Albert Kelder: Verhalen uit de oorlog op zee

Published by Redactie on juli 5, 2025 | Category kelder

Albert Kelder, een bekende schrijver en redacteur, heeft in zijn boek Zee, zout en torpedo’s een indrukwekkende bundeling van oorlogsverhalen uit de Tweede Wereldoorlog opgenomen. Het werk is gebaseerd op zijn jarenlange ervaring met de Nederlandse koopvaardij en zijn betrokkenheid bij het maritieme tijdschrift De Blauwe Wimpel. Kelder heeft meer dan honderd artikelen geschreven, waarvan dertig zijn opgenomen in dit boek. Het verhaal dat hij vertelt, is vooral gericht op de ervaringen van gewone zeelieden, die hun leven in de oorlog verloren of hun lot op zee moesten ontmoeten. De verhalen zijn gebaseerd op ooggetuigenverslagen en historische documentatie, en geven een overzicht van de rol van de Nederlandse koopvaardij tijdens de oorlog.

De oorsprong van de verhalen

Albert Kelder begon zijn loopbaan als stuurman en werkte jarenlang in de maritieme sector. Hij had een diepe verbintenis met de zee en had al van kinds af aan een fascinatie voor verhalen over oorlog en varen. Zijn vader zat op zee, en ook zijn vrienden werkten op zee. Hierdoor was de zee een onderdeel van zijn dagelijks leven. Op zijn tiende jaar begon de Tweede Wereldoorlog, en op twintigjarige leeftijd ging hij als stuurmansleerling naar zee. Tijdens zijn loopbaan als stuurman en later als chef bemanningszaken had hij veel te maken met de gevolgen van de oorlog voor de Nederlandse koopvaardij. De oorlog had een grote impact op de scheepsbouw, de bemanningen en het transport.

Kelder stond bekend om zijn vermoeidheid om de verhalen van de bemanningsledenen op te vangen en te verwerken. In zijn vrije tijd deed hij onderzoek naar de oorlog en de ervaringen van de zeelieden. Hij probeerde ooggetuigen te vinden die hun eigen verhaal wilden vertellen over de verschrikkingen die in droge verslagen waren vastgelegd. Door het vinden van adressen en het onderzoeken van archieven, wist hij vele verhalen te verzamelen en te verwerken. Zijn werk als redacteur van De Blauwe Wimpel gaf hem de kans om deze verhalen te publiceren en ze te bundelen in het boek Zee, zout en torpedo’s.

De rol van de Nederlandse koopvaardij

De Nederlandse koopvaardij speelde een cruciale rol in de Tweede Wereldoorlog. Veel schepen werden ingelijfd door de marine, en het personeel werd gemilitariseerd. Dit betekende dat de bemanningsledenen onderworpen waren aan militaire regels en bevelen. Tijdens de oorlog overleefden ruim vierhonderd schepen uit de Nederlandse koopvaardijvloot het geweld niet, en veel bemanningsledenen stierven op zee. De verhalen in Zee, zout en torpedo’s geven een overzicht van de ervaringen van deze zeelieden.

Een van de verhalen gaat over het schip SS Bodegraven, dat oorspronkelijk bedoeld was om de haven van Amsterdam te blokkeren voor de vijand. In plaats daarvan werd het gebruikt om Joodse vluchtelingen te evacueren. Aan boord bevonden zich tussen de twee- en driehonderd Joodse vluchtelingen, waaronder vele kinderen. De Joodse kinderen werden geholpen door Truus Wijsmuller, die ze uit Amsterdam naar Engeland bracht. Het schip was ook beroemd om het feit dat de succesvolle kunsthandelaar Jacques Goudstikker erop reisde. Goudstikker had een woonhuis in kasteel Nijenrode en had een Rembrandt in zijn wc hangen. Hij kwam met een bolide aanrijden in de haven van IJmuiden, waar tussen de zeven- en achtduizend Joden in de haven probeerden te vluchten naar Engeland. Goudstikker kreeg een plek aan boord van het schip, maar hij haalde de overkant van het Kanaal niet. Bij het roken van een sigaret op de dek viel hij in het ruim en stierf. Zijn lichaam werd de volgende ochtend gevonden.

