Inleiding
Op zoek naar een krachtig en veelzijdig isolatiemateriaal dat warmte effectief binnenhoudt en vocht buiten houdt? PUR-schuim – ook wel polyurethaanschuim genoemd – biedt een uitstekende oplossing. Dit expansieve schuim met een hoge thermische isolatie is wijdverspreid in bouw en renovatie, vooral waar het gaat om moeilijk toegankelijke ruimtes, akoestische isolatie of sterktevereisten. In dit artikel bespreken we de eigenschappen van PUR-schuim, toepassingen in verschillende onderdelen van een woning, de voor- en nadelen en waarom het in bepaalde situaties van belang kan zijn voor huiseigenaren en bouwprofessionals.
Alle feiten in dit artikel zijn volledig gebaseerd op de beschikbare technische en praktische informatie afkomstig van betrouwbare bronnen in de bouwsector. Het artikel beoogt een duidelijk overzicht te geven voor iedereen die bijdraagt aan isolatie- en bouwprojecten.
Wat is PUR-schuim?
PUR-schuim is een synthetisch materiaal ontstaan uit een chemische reactie tussen twee vloeistoffen: polyol en isocyanaat. Deze componenten worden gecombineerd in een schuimpistool, waarin ze meteen aangrenzen op het oppervlak dat geïsoleerd of afgedicht moet worden. Tijdens de reactie vormt het een laag schuim dat uitzet en na een korte tijd uithardt tot een solide, rubberachtige laag met gesloten cellen.
De kernen van PUR-schuim bevatten droge lucht, die als thermische barrière dient. Hierdoor is het schuim uitzonderlijk goed in staat om warmte te vangen en vast te houden. De isolatiecapaciteit van PUR-schuim wordt gemeten aan de hand van de lambdawaarde, een maat voor warmtegeleiding. PUR-schuim heeft een lamdawaarde tussen 0,025 en 0,031 W/mK. Dit is een betere isolatieprestatie dan bijvoorbeeld glaswol (0,040 W/mK) of schuimbeton (0,350 W/mK), volgens meerdere betrouwbare bronnen.
Zoals aangeduid, vormt PUR-schuim zowel in industriële toepassingen als in DIY-projects een populaire keuze doordat het makkelijk aan te brengen is en snel hard is. Naast schuim dat wordt gespoten, bestaat PUR-schuim ook in vaste vorm, zoals isolatieplaten. Deze worden tegenwoordig minder vaak gebruikt in combinatie met PUR-schuim.
Toepassingen van PUR-schuim
Dakisolatie
PUR-schuim is een veelgebruikt alternatief voor traditionele dakisolatiemethoden. Door de expansieve eigenschappen van het schuim, sluit PUR nauw aan op het dakoppervlak, ongeacht of het nu een plaat dak is of een hellend dak. Deze volledige afsluiting minimaliseert warmteverlies, vangt eventueel stochten en vermindert het ontstaan van koudebruggen.
Het schuim voorkomt ook voetstappen of andere ruimtes waarin vocht zich kan bevinden, wat in de langere termijn schimmelvorming kan beperken. Omdat het wordt van binnenuit aangebracht, kan PUR-schuim zowel in platte daken als in hellende daken worden toegepast.
Bij het berekenen van de kosten van PUR-dakisolatie, houdt men rekening met de oppervlakte en gewenste dikte. Een schatting gegeven in bron [1] liep op tussen 40 en 50 euro per vierkante meter, exclusief omzetbelasting en inclusief het aanbrengen.
Vloerisolatie
Een van de unieke voordelen van PUR-schuim is de mogelijkheid om vloeren te isoleren, zowel van bovenaf als van onder uit. In situaties waarin er een kruipruimte is, wordt PUR-schuim gespoten tegen de onderkant van de vloer. Door het uitzetten op het moment van aantasting, vullen de schuimcellen ook kleinere ruimtes en scheurtjes, waardoor de isolatie op één laag een compleet plafond vormt over het gehele oppervlak.
Bij vloerisolatie met PUR-schuim, ontstaat er geen vochtbron, wat op zich een voordelige eigenschap is. Daarnaast kan het materiaal worden gespoten door booropeningen in het gewel, wat handig is voor het vullen van hiaten in oude, onvolledig gemetselde structuren.
Op letten is echter wel dat PUR-schuim niet geschikt is voor houten vloeren, zoals vermeld in bron [6]. Hout heeft een zekere mate van ademend vermogen en kan niet compleet luchtdicht worden afgesloten met gesloten celleisolatie. In zo’n situatie zouden traditionele isolatiemetingen zoals EPS of stroverweving beter zijn.
