Risico’s van houtbouw voor bedrijven: Hoe verzekeraars omgaan met houtconstructies

Published by Redactie on november 14, 2025 | Category houtbouw

De bouwsector in Nederland kent een groeiende trend naar houtbouw. Deze transitie wordt voornamelijk gedreven door duurzaamheidseisen, CO₂-reductiedoelstellingen en de wens om sneller en efficiënter te bouwen. Toch brengt bouwen met hout ook specifieke risico’s met zich mee die bouwbedrijven en opdrachtgevers serieus moeten nemen. De verzekering van houtbouwprojecten is hierbij een cruciale stap, waarbij verzekeraars zoals Woningborg specifieke criteria hanteren om risico’s te beheersen en maatwerk aan te bieden. Dit artikel behandelt de risico’s van houtbouw vanuit het perspectief van bouwbedrijven en verzekeraars, en biedt praktische richtlijnen voor een verantwoorde aanpak.

Inleiding

Bouwen met hout wordt steeds populairder, met name in de woningbouw en bij grootschalige projecten zoals sporthallen of appartementencomplexen. Hoewel hout als bouwmateriaal tal van voordelen biedt — zoals een lage CO₂-voetafdruk, snellere montage en lichtgewicht constructies — kent het ook unieke risico’s. Voor bouwbedrijven is het daarom belangrijk om tijdens de planvorming en uitvoering rekening te houden met de eisen van verzekeraars. Woningborg is op dit moment de enige verzekeraar in Nederland die nieuwbouwprojecten in hout verzekert, en zij stelt specifieke voorwaarden om de risico’s van houtbouw adequaat te dekken.

Brandveiligheid

Brand is het grootste risico bij houtbouw. In vergelijking met traditionele materialen zoals beton en staal kan hout sneller brandgevoelig zijn, vooral bij de ontwikkeling van massiviteit en de manier waarop het vuur zich verspreidt. Volgens Woningborg moet een bouwbedrijf vanaf het ontwerp aantoonbaar maatregelen treffen om brandontwikkeling te beperken en de stabiliteit van de constructie tijdens een brand te waarborgen.

Een van de specifieke kenmerken van houten constructies is dat de schade na een brand vaak ernstiger is dan bij traditionele bouw. Brand in een houten gebouw veroorzaakt naast de fysieke schade ook geurschade, die moeilijk uit het materiaal te verwijderen is. Hout neemt rook en geuren gemakkelijk op, wat kan leiden tot beslissingen om het gebouw als ‘total loss’ te beschouwen. Dit maakt de dekking door een Construction All Risk (CAR)-verzekering essentieel, maar vraagt ook om aangepaste benaderingen en extra risicobeheersing.

Vocht- en schimmelpreventie

Een ander kritisch aandachtspunt bij houtbouw is vochtbeheersing. Hout is gevoelig voor vocht, wat kan leiden tot schimmelvorming, houtrot en structurele aantasting. Deze risico’s spelen niet alleen tijdens het gebruik van het gebouw, maar ook al in de bouwfase. Een onvoldoende droog houten bouwproces kan al in een vroeg stadium leiden tot problemen die pas later zichtbaar worden.

Volgens de documentatie van Woningborg moet vochtbeheersing geen bijzaak zijn, maar een integraal onderdeel van het projectplan. Bouwbedrijven moeten er zorgvuldig voor zorgen dat hout tijdens transport, opslag en montage beschermd is tegen vocht. Ook na oplevering is het noodzakelijk dat de eindgebruiker weet hoe hij of zij met hout moet omgaan om schade te voorkomen.

Biologische aantasting

Naast vocht en schimmel kan hout ook aangevallen worden door biologische factoren zoals insecten en zwammen. In het bijzonder houtworm en huiszwam kunnen het bouwmateriaal van binnenuit aantasten, wat langdurige schade kan veroorzaken. Dit risico vereist een vooraf bepaalde aanpak, waarbij bouwbedrijven moeten kunnen aantonen dat zij gebruikmaken van gekeurd of behandelde houtsoorten en dat er preventieve maatregelen zijn genomen.

De verzekeraars benadrukken dat dit aspect niet mag worden onderschat. Het is essentieel dat de bouwsector bewust is van de potentiële biologische bedreigingen en dat deze in het ontwerp en in de uitvoering worden meegenomen.

