Gezinnen in de kou: problemen met warmtepompen, rechten en oplossingsstrategieën in huisvesting

Published by Redactie on oktober 20, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

In de jaren dat duurzame energie in de woningbouw centraal is gekomen, is de warmtepomp zich steeds belangrijker een gangbare oplossing geworden om woningen te verwarmen in Nederland. Warmtepompen zijn energiezuiniger, minder smerig dan traditionele CV-ketels, en ze kunnen bijdragen aan de CO2-reductie doelen van de overheid. Echter, de installatie en betrouwbaarheid van deze technologie blijken in sommige gevallen tekort te schieten, zowel qua technisch functioneren als qua dienstverlening aan de gebruikers.

In dit artikel worden de voornaamste problemen die kunnen ontstaan na installatie van warmtepompen besproken door te verduidelijken hoe dit stelsel werkt en waarom het soms misgaat. Op basis van ervaringen van gebruikers, experts en technische analyses geven we aandacht aan mogelijke oorzaken van functioneringsproblemen, zoals onvoldoende warmteopwekking of storingen, en hoe eigenaren van woningen daarop kunnen reageren. Aan het einde van dit artikel bespreken we ook de rechten van gebruikers in situaties waarin de warmtepomp langdurig niet werkt, met aandacht voor juridische opties en maatregelen om te omgaan met druk op monteurs en installateurs.

Hoe werkt een warmtepomp?

Voordat we ingaan op potentiële problemen, is het belangrijk om de werking van een warmtepomp te verduidelijken. Dit maakt het mogelijk om eventuele functioneringssproblemen beter te begrijpen bij onderzoek of herinrichting.

Een warmtepomp bestaat uit drie hoofdcircuits:

Het broncircuit: Hier wordt warmte onttrokken aan de omgeving. Dit kan de lucht, de grond of het water zijn, afhankelijk van het type warmtepomp. Bijvoorbeeld bij een lucht-afhankelijke warmtepomp wordt warmte opgezogen uit de buitenlucht, terwijl bij een bodemwarmtepomp via grondleidingen warmte verkregen wordt.
Het koudemiddelcircuit: In dit circuit wordt een koudemiddel gevuld, dat verdampt bij contact met warmte en daarna gecomprimeerd wordt. Doordat de compressie de temperatuur verhoogt, kan het warme koudemiddel gebruikt worden om het verwarmingswater op te warmen.
Het afgiftecircuit: Hierin wordt de opgewekte warmte overgedragen aan het verwarmingswater, dat vervolgens via radiatoren of vloerverwarming in de woning warmte afgeeft.

De efficiëntie van dit opwarmen hangt af van een stabiele en optimaal functionerende stroom in deze drie circuits. Als een van deze geledere onderdeel vastloopt of het koudemiddel bijvoorbeeld te weinig druk heeft, kan dit leiden tot zichtbare tekortkomingen in het verwarmingseffect.

Meest voorkomende oorzaken van problemen met warmtepompen

Oorzaak 1: Onvoldoende flow in het broncircuit

Een van de belangrijkste factoren die het vermogen van de warmtepomp beïnvloeden, is de mogelijkheid om genoeg warmte te onttrekken. Als de luchtcircuit in een luchtverwarmingspomp verstopt raakt, of als grondleidingen van een bodemwarmtepomp onherstelbaar uitgezaaid zijn, dan heeft de warmtepomp weinig of niets om mee te werken. Het effect is dat het temperatuurvermogen dalende of nul is, ondanks aanzet van elektrische energie.

Symptomen van dit probleem kunnen onder andere zijn:

Vriest van de verdamper (indicatie dat er onvoldoende warmte-inname is)
Langzaam opwarmen van de woning of totaal geen warmtebeurst

Als dit probleem opduikt, is het noodzakelijk om het broncircuit te controleren op verstoppingen, zoals onreinigheden of te lage druk in het koudemiddel.

