Warmtepomp Continuously Draait: Oorzaken, Oplossingen en Energie-Efficiëntie Optimaliseren

Published by Redactie on november 1, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Warmtepompen worden steeds vaker toegepast als duurzame verwarmingsoplossing voor moderne woningen en gebouwen. Deze systemen bieden aanzienlijke voordelen ten opzichte van traditionele gasgestookte CV-ketels, waaronder een hogere energie-efficiëntie en verminderde CO2-uitstoot. Echter, veel eigenaren ervaren het fenomeen dat hun warmtepomp continu lijkt te draaien, wat zorgen kan oproepen over energieverbruik en systeemprestaties.

Dit artikel onderzoekt de technische aspecten van continu draaiende warmtepompen, analyseert de onderliggende oorzaken, en biedt praktische oplossingen voor optimale systeemprestaties. Daarnaast worden concrete berekeningen gepresenteerd voor energiebesparing en elektriciteitsverbruik, gebaseerd op technische specificaties en ervaringsgegevens.

Wat is een warmtepomp en hoe werkt het?

Een warmtepomp is een verwarmingssysteem dat warmte onttrekt uit natuurlijke bronnen zoals buitenlucht, grondwater of bodemwarmte. Het systeem bestaat uit een buitenunit en een binnenunit, waarbij de buitenunit warmte uit de omgeving haalt en deze via een koelmiddel naar de binnenunit transporteert, waar de warmte wordt afgestaan aan het huis.

Het fundamentele verschil met traditionele CV-ketels ligt in de werkingsprincipe. Waar een gasketel warmte produceert door verbranding, haalt een warmtepomp bestaande warmte uit de omgeving en verhoogt deze naar een bruikbaar niveau. Dit proces van verdamping en condensatie maakt warmtepompen uitzonderlijk efficiënt: van 1 kWh stroom produceren zij 3 tot 5 kWh warmte.

Moderne warmtepompen werken modulerend, wat betekent dat zij hun output kunnen aanpassen aan de actuele warmtevraag. Dit in tegenstelling tot oude CV-systemen die meestal aan-uit werken. Deze modulerende werking draagt bij aan een constantere binnentemperatuur en hogere energie-efficiëntie.

Waarom lijkt een warmtepomp continu te draaien?

Het verschijnsel dat een warmtepomp continu lijkt te draaien kan verschillende oorzaken hebben. Allereerst is het belangrijk te begrijpen dat warmtepompen fundamentally anders werken dan traditionele verwarmingssystemen. Waar een gasketel cyclisch werkt met duidelijke aan-uit periodes, probeert een warmtepomp door continue, gematigde werking een constante temperatuur te handhaven.

De indruk van "continu draaien" ontstaat vaak doordat de warmtepomp, ondanks dat het systeem modulair werkt, gedurende langere periodes actief blijft. Dit kan zowel normaal gedrag zijn als een teken van inefficiëntie, afhankelijk van de onderliggende oorzaken en systeemconfiguratie.

Hoofdoorzaken van continu draaien

1. Onjuiste afstelling van de warmtepomp

Een van de meest voorkomende oorzaken van continu draaien is een onjuiste afstelling van het systeem, met name de stooklijn. De stooklijn beschrijft de relatie tussen de gewenste binnentemperatuur en de warmteproductie van de warmtepomp. Wanneer deze relatie niet correct is ingesteld, kan het systeem voortdurend blijven proberen de gewenste temperatuur te bereiken zonder succes.

Dit probleem treedt vaak op bij systemen waarbij de stooklijn te agressief is ingesteld, waardoor de warmtepomp overdreven reageert op kleine temperatuurschommelingen. Het gevolg is een systeem dat niet de gelegenheid krijgt om efficiënt te moduleren en daarom continu op hoge capaciteit blijft draaien.