Geluidsisolatie

Een technisch risico dat vaak over het hoofd wordt gezien is geluidsisolatie. Houten constructies bieden minder natuurlijke isolatie tegen zowel lucht- als contactgeluid dan traditionele materialen zoals beton of baksteen. Voor woningbouwprojecten en andere ruimtes waar geluidcomfort belangrijk is, kan dit een probleem vormen.

Bouwbedrijven moeten dit risico in de ontwerpfase beoordelen en compenserende maatregelen integreren. Denk hierbij aan extra geluidsisolerende lagen of een geavanceerde detaillering. Dit geldt zowel voor projecten met houten skeletbouw als voor massieve houtconstructies zoals CLT (Cross Laminated Timber).

Bouwfysische gevoeligheid

Hout is een levensgevend materiaal dat reageert op klimaatwisselingen. Het kan krimpen, uitzetten of vervormen onder invloed van vocht, temperatuur en andere omgevingsfactoren. Dit heeft gevolgen voor de bouwfysica en de constructieve stabiliteit van het gebouw.

Voor bouwbedrijven betekent dit dat zij rekening moeten houden met de fysieke eigenschappen van hout en deze moeten meenemen in het ontwerp en de engineering. Het is belangrijk dat het ontwerp robuust genoeg is om te compenseren voor eventuele krimp of uitzetting, en dat de bouwtechniek daarmee rekening houdt.

Dekkingsaspecten en CAR-verzekering

Een standaard Construction All Risk (CAR)-verzekering is vaak niet voldoende voor houtbouwprojecten. Volgens de richtlijnen van Woningborg moet de verzekering expliciet rekening houden met de specifieke risico’s van houtbouw, zoals waterschade tijdens montage, verlengde onderhoudstermijnen en latente gebreken.

Bouwbedrijven worden aangeraden om tijdens het projectplanfase al contact op te nemen met de verzekeraar. Dit zorgt ervoor dat de CAR-verzekering adequaat wordt afgestemd op de bouwmethoden, de materialen en het risicoprofiel van het project. Ook is het belangrijk dat bouwbedrijven samenwerken met experts en ervaren adviseurs om eventuele risico’s in kaart te brengen en te verminderen.

Risicogestuurd verzekeren: de aanpak van Woningborg

Woningborg benadrukt dat zij projecten risicogestuurd beoordeelt. Dit betekent dat elk project individueel wordt bekeken op basis van de bouwmethode, de complexiteit, de ervaring van de betrokken partijen en de maatregelen die worden genomen om risico’s te beheersen.

Voor Woningborg zijn de volgende aspecten doorslaggevend bij het verzekeren van houtbouwprojecten:

Integrale ontwerpbenadering

Het project moet vanaf het begin als houtbouw zijn opgezet. Dit vereist een integrale aanpak waarbij ervaren adviseurs, engineers en toeleveranciers samenwerken aan het ontwerp. Vooral bij CLT-projecten is een gedetailleerde engineering essentieel.

Expertise en ervaring

De bouwonderneming moet beschikken over voldoende kennis en ervaring met houtconstructies. Woningborg neemt dit serieus, omdat het beperkte aantal gespecialiseerde partijen het risico op uitvoeringsfouten vergroot. Daarom wordt geëvalueerd of het bedrijf over de juiste kennis beschikt en of er voldoende expertise is ingezet.

Vochtbeheersing en detailplanning

Vochtbeheersing moet centraal staan in het projectplan. Dit geldt zowel voor de bouwfase als voor het gebruik van het gebouw. Ook de detailplanning rondom vocht, geluid, constructie en brandveiligheid moet zijn afgestemd en beoordeeld door experts.

Woningborg adviseert bouwbedrijven om 'detailleringssessies' te organiseren met hun adviseurs en toeleveranciers. De uitkomsten van deze sessies worden vastgelegd in een projecthandboek, wat helpt bij het gestandaardiseerd en gestructureerd uitvoeren van het bouwtraject.

Maatwerk en samenwerking

Bouwen met hout vraagt om een andere aanpak dan bouwen met beton of staal. Het is belangrijk dat bouwbedrijven zich bewust zijn van deze verschillen en dat zij samenwerken met ervaren partners. Volgens Woningborg is dit een voorwaarde om houtbouw op een verantwoorde manier te verzekeren.