Oorzaak 2: Onvoldoende onderhoud of smerigheid

Warmtepompen zijn technologisch geavanceerd, maar ze zijn niet automatisch bedoeld voor een permanente levensduur. De efficiëntie van de warmteopwekking hangt grotendeels af van het onderhoud en hygiëne van onderdelen zoals ventilatoren, filters, luchtkanalen en afvoerleidingen. Smerig filters en vrije ventilatie zijn cruciale elementen voor optimale prestaties.

Deze oorzaken kunnen zich op verschillende manieren openbaren:

Vloeren of radiatoren leveren niet de verwachte warmtebeurst.
Luchtwegen of filters zijn smerig en hinderlijk.
Condensafvoer is verstopt of werkt niet efficiënt, leidend tot uitstroming of schimmelrisico op de pompen of omgeving.

Oorzaak 3: Storingen aan het verwarmingssysteem

Het verwarmingssysteem of het afgietsysteem, zoals vloerwarmte of radiatoren, kan de oorzaak zijn van het feit dat warmtepompen in geen enkel opzicht kunnen opwarmen. Dit kan gebeuren wanneer:

Thermostaatkranen dicht zitten
Druk in het verwarmingssysteem is te laag
Er luchtemballages in de systemen zijn, die het circuleren van warm water verhinderen

In zowel gevallen, zoals bij het controleren van thermostaten en radiatoren, is het directe onderzoek nodig. In het geval van tekort aan druk of luchtemballages is het bijvullen of ontluchten vaak de oplossing, eventueel onder begeleiding van een monteur.

Oorzaak 4: Slechte installatie of ongeschikte warmtepomp

In zeldzame maar soms fatale gevallen is de warmtepomp gewoon het verkeerde model voor de woning of is de installatie slecht uitgevoerd. In zo'n geval is het meest kundige installateurs dat de warmtebeurst lager wordt dan verwacht of dat het systeem helemaal niet werkt. Dit kan vaak het gevolg zijn van onnauwkeurige berekening van het benodigde vermogen, ontwerp van het verwarmingssysteem of het feit dat er geen goede isolatie of aanpassing is binnen het pand.

Als de warmtepomp bijvoorbeeld niet compatibel is met het verwarmingssysteem dat in het huis aanwezig is, dan vermindert dit de opwarmcapaciteit of maakt het onmogelijk om het systeem effectief te gebruiken.

Oorzaak 5: Technische stoornissen

Ook al zijn filteren schoon en het systeem goed onderhouden en van de juiste maat, dan kan het toch nog steeds misgaan op basis van technische problemen in het circuit. Dit geldt onder andere voor het koudemiddel of de werking van de compressor. De werking van deze elementen is cruciaal voor de continuïteit van warmteoverdraag en als het verkeerd is, is het gehele systeem verlamd. Problemen kunnen zich voordoen als het koelmiddel bijvoorbeeld lekt of niet goed in het systeem is verspreid, of de compressor defect is.

Een gebruiker die zegt: “de noodstand werkt ook niet”, duidt vaak op een probleem met het automatische programma of het vermogen om de omgevingsschade tegen te gaan. De behoefte aan professioneel onderzoek kan hier cruciaal zijn, aangezien slechts bepaalde gereedschappen toegang kunnen krijgen tot complexe circuitproblemen.

Oorzaak 6: Veel te intensieve belemmering of gebrek aan ruimte rond de buitenunit

Buitenunits van warmtepompen, vooral bij luchtverwarmingspompen, zijn gevoelig voor de werkomgeving. Een te volledig omringen van bijvoorbeeld heesters, heesters, struiken of zelfs hekken kan de luchtstroom belemmeren, waardoor het systeem niet kan werken. Bij lage winters, waarbij de buitentemperatuur onder ijs ligt, kan de stroming van lucht totaal belemmerd raken, waardoor de warmtepomp overbelast wordt en bevroren wordt, vooral zonder goede ontdooicyclus. Dit leidt vaak tot een storingcode (DF-storing), die de pomp direct afdraait.

