Terugval in de warmtepompmarkt: oorzaken, gevolgen en toekomstperspectief

Published by Redactie on oktober 24, 2025 | Category warmtepomp

De Nederlandse warmtepompmarkt, die nog maar enkele jaren geleden als een van de drijvende krachten van de energietransitie gold, bevindt zich in een periode van sterke terugval. Na een recordjaar in 2023, waarin 154.000 warmtepompen werden verkocht, laat de markt in 2024 een duidelijke krimp zien. De verwachting is dat het aantal geïnstalleerde warmtepompen in 2024 zal dalen tot ongeveer 103.000 – een daling van meer dan 33% in vergelijking met het recordjaar. Deze trend wordt door verschillende bronnen aangeduid als een “instorting” van de markt, hoewel marktpartijen deze term soms nuanceren. De oorzaken van deze afname zijn complex en multifactoreel: lage gasprijzen, twijfel over de terugverdientijd, politieke onzekerheid, capaciteitsproblemen van het stroomnet en een vertrouwenscrisis onder consumenten spelen allemaal een rol. Fabrikanten zoals Remeha en Itho Daalderop rapporteren dat de verkoop meer dan gehalveerd is, ondanks de investeringen in nieuwe productiehallen en grootschalige voorbereidingen op een groeiende markt. De Vereniging Warmtepompen pleit voor nieuwe maatregelen om de markt weer op gang te trekken, aangezien bestaande subsidies en verplichtingen voor cv-ketelvervanging momenteel onvoldoende zijn om consumenten te overtuigen.

Markttrend: van groei naar terugval

In 2023 bereikte de verkoop van warmtepompen in Nederland een recordaantal van 154.000 eenheden. Dit cijfer werd gezien als een teken van vooruitgang in de energietransitie, met name gegeven de doelstellingen van het kabinet om fossielverwarming in huishoudens te vervangen. Echter, in het eerste kwartaal van 2024 werd al een daling van 25% geconstateerd ten opzichte van dezelfde periode in 2023. Deze trend zet zich door in de rest van het jaar, met een verwachte totale verkoop van 103.000 eenheden – een afname van ruim een derde. Hoewel sommige bronnen, zoals de Vereniging Warmtepompen, het woord “instorting” gebruiken om deze terugval te omschrijven, nuanceren andere marktdeelnemers dit beeld. De term “instorting” wordt vooral gebruikt in media-aandacht, zoals in berichtgeving van het Algemeen Dagblad, maar een ronde tafel in de markt levert een genuanceerder beeld op. Toch blijft de trend onmiskenbaar: de vraag naar warmtepompen is sterk gedaald.

Deze daling is niet alleen zichtbaar in de cijfers, maar ook in het gedrag van fabrikanten en installateurs. Bedrijven zoals Remeha en Itho Daalderop hadden zich voorbereid op een groeiende markt door nieuwe productiehallen op te zetten en hun capaciteit uit te breiden. Toch blijft de vraag ver achter bij de verwachtingen. Arthur van Schayk, directeur van Remeha, stelt in een interview dat de markt “bijna gehalveerd” is, ondanks de investeringen die zijn gedaan. Hij benadrukt dat er een afspraak was met het kabinet – een afspraak waarin bedrijven zouden investeren in technologie, werkgelegenheid en productie, op basis van de verwachting dat de overheid het beleid zou voortzetten. Dat beleid lijkt nu te veranderen, wat leidt tot frustratie binnen de sector.

Oorzaken van de marktterugval

Terugverdientijd en financiële overwegingen

Een van de belangrijkste factoren die de consument ontmoedigen, is de terugverdientijd van een warmtepomp. Hoewel de warmtepomp op de lange termijn kan leiden tot lagere energiekosten, is de initiële investering aanzienlijk. Veel huishoudens overwegen de overstap pas als de financiële voordelen duidelijk zijn. In tijden van lage gasprijzen wordt deze terugverdientijd langer, waardoor de aantrekkingskracht van de warmtepomp afneemt. Bron 2 stelt dat “consumenten twijfelen over de terugverdientijd van warmtepompen, wat leidt tot een afname in de vraag.” Dit sentiment wordt gedeeld door andere bronnen, die wijzen op de prijsgevoeligheid van consumenten, vooral in een context waarin vaste contracten voor elektriciteit duur blijven en aardgas tijdelijk goedkoper is.

Bovendien blijft de prijs van warmtepompen een belangrijk obstakel. Hoewel de kosten in de afgelopen jaren zijn gedaald, blijft het een grote investering voor veel huishoudens. Subsidies zoals de ISDE-subsidie (Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing) hebben wel een rol gespeeld in het stimuleren van de markt, maar zijn volgens de Vereniging Warmtepompen onvoldoende om de huidige terughoudendheid te overwinnen. De combinatie van hoge elektriciteitsprijzen en tijdelijk lage gasprijzen maakt de vergelijking ongunstig voor de warmtepomp, ondanks de langere termijnvoordelen.

