Nederlandse bosbouwketen en duurzaam hout in de bouw: kansen en uitdagingen

Published by Redactie on november 14, 2025 | Category houtbouw

Inleiding

De rol van hout in de bouwsector is in de afgelopen jaren aanzienlijk gegroeid, zowel in termen van ecologische voorkeur als praktische toepasbaarheid. Nederland is, net als vele andere landen, op zoek naar duurzamere bouwmateriaalsoorten ten behoeve van de klimaatambities en de uitbreiding van het woningbouwcorps. De inzet van hout in de bouw presenteert zich dan ook als een veelbelovend element in de overgang naar een circulaire bouweconomie.

Terwijl 94% van het bouwhout in Nederland via import beschikbaar komt, is er in het inheemse bos een groeiend potentieel voor de productie van hoge kwaliteit hout, op voorwaarde dat de keten ingeschaald en verbeterd wordt. Het project “Van bos tot bouw”, in initiatief genomen in 2020 en uitgevoerd door een diverse groep partners – waaronder bouwbedrijven, houtverwerkers, projectontwikkelaars, en overheden – strekt zich dan ook tot het optimaliseren van de inzet van Nederlands hout in de bouwsector.

In deze artikel wordt beschreven wat de kernuitdagingen en kansen zijn van de houtbouwketen, vanuit de persoonlijke en nationale voorstandspersoonlijkheid. Verder worden de huidige ontwikkelingen in de praktijk besproken, zoals innovatie in producten en het gebruik van houten deurkozijnen, alsook de duurzaamheid in de houtketen. De rol van duurzaam bosbeheer, certificering en circulaire economie speelt een centrale rol.

Kansen en uitgeschaalde inzet van Nederlands hout

Houtbouw biedt een unieke combinatie van esthetiek, functionaliteit en duurzaamheid. In combinatie met modernere constructietypes (zoals glasvezel-versterkte massief houtconstructies) is het mogelijk om gebouwen te realiseren die goed liggen in het milieubeeld van de stedenbouwkunde, maar ook economisch aantrekkelijk zijn.

Huidige inzet van hout in de bouw

Momenteel komt slechts een paar procent van het gebruikte hout in de Nederlandse bouw uit de eigen bossen. De rest is voor het voornamelijk import uit verschillende landen, vooral uit Europa. Het project “Van Bos tot Bouw” stipuleert dat betere samenwerking en coördinatie in de houtbouwketen noodzakelijk zijn om dit percentage te verhogen. Dit geldt zowel voor individuele projecten als voor langetermijnstrategieën van de overheid en de markt.

Duurzaam gebruik van inlands hout

Een belangrijk concept in het inzetten van het inheemse hout in de bouw is om hout niet langer te schrappen (zoals gebruikelijk in het geval van papier- of palletproductie), maar om het voor betere, langdurige doeleinden in te zetten — zoals in de bouw van woningen of openbare gebouwen.

Een voorbeeld hiervan is het gebruik van grence deurkozijnen, zoals ontwikkeld binnen het project Van Bos tot Bouw. In dit geval wordt gebruikgemaakt van Nederlands grotshout uit het vangstrookbos in de buurt van Gortel. Deze houten kozijnen, die in samenwerking tussen bouwbedrijf De Groot Vroomshoop en houtverwerker De Mors zijn ontworpen, vangen aanzienlijk meer CO2 vast en leveren bovendien functioneel en esthetisch waarde.

In vergelijking met stalen kozijnen is de CO2-uitstoot met 2,5 keer lager — een aantrekkelijke prestatie voor de sector. De productie van deze kozijnen is inmiddels in een pilot opgezet en gepland om op te schalen naar duizenden eenheden binnen een paar jaar.

De rol van duurzaam bosbeheer in een duurzame houtbouwketen

Bosbeheer is een kernaspect van de houttoelevering. Het houdt betrekking op hoe het bos wordt onderhouden, welke bomen worden gekapt en hoe de biodiversiteit wordt beïnvloed. In die zin speelt het project Van Bos tot Bouw uitgebreid aandacht met de vraag hoe de inzet van hout in de bouw kan bijdragen aan een groene economie, maar ook hoe dat op een verantwoorde wijze gebeurt.