Rechten van gebruikers bij langdurige storingen

Een van de meest cruciale aandachtspunten bij warmtepompen, en vooral bij problemen, is wat een eigenaar kan verwachten van installateurs en fabrikanten.

Wat is verplicht?

Hoewel de bouwsector en installaties in Nederland volledig op vrijwilligheid bouwen, zijn er rechten voor gebruikers.

Een warmtepomp moet werken zoals in de contracten beschreven en gearchiveerd. Als er problemen blijven bestaan, is het installateur verplicht om de aard daarvan te onderzoeken.
Een garantie op warmtepompen loopt meestal tussen 2 en 5 jaar, afhankelijk van het merk (zoals Nibe of Remeha). In deze tijd is de verantwoordelijkheid van fabrikant of distributeur groter voor het oplossen van storingen op technische aspecten.
Als een warmtepomp langdurig defect raakt (zoals weken zonder opwarmen of warm water), dan kunnen gebruikers terecht aan de wettelijke claim op goede dienstverlening.

Praktische problemen met het stelsel

Een geval zoals dat van [1], waarin een gezin al vijf weken geen warm water heeft en niet kan ontdooien of voldoende kan verwarmen, is extreem vervelend. De gebruiker benadrukt dat monteurs zijn gestuurd maar niet een oplossing hebben aangeboden – wat voor problemen met ondersteuning en professionaliteit wijst.

In zulke gevallen kun je handhaven van de wettelijke aansprakelijkheid van de installateur en ook directe onderhandelingen starten met het bedrijf. Voorbeelden van mogelijke stappen:

Een ingebrekestelling sturen aan de installateur
Een externe monteur inroepen (als de eigen installatie geen oplossing biedt)
Compensatie van indirecte schadeprestatie (zoals extra energie voor verwarming, of kosten bij het douchen elders)
Invoegen van juridische bijstand zoals via een rechtsbijstandverzekering

De druk die een gebruiker moet aanhouden, kan belangrijk zijn. Als een pomp niet kan worden gerepareerd of er is geen alternatief (zoals opslaan of ondersteuning van fabrikant), kan verdediging nodig zijn via stappen als schimmelpreventie of schadevergoeding.

Juridische opties

In de wettelijke verantwoordelijkheid van installateurs ligt dat een installatie goed moet blijven werken. Bij langdurige storingen en het gevoel dat de eigenaar niet serieus genomen wordt, kan de eigenaar zelf juridisch optreden.

Schriftelijke klachten aan de installateur, bijgesteld met contactgegevens en bewijsmateriaal van schade (zoals energiefacturen of uitgedragene doucheroutes)
Contact opnemen met de Klachtencommissie Bouw en Renovatie
Overwegen van extra onderzoek door een externe deskundige (optionele kostenkant)

Het is vaak aan te raden om te beginnen met het starten van constructieve gesprekken via schriftelijke klachten, gevolgd door andere opties als die niet werken. In noodsituaties, zoals bij jonge kinderen en extreme kou, moet er met de snelste maatregelen aandacht worden bijgezet, via professionele dienstverlening of zelfs via publiek ondersteuning.

Stappenplan bij een storing met de warmtepomp

1. Oplossingen via eigen onderzoek

Een gebruiker kan starten met het zelf controleren van wat zichtbaar is. Standaard is de meest voorkomende oorzaak:

Opencirkel door filters reinigen
Thermostaatkranen van radiatoren of vloerwarmte controleren
Druk en ontluchting controleren in het verwarmingssysteem

Voorbeeldinstructies en korte video’s zijn soms in kenniscentra te vinden, die hulp bieden bij het uitleesproces. Echter, het is belangrijk om aan te tonen dat complexere problemen, zoals koelmiddelproblemen of defecte compartimes, niet zonder vakkundige hulp op te lossen zijn.