Spouwmuurisolatie
In nieuwbouw en renovaties wordt vaak gebruikgemaakt van spouwmuren, die bestaan uit twee wandlagen met een lege speling daartussen. In zo’n ruimte kan PUR-schuim efficiënt worden toegepast om warmteverlies en akoestische overlast te beperken. Hierbij moet er wel rekening worden gehouden met de minimale breedte van de spouw, die volgens bron [3] minstens drie centimeter moet zijn.
Het PUR-schuim wordt dan ingespoten via gaten in de buitengevel, die met voorzichtigheid geboord worden. Doordat het schuim zichzelf uitbreidt, wordt de spouw vanbinnen effectief gevuld in één toepassing. Dit maakt het proces efficiënter dan het aanbrengen van traditionele plaatmateriaal in hiaten met hout- of stucschellen.
Muren isoteren met PUR-schuim
Bij renovaties of bij gebouwen die versterkt moeten worden tegen warmte- en akoestische verliezen, is het ook mogelijk om muren aan te brengen met PUR-schuim. Bron [4] stelt dat PUR-schuim geschikt is voor isolatie van zowel binnen- als buitenvoegmuren. Het schuim past zich aan de structuur aan, vult onregelmatigheden en biedt een compacte, hardgevormde substantie.
Bij het aandichten van muren met PUR-schuim moet men wel rekening houden met mogelijke reducties van toebehoren en ondergrond. PUR-schuim is niet geschikt voor oppervlakken die met gips of dergelijke materialen zijn geëindigd. Het is best te gebruiken op steen, hout, beton of glas.
Voordelen van PUR-schuim als isolatiemateriaal
Uitzonderlijk goede thermische isolatie
De thermische isolatiecapaciteiten zijn een van de belangrijkste redenen van voorkeur voor PUR-schuim. Het laagte lambda-waarde zorgt ervoor dat een kleine dikte al een aanzienlijk thermisch effect heeft. Dit is ideaal voor renovaties in bestaande woningen, waar ruimtebeperkingen aanwezig zijn.
Compact en stevig
Aangezien de schuimcellen gesloten zijn, heeft het PUR-schuim hoge drukweerstand. Dit maakt het geschikt voor meerdere structuurtypeingen, vooral op plekken waar isolatiekracht nodig is. Een vloer onder de kruipruimte, leidingen in wanden of muren met onregelmatige ruimtes kunnen met PUR-schuim geïsoleerd worden, zonder dat er structuurafwijkingen ontstaan.
Duurzaamheid en schimmelwerend
Bron [4] meldt dat PUR-schuim bestand is tegen schimmels, insecten en andere schadelijke organismen. Vanwege de luchtdichte laag die wordt gevormd, ontstaat er minder vochtvertrapping in de structuur van het bouwsel. Dit drager van een gezondere leefomgeving en weershoudt de groei van bacteriën en paddestoelen op schimmel.
Geluidsoverlast verminderen
De gesloten cellen veroorzaken ook een verstrooiend effect op geluidsgolven in en rondom het gebruiksruimte. Dit maakt PUR-schuim ideale oplossing voor akoestische isolatie. In appartementen, muziekkamers of geluidssensitieve werkomgevingen zoals lopende fabrieken is het PUR-materiaal effectief.
Minimalisatie van luchtelemming
Uitgebreid geïsoleerde hiaten of naden worden perfect afgesloten in PUR-schuim, wat leidt tot minder tocht, vochtschade en energierekening. In tegenstelling tot klassieke materialen zoals textielvormen, voegt PUR-schuim toe als een solide luchtweerstandslayer, waardoor energieverlies wordt beperkt.
Nadelen van PUR-schuimisolatie
Relatief hoge kosten
Volgens bron [4] is PUR-schuim een van de duurste opties wanneer het gaat om isolatiematerialen. Hoewel het in minder dikte geïsoleerd moet worden, is de aanrekselkosten hoger dan traditionele materialen zoals glaswol, steenwol of EPS. Daarnaast kan het aanbrengen van PUR-schuim vereisen beter gereedschap (zoals schuimpistools) en soms professionaliseerde handen voor optimale resultaten.
Grote uitwerking van chemische stoffen
PUR-schuim ontstaat uit chemisch mengsels en tijdens het fabricatieproces worden stoffen zoals HFO gebruikt als blaasmiddel. Hoewel HFO beschouwd wordt als ecologisch gunstige, heeft de productie van PUR-schuim een aandachtspunt voor milieubewusten. Daarnaast vereist het schuim tijdens aanbrengen voldoende luchtmening en beugelkosten, wat soms onpraktisch is in de directe woonruimtes.
Verwijderen als lastig proces
Wanneer PUR-schuim per ongeluk op de verkeerde plek gekomen is of foutief toegepast wordt, is de verwijdering niet eenvoudig. Volgens bron [6] en [5], is het materiaal eenmaal uitgewerkt zeer lastig te verwijderen. Het moet bijvoorbeeld verpulverd worden om van een oppervlak gescheiden te worden.