Politieke onzekerheid en beleidsveranderingen

Een tweede belangrijke factor is de politieke onzekerheid. In het kader van de energietransitie had het kabinet onder leiding van Rutte de ambitie om de hybride warmtepomp tot “de standaard voor het verwarmen van woningen” te maken, met een doelstelling voor 2026. Echter, met de komst van het kabinet-Schoof lijkt deze doelstelling te vervallen. Volgens Remeha-directeur Van Schayk is de afspraak met de politiek niet nagekomen: “Wij zouden de markt stimuleren met werkgelegenheid, technologie en bedrijven. Dat hebben we gedaan. Maar nu valt de vraag enorm terug, terwijl we miljoenen hebben geïnvesteerd.” De nieuwe koers van het kabinet, waarin de verplichte overstap naar warmtepompen vrijwel van tafel is, leidt tot onzekerheid bij zowel consumenten als bedrijven.

Deze onzekerheid beïnvloedt niet alleen de consument, maar ook de hele toeleveringsketen. Installateurs, fabrikanten en handelaren hadden zich voorbereid op een groeiende markt, en de plotselinge verandering in beleid zorgt voor onveiligheid over de toekomstige vraag. De Vereniging Warmtepompen benadrukt dat nieuwe maatregelen nodig zijn om de markt weer op gang te trekken, aangezien bestaande subsidies en verplichtingen onvoldoende zijn.

Capaciteitsproblemen van het stroomnet

Een derde oorzaak van de terughoudendheid is de angst voor problemen met het stroomnet. Het elektriciteitsnet in Nederland zit namelijk overvol, wat leidt tot vertragingen bij aansluitingen en zelfs dreigende stroomuitval in sommige regio’s. In Utrecht is stroomuitval al een reëel gevaar, en in Flevoland en Gelderland zouden huishoudens en kleine bedrijven in de komende jaren op een wachtlijst kunnen belanden als ze een stroomaansluiting willen hebben. Deze situatie maakt consumenten terughoudend om te kiezen voor een volledig elektrische verwarmingsoplossing.

De dreiging van een overbelast netwerk ondermijnt het vertrouwen in elektrische alternatieven zoals warmtepompen, elektrische auto’s en zonnepanelen. Bron 3 stelt dat “dezelfde terughoudendheid is ook te zien bij elektrische auto’s en zonnepanelen, waarvan de verkoop eveneens terugloopt.” Dit wijst op een bredere trend van vertrouwenscrisis in de elektrificatie van de woningvoorraad. Zonder een robuust en toekomstbestendig stroomnet zullen consumenten aarzelen om te investeren in elektrische verwarming, ondanks de milieudoelstellingen.

Beeldvorming en perceptie van warmtepompen

Daarnaast speelt de perceptie van warmtepompen een rol. Bron 2 meldt dat “onderzoek toont aan dat warmtepompen in feite aanzienlijke vervuilers kunnen zijn”, wat bijdraagt aan de terughoudendheid van consumenten. Hoewel deze stelling niet wordt onderbouwd in de bronnen en geen referentie naar een specifiek onderzoek wordt gegeven, kan de suggestie voldoende zijn om vertrouwen te ondermijnen. Warmtepompen worden algemeen beschouwd als een schone energieoplossing, maar als consumenten het idee krijgen dat ze toch aanzienlijke uitstoot veroorzaken – bijvoorbeeld door de productie van elektriciteit of het gebruik van bepaalde koudemiddelen – kan dit hun keuze beïnvloeden.

Tevens speelt het beeld van de warmtepomp als een complexe en technisch veeleisende installatie een rol. In oudere woningen is de overstap naar een hybride of volledig elektrische warmtepomp vaak afhankelijk van de isolatiekwaliteit van de woning. Zonder voldoende isolatie is de efficiency van een warmtepomp lager, wat de terugverdientijd verlengt en de installatiekosten verhoogt. Dit maakt de renovatiemarkt voor bestaande woningen tot een gemiste kans, zoals bron 4 stelt. Veel huishoudens wachten daarom op duidelijkere signalen of de overheid structurele maatregelen zal nemen om isolatie en energiezuinigheid te bevorderen.

Hybride versus volledig elektrische warmtepompen

De verkoop van warmtepompen laat ook een verschuiving zien in de typen die worden geïnstalleerd. Hybride warmtepompen, die een combinatie vormen van een warmtepomp en een traditionele cv-ketel, blijven populair in de bestaande bouw. Deze systemen bieden een overgangsoplossing: de warmtepomp dekt het grootste deel van de verwarming, terwijl de cv-ketel inspringt bij piekbelasting of lage buitentemperaturen. Dit maakt ze geschikt voor woningen die niet volledig zijn geïsoleerd.

