Antwerpen: De Kelder als Historische en Functionele Ruimte

Published by Redactie on juli 5, 2025 | Category kelder

De kelder is in Antwerpen een veelzijdige ruimte die zowel historische als functionele waarde heeft. In de stad, waar de bouwgeschiedenis zich op elke hoek laat zien, is de kelder vaak een overblijfsel van een langere periode en speelt deze een cruciale rol in de ruimtelijke opbouw van woningen, winkels en restaurants. In dit artikel worden de historische context, functionele toepassingen en de bouwpraktijk van kelders in Antwerpen uitgebreid besproken, gebaseerd op de gegevens uit de bronnen.

Historische context van kelders in Antwerpen

In de geschiedenis van Antwerpen speelden kelders een belangrijke rol als opslagruimtes en als onderdeel van grotere gebouwen. In het begin van de 16e eeuw was het gebouw Dornick in de Wisselstraat een meesterwoning die zich uitstrekte vanaf de Groote-Markt tot op de Oude-Beurs. In 1453 was dit huis het eigendom van schepen Nicolaas Alleyn, die het ambt van rentmeester van de stad Antwerpen bekleedde. Later werd het eigendom verdeeld en ontstond het straatje Wisselstraatje, genoemd naar een van de huizen in het gebied. De oorspronkelijke kelder van de meesterwoning werd in 1547 verder aangepast bij de verkaveling van het eigendom.

Deze historische kelders zijn vaak onherroepelijk veranderd, maar blijven wel een belangrijk onderdeel van de stadsgeschiedenis. In het kader van de opgravingen en herinrichting van gebouwen, wordt vaak gekeken naar de mogelijkheid om deze oude ruimtes te bewaren als historisch overblijfsel. De gemeenteraad heeft bijvoorbeeld besloten om een bepaalde kelder te dempen, zodat het als historisch overblijfsel kan worden bewaard. Dit laat zien dat de kelder in Antwerpen niet alleen een functionele ruimte is, maar ook een historische waarde heeft.

Functionele toepassingen van kelders in Antwerpen

In de hedendaagse bouw worden kelders op verschillende manieren gebruikt, afhankelijk van de behoeften van de gebruiker. De meest voorkomende toepassingen zijn als opslagruimte, als ondergronds werkplek, of zelfs als wijnkelder. In de bronnen wordt ook uitgelegd dat een kelder onder een huis of onder een garage kan worden gebouwd, wat veel ruimte biedt voor extra opslag of zelfs als extra woonruimte.

Een van de belangrijkste voordelen van een kelder is de constante temperatuur, die vaak rond de 15 graden Celsius ligt. Dit maakt de kelder ideaal voor opslag van voedsel, wijn of andere goederen. Daarnaast kan een kelder ook dienen als een rustige ruimte voor muziekstudio’s of fitnessruimtes. In sommige gevallen wordt de kelder ook gebruikt als verblijfsruimte, mits er voldoende isolatie en ventilatie is aangebracht.

In Antwerpen zijn er ook veel restaurants en cafés die gebruikmaken van kelders. Zo is het restaurant De Pelgrom gevestigd in authentieke 15e-eeuwse kelders, waar je bij kaarslicht kunt eten. Ook het restaurant Roji, dat zich bevindt in een middeleeuwse kelder, is een voorbeeld van hoe een kelder functioneel kan zijn voor het openbaar leven. Hier wordt de historische structuur van de kelder gecombineerd met moderne keukenpraktijken, waardoor de ruimte zowel esthetisch als functioneel aantrekkelijk is.

Bouwpraktijk van kelders in Antwerpen

De bouw van een kelder in Antwerpen kan op verschillende manieren plaatsvinden, afhankelijk van de locatie en het doel van de kelder. In de bronnen wordt uitgelegd dat er verschillende typen kelders zijn, waaronder traditionele gemetselde kelders, prefab-kelders en kruipruimtes. De keuze voor een bepaalde bouw methode hangt af van de beschikbare ruimte, het doel van de kelder en het budget.

De kosten van het bouwen van een kelder variëren afhankelijk van de grootte, locatie en het type kelder. In de bronnen wordt aangegeven dat een kelder van minstens 20 m² ongeveer €30.000 kost, en per extra m² wordt gemiddeld €1.000 toegevoegd. De hoogte van de muren speelt ook een rol, omdat hogere muren meer uitgraven en dus duurder zijn. Daarnaast is de locatie van de kelder belangrijk. Een kelder onder het huis is meestal ingrijpender en duurder dan een kelder onder een garage of tuin.

Het bouwen van een kelder vereist ook een vooronderzoek, waarbij de grondstructuur en het fundament van het gebouw worden beoordeeld. Bij het bouwen van een kelder onder een bestaand huis is het belangrijk om de fundering aan te passen, zodat het huis niet in gevaar komt. In veel gevallen is het daarom raadzaam om een gespecialiseerde aannemer in te schakelen, die ervaring heeft met kelderbouw.

Duurzaamheid en klimaatbeheersing in kelders

In de hedendaagse bouw wordt steeds vaker gekeken naar duurzaamheid en klimaatbeheersing. In de bronnen wordt uitgelegd dat kelders een natuurlijke constante temperatuur hebben, wat ideaal is voor het opslaan van voedsel en andere goederen. Isolatie is in veel gevallen niet nodig, tenzij de kelder als verblijfsruimte wordt gebruikt. In dat geval is het belangrijk om de kelder goed te isoleren en te ventileren, zodat de luchtvochtigheid en temperatuur binnen bepaalde grenzen blijven.

Bij het bouwen van een kelder is het ook belangrijk om te letten op de waterdichtheid. In de bronnen wordt aangegeven dat een unieke productiemethode wordt gebruikt, waarbij de kelder monolitisch wordt gestort, zodat er geen lekken zijn. Dit is belangrijk, want een kelder die niet waterdicht is, kan leiden tot vochtproblemen en schade aan de bouw.

Conclusie

In Antwerpen is de kelder een belangrijk onderdeel van de stadsgeschiedenis en de hedendaagse bouw. Historisch gezien speelden kelders een rol als opslagruimtes en onderdeel van grotere gebouwen, terwijl ze tegenwoordig ook fungeren als functionele ruimtes voor opslag, wijn en zelfs als restaurant. De bouw van kelders is afhankelijk van de locatie, grootte en functie, en kan variëren in kosten. Het bouwen van een kelder vereist vaak vooronderzoek en professionele hulp, maar kan leiden tot een duurzame en functionele ruimte.