2. Foutieve plaatsing van de buitenunit

De locatie en positionering van de buitenunit heeft een directe invloed op de systeemprestaties en kan leiden tot continu draaien wanneer deze suboptimaal is. Wanneer de buitenunit te dicht bij muren, gevels of andere obstakels wordt geplaatst, kunnen verschillende problemen ontstaan:

Ten eerste kan resonantie optreden wanneer de unit te dicht bij harde oppervlakken staat. Deze resonantie kan ervoor zorgen dat de warmtepomp extra hard moet werken om de gewenste prestaties te leveren. Ten tweede kan een inadequaat geplaatste unit belemmerd worden in de luchtcirculatie, wat de warmte-onttreking uit de omgeving reduceert.

Een goed geplaatste buitenunit moet voldoende ruimte hebben voor ongehinderde luchtstroom. Idealiter is er minimaal één meter vrije ruimte aan alle zijden, met speciale aandacht voor de luchtinlaat en uitlaat. Wanneer deze ruimte ontbreekt, moet het systeem compenseren door langer of intensiever te draaien om hetzelfde thermische resultaat te bereiken.

3. Onjuist afgestelde temperatuurinstellingen

De ingestelde binnentemperatuur heeft een directe correlatie met het energieverbruik en de werking van de warmtepomp. Systemen werken het meest efficiënt wanneer er een constante, matige temperatuur wordt gehandhaafd. Wanneer de thermostaat op een te hoge waarde wordt ingesteld, kan dit leiden tot continu draaien van het systeem.

Het is aan te bevelen de thermostaat in te stellen op redelijke waarden, typisch tussen 19 en 20 graden Celsius. Hogere instellingen resulteren niet alleen in een hoger energieverbruik, maar kunnen ook de modulerende werking van de warmtepomp verstoren. Een warmtepomp is ontworpen voor lagere, constante temperaturen in plaats van hoge, cyclische verwarming.

4. Ongeschikt warmteafgiftesysteem

De compatibiliteit tussen de warmtepomp en het warmteafgiftesysteem is cruciaal voor optimale prestaties. Warmtepompen functioneren het meest efficiënt bij lagedruksystemen zoals vloerverwarming of lage temperatuurradiatoren (LTV). Deze systemen werken op lagere watertemperaturen dan traditionele radiatoren, wat perfect aansluit bij het karakter van warmtepompen.

Oudere woningen zijn vaak uitgerust met radiatoren die ontworpen zijn voor hogere watertemperaturen, zoals 70-80 graden Celsius bij gasketels. Wanneer deze radiatoren behouden blijven bij de installatie van een warmtepomp, kan het systeem extra hard moeten werken om de gewenste temperatuur te bereiken. Dit resulteert in verhoogd energieverbruik en mogelijk continu draaien van het systeem.

De oplossing ligt in het aanpassen van het warmteafgiftesysteem aan de karakteristieken van de warmtepomp. Dit kan betekenen dat bestaande radiatoren vervangen worden door lage temperatuurradiatoren, of dat er vloerverwarming wordt aangelegd als primaire warmteafgifte.

5. Technische storingen en regelproblemen

Continu draaien kan ook duiden op technische problemen binnen het systeem. Storingen in het regelsysteem, defecte sensoren, of problemen met de elektronische besturing kunnen ervoor zorgen dat de warmtepomp niet correct communiceert met het thermostaten-systeem of de warmtevraag verkeerd interpreteert.

Sensorproblemen kunnen bijvoorbeeld resulteren in verkeerde temperatuurmetingen, waardoor het systeem denkt dat de gewenste temperatuur nog niet bereikt is. Evenzo kunnen defecten in de modulerende regeling ervoor zorgen dat het systeem niet effectief kan aanpassen aan wisselende warmtevragen.

Oplossingen voor continu draaien

Professionele afstelling en optimalisatie

Het oplossen van continu draaien begint met een grondige controle en afstelling van het systeem door een gekwalificeerde professional. Een ervaren installateur kan de stooklijn correct instellen, de modulerende regeling optimaliseren, en controleren of alle componenten correct functioneren.