De verzekeraar benadrukt dat houtbouw niet automatisch als risicovoller moet worden gezien, maar dat het risico wel expliciet en zorgvuldig moet worden beheerst. Door vroegtijdig in gesprek te gaan met de verzekeraar en de juiste maatregelen te nemen, kunnen bouwbedrijven hun projecten toch verzekeren en tegelijkertijd duurzaam bouwen.

Grenzen aan de dekking

Het is belangrijk om te weten dat niet alle verzekeraars zich op dit moment actief inzetten voor het verzekeren van houtbouwprojecten. Sommige partijen keren zich zelfs af van dergelijke risico’s vanwege het beperkte aantal referenties en de relatief hoge schadekans.

Woningborg is op dit moment een van de weinige verzekeraars die dit doet, en dan nog uitsluitend bij zorgvuldige beoordeling per project. Dit betekent dat bouwbedrijven niet automatisch kunnen rekenen op dekking, maar dat zij hun risico’s moeten kunnen onderbouwen en beheersen.

CLT-projecten: extra aandacht

Bij massieve houtbouwprojecten, in het bijzonder met Cross Laminated Timber (CLT), stelt Woningborg extra eisen. Deze bouwtechniek is relatief nieuw in Nederland en vraagt om een specifieke engineering en detailplanning. De technisch risicoacceptant van Woningborg beoordeelt onder andere:

Of het ontwerp vanaf het begin als houtbouw is bedoeld.
Of experts op het gebied van houtconstructies zijn betrokken.
Of er een gestructureerde aanpak is voor vochtbeheersing, brandveiligheid en geluidsisolatie.
Of de CAR-verzekering is afgestemd op de specifieke risico’s van houtbouw.

Bij deze beoordeling speelt ook de vraag of de bouwonderneming verantwoordelijkheid wil dragen voor eventuele gebreken en of er garanties zijn opgenomen in het project. Dit is een belangrijk aspect, omdat houten constructies — zeker bij grootschalige toepassing — specifieke garantieverplichtingen kunnen vereisen.

Waarom het Verbond van Verzekeraars meedenkt

Het Verbond van Verzekeraars heeft een werkgroep opgericht om de houtbouwsector te ondersteunen. De brochure die is ontwikkeld door deze werkgroep biedt bouwbedrijven en verzekeraars inzicht in de risico’s van houtbouw en de manier waarop deze kunnen worden gedekt. Margreet de Korte van Nationale-Nederlanden benadrukt dat de werkgroep werkt aan een dynamisch document, dat steeds wordt aangepast aan nieuwe technische ontwikkelingen.

De werkgroep wil met name bouwbedrijven onderwijzen over de risico’s van hout en hen ondersteunen bij het opstellen van een degelijk risicomanagementplan. Dit is cruciaal, omdat houtbouw in Nederland nog steeds een jonge en licht riskante bouwvorm is.

Houtbouw en duurzaamheid: een logische combinatie

Het gebruik van hout draagt bij aan de duurzaamheid van het gebouw. Door het gebruik van massief hout zoals CLT kan de CO₂-footprint van nieuwbouwprojecten sterk verminderd worden. In de buurt van Groningen is bijvoorbeeld het meest duurzame crematorium van Nederland geopend, dat volledig gasloos is en is gebouwd uit natuurlijke materialen in plaats van beton of cement.

Toch is het belangrijk om de balans te bewaren tussen duurzaamheid en risicobeheersing. Bouwbedrijven die willen inspelen op de groeiende vraag naar houtbouw moeten dus niet alleen investeren in duurzaam materiaalgebruik, maar ook in risicomanagement, expertise en procesbeheersing. Pas dan kan houtbouw op lange termijn volwaardig worden ingezet in de Nederlandse bouwpraktijk.

Uitdagingen bij grootschalige toepassing

Hoewel houtbouw in woningbouwprojecten steeds vaker wordt toegepast, is er in Nederland nog beperkte ervaring met grootschalige houtconstructies. Deze onzekerheid leidt tot terughoudendheid bij sommige verzekeraars. Woningborg benadrukt echter dat dit geen reden is om houtbouwprojecten af te wijzen, maar wel om ze extra kritisch te bekijken.