Toch laat de markt een duidelijke trend zien waarbij de verkoop van hybride warmtepompen afneemt, terwijl volledig elektrische warmtepompen in opkomst zijn – vooral in nieuwbouwprojecten. Volgens bron 4 tonen de verkochte warmtepompen een duidelijke trend waarbij volledig elektrische systemen een beter rendement hebben in nieuwbouw. In de bestaande bouw blijft de overstap echter een uitdaging, vanwege isolatievereisten en hogere installatiekosten.

De keuze tussen hybride en all-electric warmtepompen wordt sterk beïnvloed door kosten, thermische capaciteit en de geschiktheid voor de gebouwde omgeving. Voor woningbouwcorporaties en nieuwbouwprojecten is de all-electric warmtepomp steeds meer de norm, maar voor particuliere woningeigenaren in de bestaande bouw is de hybride oplossing vaak realistischer. De huidige marktterugval geldt echter voor beide typen, wat wijst op een bredere terughoudendheid dan alleen technische geschiktheid.

Impact op de installatiesector en toeleveringsketen

De terugval in de verkoop van warmtepompen heeft ook ernstige gevolgen voor de installatiesector en de toeleveringsketen. Installateurs hadden zich voorbereid op een groeiende markt en hadden extra personeel opgeleid. Nu valt de vraag terug, wat leidt tot onderbesteding en economische onzekerheid. De situatie wordt verder verergerd door de lange levertermijnen en de noodzaak om technisch gespecialiseerd personeel vast te houden, ook in periodes van lage vraag.

Fabrikanten zoals Remeha en Itho Daalderop hadden hun productiecapaciteit uitgebreid, maar zien nu hun investeringen bedreigd door de plotselinge verandering in marktomstandigheden. De directeur van Remeha benadrukt dat het kabinet “geen echte industriepolitiek meer” heeft, maar dat afspraken die wel worden gemaakt consequent moeten worden nagekomen. De huidige situatie leidt tot verlies van vertrouwen in het overheidsbeleid en kan investeringen in duurzame technologieën in de toekomst ontmoedigen.

Toekomstperspectief: herstel van vertrouwen en nieuwe impulsen

Ondanks de huidige terugval ziet de Vereniging Warmtepompen kansen voor herstel. Een belangrijke factor is de recente stijging van de gasprijzen. Waar lage gasprijzen eerder de overstap ontmoedigden, biedt de huidige stijging juist een nieuwe financiële prikkel om te verduurzamen. De actuele kostenstructuur, waarin elektriciteit aanzienlijk duurder is dan gas per kilowattuur, beïnvloedt de vraag naar warmtepompen. Consumenten worden geconfronteerd met hogere kosten voor aardgas, waardoor duurzame alternatieven aantrekkelijker worden.

De Vereniging Warmtepompen benadrukt dat dit een kans is om de overgang naar duurzame verwarmingsoplossingen te versnellen en de negatieve impact van eerdere gasprijsdalingen te compenseren. Echter, alleen marktmechanismen zijn niet voldoende. Er zijn structurele maatregelen nodig, zoals:

Versterking van subsidies of belastingvoordelen voor warmtepompen.
Duidelijk beleid over de toekomst van fossiele verwarming, met een realistische maar consistente tijdslijn.
Investeringen in het stroomnet om capaciteitsproblemen op te lossen.
Stimulering van isolatie en energiezuinige renovaties, zodat warmtepompen efficiënt kunnen werken.

Innovatie blijft ook een belangrijke drijfveer. Fabrikanten werken aan nieuwe technologieën met natuurlijke koudemiddelen en betere prestaties bij lage temperaturen. De Europese Heat Pump Association stelt echter dat technologische vooruitgang alleen niet voldoende is om de aanhoudende krimp te keren. Consumenten zijn gevoelig voor directe kosten en energietarieven, en zonder een stabiele beleidskader zullen innovaties beperkt blijven in hun impact.

Conclusie

De verkoop van warmtepompen in Nederland is in 2024 sterk gedaald, met een verwachte daling van meer dan 33% ten opzichte van het recordjaar 2023. Deze terugval wordt veroorzaakt door een combinatie van factoren: lage gasprijzen, twijfel over de terugverdientijd, politieke onzekerheid, capaciteitsproblemen van het stroomnet en een vertrouwenscrisis onder consumenten. Hoewel sommige bronnen het woord “instorting” nuanceren, is de trend onmiskenbaar en heeft grote gevolgen voor fabrikanten, installateurs en de toeleveringsketen.

De verwachte verplichte overstap naar warmtepompen in 2026 lijkt vrijwel van tafel, wat de onzekerheid verder versterkt. Tegelijkertijd biedt de recente stijging van de gasprijzen een nieuwe mogelijkheid om de markt weer op gang te trekken. Voor professionals in de bouw- en renovatiesector is het belangrijk om deze ontwikkelingen te volgen en klanten goed te informeren over de voordelen en uitdagingen van warmtepompen. Uiteindelijk zal alleen een combinatie van duidelijk beleid, structurele investeringen en betere consumentenvoorlichting leiden tot herstel van vertrouwen en groei van de warmtepompmarkt.