebruik van de oude ketel en de overgang naar elektriciteit in een bepaald percentage.

De keus hangt dus volledig van de wensen, omstandigheden, technische voorzieningen en financiële mogelijkheden van de gebruiker af. Ondersteunde adviseurs zoals die van EGO kunnen helpen met maattafeladvies, kostenkorte en een analyse over het huidig energieverbruik van de woning.

De overgang naar warmtepomp: overleg & evaluatie

De overstap naar een warmtepomp is geen onmiddellijke maatregel, maar een strategische keuze die goed overleg en evaluatie vereist. Het selecteren van het juiste systeem is een vooraanleiding voor comfort, houdbaarheid, en efficiëntie. Voorwonende factoren zijn hier:

• Het huidige isolatie niveau en het verwarmingssysteem van de woning.
• De elektrische aansluiting en de noodzaak voor een eventuele opgraving.
• De voorzieningen voor het opwekken van warm water.
• De toegestane benodigde installatievolgorde en regulaties.
• Financiële toets ten behoeve van investering en rentabiliteit.

Zonder voldoende kennis is het risico dat er onnodige kosten of belemmeringen worden opgelopen. Daarom is het sterk aanbevolen om deskundig advies te vragen van geaccrediteerde installateurs of erkende betrekkingen zoals EGO. Bevraging van maatwerkadvies bevat een overzicht over het huidige systeem, kansen en verbeterpotentialen binnen de woning.

Toekomstbestendigheid en efficiëntie

De keuze tussen een tradionele warmtepomp met buitenunit en een moderne all-electric variant kan op termijn ook voorkomen hoe een woning in Nederland of over de wereld wordt bekeken. Meer en meer nadruk op CO₂-afloop en elektriefonie onafhankelijkheid zullen aan de hand van overheidsbeleid, lokale regelgeving en marktdruk van invloed blijven.

Compacte all-electric warmtepompen worden steeds beter geoptimaliseerd, en zorgen hiermee voor een minder technische aansluiting, minder geluidsoverlast en een duurzamere, efficiëntere energieopwek. De ontwikkeling van technologie is hierboven sterk van invloed, en dit leidt meestal tot snellere toepassing in verschillende lagen van de wooneconomie.

Conclusie

Een warmtepomp in de achtertuin — drie meter hoog — is nog steeds toepasbaar en relevant in Nederland, maar geen langer de enige optie. Moderne technologie biedt alternatieve installaties die geen buitenunit vereisen, geluidsoverlast vermijden en straatbeeld- en ruimtevoorzieningen onveranderbaar houden. Compacte all-electric modellen van producenten zoals EGO bieden een directe oplossing voor woningen, zowel bestaande als nieuwbouw, en die vaak betaalbaar zijn, inclusief subsidies.

Het is belangrijk om alle technische en financiële aspecten grondig te overwegen. De keuze tussen lucht-water warmtepompen, hybride of all-electric modellen hangt af van de situatie van de woning en de persoonlijke wensen. In ieder geval is het verstandig om advies te vragen van een ervaren partner, zoals EGO, zodat men kan kiezen volgens de betreffende situatie in het huidige energiebeleid en energienotering.

De overstap naar een gasloos en duurzaam wonen is vandaag meer dan ooit op het programma gesteld. Tegen een combinatie van technologische vooruitgang, overheidssubsidies en hoge wensen voor comfort, is het een logische stap. Hoe dan ook, de manier waarop dit wordt aangepakt is belangrijk bepalend voor de toekomst bestendigheid van de woning.

Bronnen

1. Alles over warmtepompen – De feiten, de keuzes en de voordelen op een rij