Dakwarmtepompen: Uitgebreide Gids voor Plaatsing, Voordelen en Best Practices

Inleiding

De energietransitie in Nederland heeft geleid tot een stijgende populariteit van warmtepompen als alternatief voor gasverwarming. Een van de meest voorkomende oplossingen is de lucht-water warmtepomp, waarbij de buitenunit vaak wordt geplaatst op het dak van de woning. Deze dakwarmtepompen bieden unieke voordelen en uitdagingen die aandacht verdienen bij planning en installatie.

Deze uitgebreide gids behandelt alle essentiële aspecten van dakwarmtepompen, van technische specificaties en installatievereisten tot juridische overwegingen en best practices. Of u nu een woningeigenaar bent die overweegt een warmtepomp te installeren, of een professional werkzaam in de bouw- en installatiesector, deze informatie helpt u bij het maken van geïnformeerde beslissingen.

Wat is een Warmtepomp en Waarom op het Dak?

Een warmtepomp is een technische oplossing die warmte uit de omgeving – zoals de lucht of de bodem – opneemt en deze omzet in verwarmd water. Het principe werkt vergelijkbaar met een airco, maar dan in omgekeerde richting. In de omgeving zijn altijd warme deeltjes aanwezig die zoeken naar koudere plekken. In de warmtepomp circuleert koudemiddel dat deze warmte opneemt. Vervolgens wordt het koudemiddel samengedrukt, waardoor de temperatuur toeneemt. Deze verhoogde warmte kan worden gebruikt om water te verwarmen en zo de woning te verwarmen.

De overheid wil vanaf 2026 hybride warmtepompen verplichten bij de aanschaf van een nieuw verwarmingssysteem, wat de urgentie van deze technologie verder onderstreept. Het streven naar volledig gasloos verwarmen brengt echter uitdagingen met zich mee. Regelmatig is er onvoldoende ruimte rondom bestaande woningen voor een buitenunit, kunnen geluidseisen niet worden behaald, of is het aanbrengen van vloerverwarming geen optie.

De dakplaatsing van warmtepompen biedt hiervoor een innovatieve oplossing. Door de buitenunit op het dak te plaatsen wordt grondoppervlak bespaard en kan de installatie dichter bij het oorspronkelijke warmwatertoestel worden geplaatst, wat installatie en onderhoud vereenvoudigt.

Technische Oplossingen voor Dakwarmtepompen

Schuine Daken: Bosch Compress 5800i AWR

Tot voor kort waren er geen systemen op de markt die specifiek waren ontwikkeld voor toepassing op schuine daken van bestaande woningen. De Bosch Compress 5800i AWR (Air Water Rooftop) biedt hiervoor een unieke en innovatieve oplossing. Deze warmtepomp is specifiek voor schuine daken ontwikkeld als een all-electric dak warmtepomp systeem.

Het unieke ontwerp van de buitenunit maakt plaatsing mogelijk op vrijwel alle daken met een hellingshoek tussen 25° en 55°. Dit betekent dat geen grond- of muuroppervlak wordt ingenomen, wat vooral waardevol is in stedelijke gebieden met beperkte ruimte.

Plat Daken: Montageframe en Verankering

Buitenunits van warmtepompen hebben vaak een aanzienlijke omvang, waardoor ze kwetsbaar zijn voor windinvloeden. Voor platte daken is een totaaloplossing vereist die de volgende elementen omvat:

Dakankers worden stevig aan het dakoppervlak bevestigd en bieden een solide basis voor de montage van het frame. Ze zorgen voor een veilige verankering van de warmtepomp en voorkomen dat deze gaat schuiven.

Dakconsoles fungeren als steunpunten voor het montageframe en zorgen voor een gelijkmatige gewichtsverdeling over het dakoppervlak. Hierdoor wordt het risico op beschadiging van de dakbedekking geminimaliseerd.

Het montageframe is speciaal ontworpen om de warmtepomp stevig op zijn plaats te houden, zonder dat ballast nodig is. Het frame biedt een stabiele en veilige installatie en beschermt tegelijkertijd het dakoppervlak tegen schade.

In-Dak Constructie: HydroTop Systeem

De prefab indak-constructie van de warmtepompinstallatie wordt steeds vaker toegepast in situaties waar een bodemwarmtepomp en een split-unit uitgesloten zijn vanwege ruimtegebrek of aangescherpte geluidseisen voor de omgeving.