Huidige stand van bossen en houtoogst

Recent onderzoek van de Wageningen Universiteit (WUR) heeft aangetoond dat de voorraad hout in Nederland in de komende decennia daalt. De bossen worden ouder en de oogstactiviteiten nemen af. Dit heeft voordeel en nadeel. De oude bossen bevatten veel gezonde ecologische kenmerken, maar er is mogelijkheid voor verbetering in de groei van nieuwe knoppen en de exploitatie van jonge bomen. Deze ontdekking benadrukt de noodzaak van innovatie in het bos- en houtmanagement: zoals het gebruik van ‘balkontwerp’ en het uitbreiden van de toepassing van houten constructies.

Certificering en duurzaamheid

Voor zover hout uit het buitenland wordt gebruikt, is de duurzaamheid reeds aanzienlijk geregeld door het gebruik van certificeringen zoals PEFC en FSC. Ongeveer 90% van het geïmporteerde hout is gecertificeerd, wat wil zeggen dat het onttrokken wordt uit bossen die duurzaam beheerd worden. Onduidelijk is, met de huidige data, in hoeverre in het Nederlandse hout gebruik van dergelijke certificeringen in de bouw wordt gemaakt.

Bijdrage aan CO2-reductie en milieubeleid

Hout is een energie-efficiënt bouwmateriaal dat CO2 opslaat gedurende de levenscyclus van het object. Daarnaast vermindert houtbouw in een hogere mate de emissies tijdens productie dan huidige alternatieven (beton, staal), en kan de productie ook beter aansluiten op circulaire principes.

De overheid streeft naar houtbouwprojecten die zowel klimaatvriendelijk als duurzaam zijn. In dit kader staat de inzet van hout uit duurzaam beheerde Nederlandse bossen centraal. Wel is er nog ruimte voor onderzoek over de optimale balans tussen houtoogst en bosgroei, aangezien het aanvankelijke houtscenario de komende jaren met 2% per jaar daalt.

Inrichting van bouwwerk in hout: materiaalvoordelen

De opkomst van alternatieve houtconstructies heeft veel mogelijkheden opgeleverd voor bouwprojecten. Niet alleen de lichtgewicht eigenschappen van hout maken het eenvoudiger toe te passen, ook de isolatie- en binnenklimatiseffecten zijn aantrekkelijk.

Constructieve voordelen

Constructieve mogelijkheden: Tot wel 6 bouwlagen is hout volgens huidige normen toegestaan, waarbij houtstructuren in combinatie met glas en metaal extra toepassingen openen.
Massiefhout en CLT: Massief hout biedt korte termijn voordelen, terwijl CLT (Cross Laminated Timber) beter presteert op duurzaamheid en stabiliteit. CLT is daarom steeds meer gekozen voor hoogbouw.
Lichtgewicht voordelen: Doordat hout licht is vergeleken met staal of beton, zijn er minder zware funderingstechnieken nodig, wat de inzet in bestaande omgevingen verder vergemakkelijkt.

Binnenklimaat en isolatie

Woningen en andere gebouwen met houtconstructies bieden aantoontelijk goede isolatie, evenals een gezonder binnenklimaat. Het effect wordt versterkt door de natuurlijke dampwisseling van het hout. Deze eigenschappen zijn van belang voor woningbouwprojecten, maar ook voor bedrijven die hopen werknemers te beïnvloeden met een productieve leefomgeving.

Gebruik van hout in projectontwikkeling

Ondernemers in de woningbouwontwikkeling die werken met hout kunnen profiteren van de sneller te realiseren projecten. Tijdelijke constructies zijn sneller te monteren en ook de afloop is meestal minder storend dan bij beton- of staalbouw. Daarnaast is het gebruik van hout een goede aansluiting bij de stedelijke visie op duurzaamheid, zoals beoogd in het Nationale Actieplan Stadswarmte.

De praktijk: van boom naar deurkozijn

Een concrete uitkomst uit het project Van Bos tot Bouw is de productie van houten deurkozijnen. Deze innovatie toont aan dat het mogelijk is om hout op een hogere wijze in te zetten, zowel qua duurzaamheid als qua toegevoegde waarde.

Deelproject in Gortel

In Gortel, in het bos van Feithenhof, wordt vanaf 2024 een pilotstart genomen met het produceren van deurkozijnen van grenen, een houtsoort dat traditioneel gebruikt wordt voor transportpallets. Deze productie wordt uitgevoerd door houtbouwer De Groot Vroomshoop en houtverwerker De Mors, met financiële en organisatorische hulp van partnerprojecten.