De afstelling moet rekening houden met de specifieke karakteristieken van de woning, het warmteafgiftesysteem, en de lokale klimaatfactoren. Een goede afstelling kan het verschil betekenen tussen een efficiënt systeem dat perfect moduleert en een systeem dat onnodig energie verbruikt.

Optimale plaatsing van de buitenunit

De herpositionering van de buitenunit kan significante verbeteringen opleveren in systeemprestaties. Bij een nieuwe installatie of bij herpositionering moet rekening gehouden worden met:

Voldoende afstand tot muren en obstakels (minimaal 1 meter)
Optimale windrichting voor natuurlijke ventilatie
Bescherming tegen extreme weersomstandigheden zonder luchtstroom te belemmeren
Toegankelijkheid voor onderhoud en service

Een correct geplaatste unit zal efficiënter werken en minder geneigd zijn tot continu draaien.

Aanpassing van het warmteafgiftesysteem

Wanneer het bestaande warmteafgiftesysteem niet geschikt is voor de warmtepomp, zijn er verschillende opties:

Vloerverwarming installeren: Dit is de ideale oplossing voor warmtepompen, omdat vloerverwarming werkt met lage watertemperaturen (35-45 graden Celsius) en een groot oppervlak voor warmteafgifte heeft.

Lage temperatuurradiatoren plaatsen: Deze radiatoren zijn specifiek ontworpen voor warmtepompen en werken efficiënt bij lagere watertemperaturen.

Bestaande radiatoren optimaliseren: Door het aantal radiatoren te verhogen of grotere radiatoren te installeren, kan de warmteafgifte verbeterd worden zonder hogere watertemperaturen te vereisen.

Hybride oplossingen bij extreme omstandigheden

In gevallen waar een warmtepomp continu draait door extreme weersomstandigheden, zoals strenge winters met temperaturen onder het ontwerp-punt van de warmtepomp, kan een hybride oplossing uitkomst bieden. Een hybride warmtepomp combineert een warmtepomp met een traditionele CV-ketel.

Bij zeer lage buitentemperaturen of bij hoge warmtevraag kan de CV-ketel bijspringen, waardoor de warmtepomp niet continue hoeft te draaien buiten haar optimale werkgebied. Dit resulteert in betere totale systeemprestaties en lagere energiekosten.

Regelmatige technische controles

Preventief onderhoud en regelmatige technische controles zijn essentieel voor het voorkomen van continu draaien door technische problemen. Dit omvat:

Controle van sensoren en meetinstrumenten
Verificatie van de elektronische besturing
Onderhoud van de koelmiddelkringloop
Controle van luchtfilters en luchtkanalen

Voordelen van gecontroleerd continu draaien

Interessant is dat continu draaien niet altijd een probleem hoeft te zijn. In bepaalde situaties kan het juist gunstig zijn:

Constante binnentemperatuur: Een warmtepomp die continu draait kan zorgen voor een stabielere binnentemperatuur zonder cyclische opwarming en afkoeling.

Hogere efficiëntie: Bij sommige systeemconfiguraties kan continue, gematigde werking efficiënter zijn dan cyclische werking met hoge piekbelastingen.

Lagere geluidsproductie: Continue werking op lage capaciteit kan minder geluid produceren dan frequente aan-uit cycling met hogere capaciteit.

Langere levensduur: Minder cyclische belasting kan bijdragen aan een langere levensduur van systeemcomponenten.

Energie-efficiëntie en verbruiksberekeningen

Voor het evalueren van warmtepompprestaties zijn concrete energieberekeningen essentieel. Gebaseerd op technische specificaties kan het elektriciteitsverbruik worden berekend met behulp van de Coefficient of Performance (COP).

Berekening van elektriciteitsverbruik

Voor berekeningen wordt uitgegaan van een gemiddelde COP van 4,10. Deze waarde geeft aan dat voor elke kWh elektriciteit 4,10 kWh warmte wordt geproduceerd. Daarnaast staat 1 m³ aardgas gelijk aan ongeveer 10 kWh elektriciteit.