Een ander verhaal gaat over het schip Van Imhoff, dat door de Koninklijke Marine werd gebruikt. De Japanners brachten het schip tot zinken, en de kapitein kreeg de opdracht om de bijna 500 Duitse en Oostenrijkse gevangenen aan boord achter te laten op het schip. Onder hen bevonden zich ook gevluchte Joden en tegenstanders van de nazi’s. De meeste mensen die in het ruim zaten, vonden hun dood voor de kust van Sumatra. Sinds vorig jaar loopt er een onderzoek naar deze gebeurtenis. Kelder vertelt dat deze verhalen bijzonder zijn, omdat ze de werkelijke ervaringen van de zeelieden weergeven. Het boek bevat zowel heldenmoed, tragiek, drama als avontuur, en is een aanbevolen boek voor liefhebbers van maritieme onderwerpen in oorlogstijd.

De samenstelling en inhoud van het boek

Het boek Zee, zout en torpedo’s bevat ruim dertig verhalen, die zijn geselecteerd uit de honderd artikelen die Kelder ooit heeft geschreven voor De Blauwe Wimpel. De verhalen gaan over de gehele duur van de oorlog, van de ontsnapping uit IJmuiden van het SS Bodegraven met 262 Joodse vluchtelingen tot het verhaal over de thuisreis van het SS Tarakan met Willem Hage, die meer dan vijf jaar op zee had gezeten. De verhalen zijn goed opgeleverd, met historische foto’s, kaarten en illustraties. Het boek is uitgegeven door Uitgeverij Walburg Pers en is beschikbaar als e-boek. Het heeft 272 pagina’s en is geschreven in het Nederlands.

De inhoud van het boek is gebaseerd op ooggetuigenverslagen en historische documentatie. De verhalen zijn uitgekozen op grond van hun betekenis en impact. Kelder zegt dat hij de verhalen wilde verzamelen om ze te laten overleven en te laten zien wat er met de koopvaardij is gebeurd tijdens de oorlog. Hij vindt het bijzonder dat er nu weer opnieuw aandacht voor is, en dat zijn verhalen nu gebundeld zijn. Het boek is een prachtige verzameling van verhalen vol van heldenmoed, tragiek, drama en avontuur tijdens een hevige oorlog op zee.

De invloed van het boek

Het boek Zee, zout en torpedo’s heeft een grote impact gehad op de Nederlandse geschiedenis en maritieme literatuur. Het biedt een overzicht van de ervaringen van de koopvaardij en haar bemanningsledenen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het boek is gebaseerd op de jarenlange ervaring van Kelder, en hij heeft het geschreven op grond van de verhalen die hij heeft opgespoord en verzameld. Het boek is een aanbevelenswaardig werk voor liefhebbers van maritieme onderwerpen in oorlogstijd.

De verhalen in het boek zijn niet alleen van historisch belang, maar ook van menselijk belang. Ze geven een overzicht van de ervaarsten van de zeelieden, die vaak niet voor getraind of opgeleid waren. De verhalen zijn bijzonder omdat ze de werkelijke ervaringen van de zeelieden weergeven. De verhalen zijn ook van belang voor het onderwijs en de geschiedenis, omdat ze een blik werpen op de rol van de koopvaardij in de oorlog.

Conclusie

Albert Kelder’s Zee, zout en torpedo’s is een waardevol boek dat de ervaringen van de Nederlandse koopvaardij tijdens de Tweede Wereldoorlog belicht. Het boek bevat ruim dertig verhalen, die zijn geselecteerd uit de honderd artikelen die Kelder ooit heeft geschreven voor het maritieme tijdschrift De Blauwe Wimpel. De verhalen zijn gebaseerd op ooggetuigenverslagen en historische documentatie, en geven een overzicht van de werkelijke ervaringen van de zeelieden. Het boek is een aanbevolen werk voor liefhebbers van maritieme onderwerpen in oorlogstijd.