2. Contact opnemen met de installateur

Als de gebruiker geen effectieve oplossing heeft, is contact opnemen met de eigen installateur de volgende stap. De gebruiker moet duidelijk en zorgvuldig communiceren, met:

Een duidelijke beschrijving van het probleem en verdere details
Bewijzen zoals foto’s, rapporten van eerder contact of foutmeldingen
Een schriftelijke verzoek om prioriteitsbehandeling, indien nodig voor een noodoplossing

3. Uitstellen van onbenodigde werkzaamheden

In geval van prioriteitsproblemen (zoals lang vertraging op werkplek of geplande bezoeken van meerdere monteurs), kan de gebruiker op een aanvordering werpen. In dit geval wordt het voorgesteld een onnodige projecten uit te stellen of externe monteurs in te roepen, om de verwarmingsspecifieke problemen sneller op te lossen [1].

4. Uitvoeren van professionele onderzoek

Wanneer alles niet werkt, moeten bevoegde monteurs ingeschakeld worden. In dit stadium is het belangrijk om bij de dienstverlening het risico weg te nemen. Als de gebruiker voelt dat er geen actie wordt genomen, hoewel de garantie nog lopend is, kan een externe en kundige monteur het probleem onderzoeken tegen vergoeding door de eigen installateur.

Een van de grootste problemen is wanneer het systeem een volledig defecte unit is – in dit geval kan het nodig zijn om een nieuwe pomp te kopen, wat in combinatie met transporttijden en beschikbaarheid van onderdelen kan lang duuren – zoals in het geval van fabrikant Nibe.

Oplossingen in de praktijk

De meest voorkomende manieren om storingen op te lossen of het verwarmingseffect op te vorten:

Een ervaren installateur raadplegen: Voor complexe storingen is de hulp van een professional onmisbaar.
Instellingen controleren: De werkmethode van de warmtepomp is soms afhankelijk van een correcte regelstrategie, zoals het stoken van CV-water door koude periodes.
Hybride warmtepomp overwegen: In sommige woningen met een slecht geïsoleerd gevel, is een hybride systeem (bestaande uit warmtepomp en aanvullende verwarmingsbron) efficiënter.
Regelmatig onderhoud uitvoeren: Verwarring of smerigheid zijn meestal ontijdig om professioneel onderhoud te verzuimen.

Een oplossing of alternatief kan in sommige gevallen snel worden uitgewerkt in het geval van een ongeschikt model, maar in andere gevallen kan het jaren duren om een correcte warmtepomp te installeren.

Conclusie

Warmtepompen zijn belangrijke technologie voor schone en energiezuinige verwarming op het moment van overgang naar duurzaamheid. Maar met deze oplossingen komen ook nieuwe uitdagingen: van technische problemen, tot service- en regelgeving. De meest voorkomende storingen zijn vaak de gevolg van een slechte flow in circuits, onvoldoende onderhoud, technische defecten of foute installatie. De gebruiker draagt daarom de verantwoordelijkheid om controle uit te oefenen, onderhoud goed uit te voeren en hulp aan te vragen bij deskundigen bij te gecompliceerd oplossingen.

Naast technische aspecten, gaan gebruikers vaak ook tegen storingen aan die het gehele levenspad beïnvloeden: een wekenlang leven in het koud, het verwisselen van doucherouter, het voelen dat men niet serieus genoemd wordt. In deze situaties is het van belang om rechten concreet duidelijk te maken, zoals het gebruik van garantieclaims, het starten van formelle proceduren en in sommige gevallen, juridische acties of klachten via externe kanalen.

Het belangrijkste uitgangspunt is dat bij het functioneren van warmtepompen geen compromissen aan betrouwbare service of technische kwaliteit mogen worden aangebracht – omdat dit het vertrouwen van gebruikers kan vernietigen en directe schade kan veroorzaken aan het eigen levensgevoel, evenals in juridische termen. Door te begrijpen wat mogelijk mis kan gaan, en hoe gebruikers oplossingen kunnen vinden of rechten laten werken, kan men beter bepalen wat aan te nemen bij problemen met warmtepompen.

Bronnen

buva
benelux