Voorbeeldberekening hybride warmtepomp: - Jaarlijkse gasaandeel verwarming: 1.000 m³ - Besparing door warmtepomp: 70% = 700 m³ - Verbruik per bespaarde m³ gas: 10 kWh ÷ 4,10 COP = 2,4 kWh - Extra jaarlijks elektriciteitsverbruik: 700 m³ × 2,4 kWh = 1.680 kWh

Voorbeeldberekening all-electric warmtepomp: - Totale besparing gas: 1.200 m³ - Extra jaarlijks elektriciteitsverbruik: 1.200 m³ × 2,4 kWh = 2.880 kWh

Deze berekeningen tonen aan dat hoewel het elektriciteitsverbruik toeneemt, de totale energie-inhoud aanzienlijk gunstiger is. Met de huidige energiemix en de mogelijkheid om elektriciteit op te wekken met zonnepanelen, resulteert dit in lagere energiekosten en CO2-uitstoot.

Factoren die het verbruik beïnvloeden

Het werkelijke elektriciteitsverbruik wordt beïnvloed door verschillende factoren:

COP-variatie: Een lagere COP resulteert in hoger stroomverbruik, terwijl een hogere COP minder stroom vereist.

Buitentemperatuur: De COP van lucht-water warmtepompen varieert sterk met de buitentemperatuur. Bij lagere temperaturen neemt de efficiëntie af.

Systeemconfiguratie: Een goed afgesteld systeem met geschikt warmteafgiftesysteem zal een hogere COP hebben.

Warmtevraag: Het aantal graaddagen per jaar bepaalt de totale warmtevraag en daarmee het energieverbruik.

Optimalisatie van het stroomverbruik

Verschillende maatregelen kunnen het stroomverbruik van warmtepompen verminderen:

Temperatuurinstelling: Het instellen van een redelijke binnentemperatuur (19-20°C) kan het verbruik aanzienlijk verminderen.

Isolatie: Verbetering van de woningisolatie reduceert de warmtevraag en daarmee het energieverbruik.

Systeemonderhoud: Regelmatig onderhoud zorgt voor optimale systeemprestaties en efficiëntie.

Slimme regeling: Gebruik van weersafhankelijke sturing en timerfuncties kan het verbruik optimaliseren.

Conclusie

Het continu draaien van warmtepompen kan zowel een probleem als een natuurlijk systeemgedrag zijn, afhankelijk van de onderliggende oorzaken en systeemconfiguratie. Een goed afgestelde warmtepomp die continu draait, kan juist gunstig zijn door constante temperatuurhandhaving en hogere efficiëntie. Echter, wanneer continu draaien het gevolg is van incorrecte afstelling, ongeschikte installatie, of technische problemen, kan dit leiden tot verhoogd energieverbruik en verminderde systeemprestaties.

De sleutel tot optimale warmtepompprestaties ligt in een professionele installatie en afstelling, geschikte warmteafgiftesystemen, en regelmatig onderhoud. Door aandacht te besteden aan factoren zoals stooklijn-instelling, buitenunit-plaatsing, warmteafgiftecompatibiliteit en temperatuurinstellingen kunnen veel problemen met continu draaien worden voorkomen.

De energie-efficiëntie van warmtepompen, zoals gedemonstreerd door de COP-waarden en berekeningen van elektriciteitsverbruik, maakt deze systemen tot een aantrekkelijke optie voor duurzame verwarming. Ondanks het toegenomen elektriciteitsverbruik resulteert dit in lagere totale energiekosten en significant lagere CO2-uitstoot vergeleken met traditionele gasketels.

Voor woningeigenaren die overwegen een warmtepomp aan te schaffen, is het essentieel om te investeren in een professionele installatie en afstelling. Dit zorgt niet alleen voor optimale prestaties en lagere energiekosten, maar ook voor een betrouwbaar verwarmingssysteem dat jarenlang optimaal functioneert.