Daarnaast kan het schuim na een tien jaar of meer, zoals vermeld in bron [3], poreus worden. In dat geval wordt de isolerende werking minder effectief. Dat betekent dat in langere termijn, PUR-schuim eventueel onderhoud of vervanging kan vra-gen.
PUR-schuim en DIY-versie
Hoewel PUR-schuim vooral bekend staat als een materiaal dat wordt toegepast door gespecialiseerde installateurs, is het mogelijk voor de DIY-met PUR-schuim-bussen, die direct op allerlei basis materialen worden toegepast. In winkels zoals Gamma kun je PUR-schuim kopen in busvorm, inclusief een schuimpistool. Dit maakt het mogelijk voor de verantwoordelijke huishoudens om het materiaal zelf toepassen op kleinere oppervlakken, bijvoorbeeld muren of scheuren in isolatieplaten.
Hoewel de DIY-versie praktisch is, vereist het wel zowel technische kennis als voorzichtigheid. Het schuim uitzet tot ongeveer één vierkant vorigevolume, wat makkelijk kan leiden tot onnodig dikkere lagen of onregelmatigheden op het oppervlak, als het niet exact wordt dosering en uitbreiding. Zorgelijk ook, nadat het schuim is uitgewerk, kun je het niet meer wijzigen of veranderen.
Overwegingen voor gebruikers en professionals
Om ervoor te zorgen dat PUR-schuimisolatie effectief is, zijn er enkele richtlijnen die zowel professionals als huiseigenaren in gedachten moeten houden:
1. Uitzetlengte en plaatsing
Let bij het aanbrengen van PUR-schuim goed op de uitzetlengte. Het schuim kan tot twee keer zijn oorspronkelijke volume uitzetten. Bij het spuiten of injecteren is het belangrijk om te vermijden dat het schuim te ver uitzet of andere verdiepingen beschadigt.
2. Ondergrond en aanhechting
Zorg ervoor dat de oppervlakte waarop PUR-schuim wordt gespoten schoon, droog en vrij van olie of vet is. Het schuim hecht zich niet altijd op dergelijke oppervlakken, wat kan leiden tot onregelmatigheden in de isolatielaag. Wanneer schuim wordt toegepast op verwerkt metaal, bijvoorbeeld leidingwerken, is er geen corrosieveslag geconstateerd, zoals vermeld in bron [4].
3. Verweer en gebruikstermijn
PUR-schuim verliest na ongeveer tien jaar in deel van zijn isolatieeffecten. Nadat het schuim poreus geworden is, wordt de lucht tussen de cellen vanger door de lucht en vocht, wat zijn isolatiefunctionaliteit verminderd. Dit betekent dat PUR-schuim lang niet permanente maar eerder tijdelijke isolatie is.
4. Alternatieven overwegen
Hoewel PUR-schuim krachtige eigenschappen heeft, wordt het niet voor elke toepassing aanbevolen. Bijvoorbeeld bij houten vloeren, zoals gespoten PUR-schuim hout niet kan ademen. In dergelijke gevallen moet alternatief materiaal gekozen worden voor het isoleren, zoals stro, haverzadel, of EPS.
Conclusie
PUR-schuim is een veelzijdig en krachtig isolatiemateriaal met uitstekende thermische eigenschappen dat zich aanpast aan allerlei structuren in een bouwproject. Het schuim met een lambda-waarde tussen 0,025 en 0,031 W/mK biedt betere warmteislatie dan veel traditionele isolatiematerialen, vooral bij kleine dikte. Het is geschikt voor isolatie van daken, muren, vloeren en spouwmuren. De eigenschap van uitzetten op het toepassingsmoment maakt het ideaal voor het vullen van splitsingen, scheuren en andere naden, ongeacht de geometrische complexiteit van de toepassing.
Toch moeten de nadelen, zoals relatief hoge kosten, chemische inhoud en het voor de verwijdering lastige karakter, in overweging worden genomen. Daarnaast betekent PUR-schuim niet eeuwig isolatie en is vermoeien in zijn gebruikstermijn een aandachtspunt. Door de vele technische voordelen is PUR-schuim toch een zinvolle investering in situaties waar waarrend en uitgebreide afsluiting noodzakelijk is.
Bij het overwegen van PUR-schuim is het belangrijk om in te haken op de wensen en structuur van het project, en eventueel alternatiefen zoals PIR of glaswol in overweging te nemen. Voor bepaalde toekomstige projecten zou de combinatie tussen PUR en andere isolatiematerialen een uitgewogen en economische aanpak kunnen zijn.