Verwerkingstekniken

De constructies van deze deurkozijnen zijn zorgvuldig ontworpen om duurzaamheid en esthetiek te combineren. Ze worden geschikt gemaakt voor langdurige gebruik en bevatten hout dat niet elders gebruikt zou worden. Hiermee wordt CO2 overeenkomstig vastgelegd, terwijl ook economische waarden worden behouden.

Toekomstplannen

Na de pilot wordt een productie opgewaardeerd naar duizenden eenheden per jaar. Daarmee wordt Nederlands grotshout beter nuttig gebruikt en is er een strategische inzet gemaakt om bouwmaterialen te ontwikkelen die goed liggen in de richting van duurzaam bouwen.

De bouwketen: verantwoordelijkheid en schaalschaal

Duurzaam bouwen met hout stelt eisen aan de hele keten. Van het bos tot opslag en verwerking, van productie tot bouwmarktprestatie, is het belangrijk dat ieder stuk van de keten rekening houdt met circulaire principes.

Partners in de houtbouwketen

Het Van Bos tot Bouw-project is een uitkomst van samenwerking tussen verschillende partijen in de houtbouwketen. Deze projectgroep bestaat uit:

Bosbeheerders, zoals Bosgroep Midden Nederland.
Houtverwerkers, die bouwmaterialen ontwikkelen.
Bouwbedrijven, zoals De Groot Vroomshoop en De Mors.
Projectontwikkelaars, die de bouwprojecten opzetten.
Woningbouwcorporaties, die wonen realiseren op duurzame manier.
Investeerders en onderzoeksinstituten, zoals WUR en bosauthoriteiten.

Via deze samenwerking is het mogelijk om in de praktijk sneller te verwerken en schaaltijd te bereiken, zodat innovaties als houten deurkozijnen sneller op de markt terechtkomen.

Verwerking en opslag van hout

In de praktijk is er voor de bouwsector een grote voorraad aan hout die goed gebruik mag worden gemaakt. Onduidelijk blijft in de huidige data of landelijke logistiek en verwerking in staat zijn om dit gebruik volledig onder te trekken. Maar dit belemmert de visie niet, omdat er ook gelegenheid is om op regionale schaal innovatie en verwerking te ontwikkelen.

Houtbouw en het woningbouwcorps

De woningbouw markt is in de afgelopen jaren blijven groeien. De toegang tot duurzame en betrouwbare bouwmaterialen is van groot belang. Houtbouw kan een oplossing bieden in de context van stikstofproblemen in de woningbouwsector.

Oplossing voor stikstofproblemen

Onduidelijk is uit de gegevens of houtbouw daadwerkelijk voordeel biedt als oplossing voor stikstofdepositie. De stikstofuitstoot van houtbouw is over het algemeen minder dan bij concrete materialen zoals cement, maar dit kan variëren wanneer er externe productiefactoren worden geregisseerd.

Duurzame bouw en wonen

Door gebruik van houtbouw kan de investeerder stappen zetten in richting van volledige duurzaamheid. Bijvoorbeeld door:

Het gebruik van gecertificeerd hout.
Samenwerking met lokale houtbouwbedrijven.
Een focus op circulaire constructieprincipes.

Conclusie

Houtbouw presenteert zich als een onderdeel van een grotere transformatie naar een circulaire en duurzame bouweconomie. De inzet van Nederlands hout — op voorwaarde dat het gemaakt is van gecertificeerde, natuurlijke bossen — kan een bijdrage leveren aan CO2-reductie, gezondheid en schone productiesystemen.

Projects zoals Van Bos tot Bouw tonen aan dat innovatie wel mogelijk is. Het creëren van houtconstructies zoals deurenkozijnen uit Nederlands grotshout biedt nieuwe inspiratie, niet alleen voor de industrie maar ook voor private eigenaars, architecten en vastgoedinvesteerders.

De toekomst van houtbouw in Nederland ligt vooral in de schaalbaarheid. Of dat lukt, hangt af van verdere coördinatie binnen de houtbouwketen en continu onderzoek naar optimale strategieën en producten.

Bronnen

boss