Hydraulische berekening van riolering: diameter en capaciteit

Published by Redactie on juli 2, 2025 | Category riolering

Bij de aanleg van een rioleringssysteem is het bepalen van de juiste diameter van de leidingen van groot belang. De diameter bepaalt namelijk de capaciteit van het systeem en beïnvloedt daardoor de efficiëntie van het afvoeren van afvalwater. De hydraulische berekening van de riolering is daarom essentieel voor het ontwerp van een effectief en duurzaam systeem.

Aanpassing van diameter op basis van capaciteit

De hydraulische berekening van de riolering wordt uitgevoerd op basis van verschillende factoren, waaronder het afvoerdebiet, het verhang (wrijvingsverlies per eenheid van lengte), en de wandruwheid van de leiding. Deze parameters worden gebruikt om de juiste diameter te bepalen die voldoet aan de vereisten van het systeem. In de praktijk wordt hiervoor vaak de formule van Chezy gebruikt, die wordt gecombineerd met grafieken en berekeningsmethoden om de juiste diameter te bepalen.

Afvoerdebiet en verhang

Het afvoerdebiet (Q) wordt gemeten in m³/s en wordt bepaald door het aantal gebruikers, het gemiddelde gebruik van water, en het tijdstip van de afvoer. Het verhang (If) is het wrijvingsverlies per meter lengte van de leiding en wordt bepaald door de snelheid van het water, de diameter van de leiding, en de wandruwheid van de buis. In de praktijk wordt het verhang vaak bepaald op basis van de norm NEN 3215, waarin het verhang wordt vastgesteld op basis van het afvoerdebiet en de diameter van de leiding.

Wandruwheid en drukklasse

De wandruwheid (k) is een belangrijke parameter in de berekening van de hydraulische capaciteit van de leiding. De wandruwheid wordt bepaald door het materiaal van de buis, de leeftijd van de buis, en de aard van het afvalwater. Voor PVC-buizen wordt meestal een wandruwheid van 0,8 mm gebruikt, terwijl betonnen buizen een hogere wandruwheid hebben van 3,0 mm. De drukklasse van de buis bepaalt ook de minimale diameter die nodig is voor een bepaalde belasting. Bijvoorbeeld, voor een drukklasse SN4 is de minimale diameter 250 mm.

Diameterberekening voor afvoer en watertoevoer

Voor de afvoer van afvalwater worden verschillende diameters gebruikt, afhankelijk van de locatie en het gebruik van de leiding. In de bronnen zijn de volgende diameters vermeld:

Afvoerbuizen: 32 mm, 40 mm, 50 mm, 75 mm, 90 mm, 110 mm, 125 mm, 160 mm, 200 mm, 250 mm, 315 mm
Drukbuizen (voor watertoevoer): 12 mm, 16 mm, 20 mm, 25 mm, 32 mm, 40 mm, 50 mm, 63 mm, 75 mm, 90 mm, 110 mm, 125 mm, 160 mm, 200 mm, 315 mm

Deze diameters worden gebruikt voor verschillende toepassingen, waaronder het aanleggen van afvoeren van sanitair, het afvoeren van regenwater (HWA), en het aanleggen van watertoevoer. Bijvoorbeeld, voor een wasmachine of een douche wordt vaak een diameter van 40 mm of 50 mm gebruikt, terwijl voor grotere afvoeren zoals die van een badkamer of keuken een grotere diameter nodig is.

Invloed van wanddikte en drukklasse

De wanddikte van de buis is een belangrijke factor in de bepaling van de diameter. Bij bovengrondse leidingen wordt de wanddikte bepaald door de belasting die op de buis wordt uitgeoefend, zoals het gewicht van voetgangers of zware voertuigen. Voor binnenriolering is de wanddikte minder cruciaal, maar wel van invloed op de duurzaamheid van de buis. Voor de drukklasse wordt de diameter bepaald op basis van de waterdruk die de buis moet verdragen. Bijvoorbeeld, voor een drukklasse SN4 is de minimale diameter 250 mm, terwijl voor SN8 de diameter groter moet zijn.

Toepassingen van verschillende diameters

Voor de afvoer van afvalwater worden de volgende diameters vaak gebruikt:

Kleine afvoeren (bv. wasmachine): 40 mm of 50 mm
Middelgrote afvoeren (bv. badkamer): 75 mm of 90 mm
Grote afvoeren (bv. keuken of badkamer): 110 mm of 125 mm
Hoofdleidingen: 200 mm of 315 mm

Voor de watertoevoer zijn de volgende diameters van toepassing:

Kleine toepassingen (bv. kraan): 12 mm tot 25 mm
Middelgrote toepassingen (bv. keuken): 32 mm tot 50 mm
Grote toepassingen (bv. woning): 63 mm tot 160 mm

Deze diameterkeuzes zijn afhankelijk van de belasting en het gebruik van de leiding, en moeten worden bepaald op basis van een hydraulische berekening.

Samenwerking met software en modellen

Voor de nauwkeurige berekening van de diameter van de riolering wordt vaak gebruikgemaakt van modelleersoftware. Deze software maakt gebruik van de formule van Chezy en andere berekeningsmethoden om de juiste diameter te bepalen. In de praktijk wordt gebruikgemaakt van grafieken en berekeningsmethoden om de diameter te bepalen, waarbij rekening wordt gehouden met het verhang, het debiet, en de wandruwheid van de buis.

Conclusie

De bepaling van de juiste diameter van een rioleringssysteem is essentieel voor het ontwerp van een effectief en duurzaam systeem. De diameter wordt bepaald door verschillende factoren, waaronder het afvoerdebiet, het verhang, de wandruwheid, en de drukklasse van de buis. De juiste diameter is van invloed op de capaciteit en de efficiëntie van het systeem, en moet daarom zorgvuldig worden bepaald. Bij de aanleg van een rioleringssysteem is het belangrijk om rekening te houden met de verschillende diameterkeuzes en de toepassingsgebieden van de leidingen.