De installateur hoeft veel minder koeltechnische handelingen te verrichten vergeleken met een split-unit. Binnen een uur is men klaar met het vacuümeren en op druk zetten van de installatie. Met een buitenunit in de tuin duurt het langer om de koeltechnische handelingen te verrichten. Daarnaast kunnen de leidingen mooi weggewerkt worden, omdat de aansluitingen aan de onderkant van de behuizing zitten. Hierdoor heeft de installateur meer werkruimte en is er veel minder leidingopbouw zichtbaar langs de unit.

Materiaalspecificaties HydroTop

De HydroTop indak-constructie heeft de volgende materiaalspecificaties en afmetingen:

Afmetingen HydroTop: - Hoogte/Breedte/Diepte: 1270mm x 1270mm x 1500mm - Hoogte buitenkap: 138mm - Lengte/Breedte daksparing: 1300mm x 1300mm - Dakhelling: 30°- 60° - Afstand tot afgewerkte vloer: 150mm - Doorvoer luchtkanaal MV of WTW: Ø 160 links/rechts (mm) - Doorvoer koelleiding en elektra: Ø 120 links/rechts (mm)

Prefab Warmtepompkappen

De ECONEXT® Warmtepomp-behuizing biedt een stijlvolle split-unit of monoblock kap voor nieuwbouw en renovatieprojecten. Deze kappen zijn geoptimaliseerd voor specifieke merken en typen warmtepompen en kunnen worden aangepast tot op 1° nauwkeurig voor elke dakhelling.

Een extra voordeel is dat bij renovaties de units dichtbij de plek van het oorspronkelijke warm water toestel geplaatst kunnen worden. Deze stijlvolle cover-ups zijn ook geschikt voor hybride warmtepompen.

Belangrijke eigenschappen van prefab warmtepompkappen: - Standaard waterafvoer voor condens en smeltwater - Doorvoer voor koudemiddelleidingen en zonnepaneelkabels - Optioneel ook te gebruiken voor MV, WTW aan/afvoer en rioolontspanning - Milieuvriendelijke loodvervanger als indekstuk

Door de hoge plaatsing ervaren bewoners op de grond al snel 10dB(A) minder geluid vergeleken met grondgeplaatste units.

Plaatsingsvereisten en Aandachtspunten

Bij de plaatsing van een warmtepomp unit op het dak zijn er verschillende essentiële aandachtspunten om rekening mee te houden voor optimale functionaliteit en het voorkomen van overlast:

Plaatsing van de buitenunit: Zorg ervoor dat de buitenunit van de warmtepomp minimaal 35 centimeter van de muur af staat. Hierdoor kan de warme lucht goed worden aangezogen en is er voldoende ruimte voor onderhoud en service.

Uitblaas van de buitenunit: Houd een minimale afstand van 3 meter vrij voor de uitblaasopening van de buitenunit om belemmeringen te voorkomen.

Condensvorming voorkomen: Plaats de buitenunit minimaal 25 centimeter boven de grond om condensvorming te voorkomen.

Plaatsing op een plat dak: Bij plaatsing op een plat dak is het verstandig rubberen opstelblokken te plaatsen om trillingen te verminderen en overdracht naar de constructie te voorkomen. Voor sommige daken is een monoblock warmtepomp te zwaar.

Afstand tot erfgrens: Houd minimaal anderhalve meter afstand van de erfgrens van de buren om overlast te voorkomen.

Let op harde vlakken in de tuin: Vermijd plaatsing op harde vlakken in de tuin, omdat dit het geluid kan versterken.

Gebruik van omkasting: Een omkasting van de buitenunit kan geluid verminderen zonder de werking ervan te belemmeren, maar houd rekening met de kosten.

Geluids- en Trillingsaspecten

Een van de grootste voordelen van dakwarmtepompen is de geluidsreductie. Door de hoge plaatsing ervaren bewoners op de grond al snel 10dB(A) minder geluid vergeleken met grondgeplaatste units.

De Bosch Compress 5800i AWR is gebaseerd op de stilste buitenunit van Nefit Bosch. Uniek voor deze variant is de ventilator met verticale uitblaasrichting. Door het innovatieve ontwerp is aan de voor-, achter- en zijkant geen vrije uitblaasruimte (tot 5 meter) vereist en wordt het geluidsniveau geminimaliseerd. In combinatie met de plaatsing op het dak is de kans op geluidshinder nihil.

Voor extra geluidsreductie kunnen omkastingen worden toegepast. Deze belemmeren de werking niet maar dragen wel bij aan geluidsvermindering. Bij plaatsing op platte daken kunnen rubberen opstelblokken worden gebruikt om trillingen te verminderen en overdracht naar de constructie te voorkomen.