Bouwbedrijven die willen grootschalig bouwen met hout moeten zich bewust zijn van de technische en praktische uitdagingen. Denk aan de complexiteit van verbindingen, de invloed van vocht op de bouwvoortgang en de toepassing van CLT in brandveiligheidsregelgeving. Daarbij is samenwerking met technische adviseurs en materialenspecialisten onmisbaar.

Samenwerking en kennisuitwisseling

Bouwen met hout vraagt om een integrale aanpak en samenwerking tussen alle betrokken partijen. Volgens Woningborg is het belangrijk dat bouwbedrijven vroegtijdig inschakelen op risicobeheersing en dat zij samenwerken met ervaren partners. Dit geldt niet alleen voor het ontwerp en de engineering, maar ook voor de uitvoering en de verzekering.

In de praktijk betekent dit dat bouwbedrijven zich bewust moeten zijn van de risico’s, deze moeten kunnen onderbouwen en oplossingen moeten bieden die passen binnen de verzekeringseisen. Woningborg biedt hiervoor maatwerk en wil graag in gesprek met bouwbedrijven over de mogelijkheden van houtbouw.

Podcasts en praktijkvoorbeelden

Ter ondersteuning van bouwbedrijven heeft Woningborg onder andere podcasts opgenomen waarin ervaringen worden gedeeld. Bouwbedrijven zoals Waal delen hierin hun praktijkervaringen met houtbouw en hoe zij de risico’s hebben leren beheersen. Deze cases bieden waardevolle inzichten en helpen andere bedrijven bij het opbouwen van hun kennis.

Zulke initiatieven tonen aan dat kennisuitwisseling en samenwerking essentieel zijn om houtbouw verantwoord in te zetten. Verzekeraars spelen hierin een belangrijke rol, door bouwbedrijven te coachen en te ondersteunen bij het inpassen van risicobeheersmaatregelen in hun project.

Aanbevelingen voor bouwbedrijven

Voor bouwbedrijven die willen inspelen op de groeiende houtbouwmarkt, zijn er een aantal concrete aanbevelingen:

Organiseer detailleringssessies met adviseurs en toeleveranciers om risico’s in kaart te brengen en oplossingen te ontwikkelen.
Stel een projecthandboek op waarin alle afgesproken maatregelen zijn vastgelegd, met aandacht voor vocht, geluid, brandveiligheid en constructieve stabiliteit.
Betrokkenheid van experts vanaf het begin van het project is noodzakelijk om risico’s adequaat te beheren.
Bouw een sterke CAR-verzekering op, waarin expliciet rekening wordt gehouden met de specifieke risico’s van houtbouw, zoals waterschade en geurschade.
Beoordeel het risicoprofiel van het project vroegtijdig en stel een risicomanagementplan op dat sluit aan op de eisen van verzekeraars.
Leg garanties en verantwoordelijkheden vast in het contract, zodat het bouwproces helder en controleerbaar blijft.
Monitor en evalueer het project continu zodat eventuele risico’s tijdig worden herkend en verholpen.

Door deze stappen te volgen, kunnen bouwbedrijven hun houtbouwprojecten zowel technisch als financieel verantwoord opzetten.

Conclusie

De opkomst van houtbouw in Nederland biedt grote kansen voor de bouwsector, met name op het gebied van duurzaamheid en efficiëntie. Toch brengt het ook specifieke risico’s met zich mee, zoals brandgevaar, vochtproblemen, schimmelvorming, geluidsisolatie en bouwfysische gevoeligheid. Bouwbedrijven die willen bouwen met hout moeten deze risico’s niet alleen herkennen, maar ook aantoonbaar onder controle hebben.

Woningborg is momenteel de enige verzekeraar die houtbouwprojecten in Nederland verzekert en doet dit op basis van een risicogestuurde aanpak. Door per project te beoordelen of de risico’s beheersbaar zijn en maatwerk te bieden, faciliteert Woningborg de transitie naar houtbouw zonder afbreuk te doen aan de veiligheid en de kwaliteit van het bouwproces.

Voor bouwbedrijven betekent dit dat ze extra investeringen moeten doen in voorbereiding, expertise en procesbeheersing. Dit is geen last, maar een noodzakelijke voorwaarde om houtbouw structureel te verankeren in de Nederlandse bouwpraktijk en tegelijkertijd de schaderisico’s te beperken.