Milieuvriendelijkheid en Koudemiddelen

Klimaatvriendelijkheid is een belangrijke overweging bij de keuze voor een warmtepomp. De Bosch Compress 5800i AWR bevat het natuurlijke koudemiddel propaan. Propaan warmtepompen hebben een minimale impact op het milieu vergeleken met synthetische koudemiddelen.

Propaan (R290) heeft een zeer lage global warming potential (GWP) en is daarmee een milieuvriendelijk alternaat voor traditionele koudemiddelen. Dit sluit aan bij de doelstellingen van de energietransitie en duurzaamheidsambities.

Installatievoordelen en Efficiëntie

Het plaatsen van warmtepompen op het dak biedt verschillende installatievoordelen:

Snellere installatie: Prefab indak-constructies vereisen minder koeltechnische handelingen vergeleken met split-units. Binnen een uur kan de installateur klaar zijn met vacuümeren en op druk zetten.

Betere toegankelijkheid: De aansluitingen aan de onderkant van de behuizing zorgen voor meer werkruimte en minder zichtbare leidingopbouw langs de unit.

Plaatsingsflexibiliteit: Bij renovaties kunnen units dichtbij de plek van het oorspronkelijke warmwatertoestel worden geplaatst, wat kosten en complexiteit reduceert.

Ruimtebesparing: Geen grond- of muuroppervlak wordt ingenomen, wat vooral waardevol is in stedelijke gebieden.

Uitdagingen en Beperkingen

Ondanks de voordelen zijn er ook uitdagingen verbonden aan dakwarmtepompen:

Toegankelijkheid voor onderhoud: Dakgeplaatste units kunnen moeilijker toegankelijk zijn voor onderhoud en reparaties.

Weersinvloeden: Blootstelling aan weersomstandigheden vereist extra aandacht voor afdichting en waterafvoer.

Gewichtsbelasting: Niet alle daken zijn geschikt voor de plaatsing van zwaardere monoblock warmtepompen.

Installatiecomplexiteit: Dakinstallaties kunnen complexer zijn vanwege hoogte en toegankelijkheidsbeperkingen.

Kosten: Speciale dakoplossingen en montageframes kunnen de initiële kosten verhogen.

Toekomstige Ontwikkelingen

De markt voor dakwarmtepompen ontwikkelt zich snel door de toenemende vraag naar duurzame verwarmingsoplossingen. Prefab oplossingen worden steeds geavanceerder en bieden betere integratie met verschillende daktypes en -hellingen.

De trend naar in-dak constructies zet door vanwege de voordelen op het gebied van geluidsreductie, installatiesnelheid en esthetische integratie. Fabrikanten ontwikkelen steeds meer dak-sspecifieke oplossingen die rekening houden met verschillende daktypes en architectonische vereisten.

Conclusie

Dakwarmtepompen vertegenwoordigen een innovatieve oplossing voor de uitdagingen van de energietransitie in de bebouwde omgeving. Door de buitenunit op het dak te plaatsen, worden ruimteproblemen opgelopen, geluidshinder geminimaliseerd en installatieprocessen gestroomlijnd.

De technologische ontwikkelingen hebben geleid tot gespecialiseerde oplossingen voor verschillende daktypes, van de Bosch Compress 5800i AWR voor schuine daken tot prefab indak-constructies en omkastingen voor verschillende toepassingen. Deze oplossingen bieden niet alleen praktische voordelen maar dragen ook bij aan de milieuvriendelijkheid van verwarmingssystemen door het gebruik van natuurlijke koudemiddelen zoals propaan.

Voor woningeigenaars en professionals in de bouwsector bieden dakwarmtepompen een kans om duurzame verwarmingsoplossingen te implementeren zonder compromissen te sluiten op het gebied van ruimtegebruik, geluid of esthetiek. De aanhoudende ontwikkelingen in prefab oplossingen en dak-sspecifieke ontwerpen zorgen ervoor dat deze technologie steeds toegankelijker en effectiever wordt.

De keuze voor een dakwarmtepomp moet echter altijd gebaseerd zijn op een grondige evaluatie van de specifieke situatie, inclusief daktype, structurele belasting, toegankelijkheid en lokale voorschriften. Met de juiste planning en uitvoering kunnen dakwarmtepompen een belangrijke rol spelen in de transitie naar duurzame, gasloze verwarming van Nederlandse woningen.

Bronnen

1. Warmtepomp op het dak: plaatsing, regelgeving en aandachtspunten
2. Een warmtepomp op het dak - Nefit Bosch
3. Nefit Bosch Compress 5800i AWR - Bobex
4. HydroTop - DHPS
5. Warmtepompbehuizing - Cox Geelen