Aerogel is een innovatief en ultralicht isolatiemateriaal dat sinds zijn introductie op de bouwmarkt de aandacht trekt dankzij zijn uitzonderlijke isolatieprestaties. Oorspronkelijk ontwikkeld voor toepassing in de ruimtevaart, wordt aerogel vandaag gebruikt in diverse situaties waar een hoge isolatiewaarde is vereist, terwijl het gebruik van dikke isolatielaag onmogelijk is. Zowel voor nieuwbouw als voor renovatieprojecten biedt aerogel isolatie slimme oplossingen, vooral in beperkt beschikbare ruimte, zoals binnenmuren van historische gebouwen, spouwmuren of vloeren.
In dit artikel analyseren we de technische eigenschappen, toepassingsmogelijkheden, voordelen en nadelen van aerogel isolatie, steunend uitsluitend op de gegevens uit betrouwbare bronnen. Wij laten inzicht geven in waarom oudere of complexe gebouwen als kandidaten voor aerogel isolatie kunnen overwegen, en waarom het een serieuze overweging is binnen het kader van duurzaam en slim bouwen.
Wat is Aerogel Isolatie?
Aerogel is bekend als het lichtste vaste materiaal op aarde. Dit isolatiemateriaal bestaat voor 95 tot 99,98% uit lucht en heeft, als uitgangspunt, een basiskracht die voorkomt uit siliciumhydrogel. Door de complexe productietechnologie onder hoge druk en temperatuur ontstaat een microscopische, gevoerde structuur die extreem efficiënt warmte kan vasthouden. Bijgevolg heeft aerogel de laagste warmtegeleiding (λ-waarde) van alle bekende bouwmaterialen. Zuiver aerogel heeft een λ-waarde van 0,004 W/mK, terwijl de praktische isolatiedekens die op markt beschikbaar zijn, deze waarde licht stijgen tot 0,0135 tot 0,017 W/mK.
Het maakt gebruik van de natuurlijke eigenschap van stilstaande lucht om warmte te onthouden, wat het tot een “superisolator” maakt. Deze samenstelling maakt aerogel ideaal voor situaties waar maximale isolatie nodig is, zonder dat dit kan gebeuren in het kader van een dikke vulling.
Kenmerken en Eigenschappen van Aerogel
Een aantal technisch relevante eigenschappen van aerogel isolatie, zoals gemeld door specialisten in isolatie en bouwmateriaal:
| Eigenschap | Beschrijving |
|---|---|
| Warmtegeleiding (λ) | 0,0135 – 0,017 W/mK (gedragen in praktijk) |
| Gewicht | Zeer licht; gelaagde dekens of platen nemen weinig ruimte in. |
| Vochtresistentie | Aerogelgranulaten en vaste formuleringen zijn volledig hydrofoob. |
| Dampopenheid | Alhoewel vochtbestendig, is het dampopen wat schimmelvorming kan voorkomen. |
| Brandveiligheid | Aerogel is bestand tegen hoge temperaturen en biedt een hoge brandveiligheid. |
| Sterkheid | Aerogel kan vijftienhonderd keer zijn eigen gewicht aan druk verdragen. |
| Geluidsabsorptie | Goede isolatie ook ten aanzien van geluid. |
| UV-resistentie | Geschikt voor buiten- en binnenisoleringsprojecten. |
Deze eigenschappen maken van aerogel een uitzonderlijk veelzijdig materieel. Het is licht, sterk, vochtbestendig en thermisch zeer goed isolerend. Met deze specificaties is het mogelijk om grote warmteverliezen te voorkomen in structuren waar traditionele isolatiematerialen weinig ruimte of capaciteit bieden.
Toepassingsmogelijkheden van Aerogel Isolatie
Aerogel leent zich uitstekend voor gebruik in zowel nieuwe gebouwprojecten als bij renovatie, vooral wanneer er beperkingen zijn op het niveau van beschikbare ruimte of historische belastbaarheid.
1. Binnenmuren van historische gebouwen
Een van de voornaamste toepassingsmogelijkheden is bij het isoleren van binnenwanden in oude of monumentale gebouwen. Deze gebouwen hebben vaak beperkte muren of architectonische elementen waarin geen dikte verloren kan worden. Aerogelplaten, dik en dun, kunnen direct op de bestaande muren worden aangebracht, bijvoorbeeld door het te lijmenvoeren met minerale materialen of via mechanische bevestiging.
Eén toepassing waar dit hulpt, is het dichte verdiepingsschijfwerk boven stalen of houten muren. In combinatie met aerogel is het mogelijk om zonder grotere ingrepen op te lossen.
2. Spouwmuren en tussenvloeren
Achter de spouw of in de tussenvloer kan aerogel in granulatievorm worden gebruikt, zoals Insute 25-Pro. Deze korrels zijn speciaal ontworpen voor het verwerkingsproces van inblazen, waardoor automatisering en efficiëntie binnen hand bereik zijn. De gebruiksgereedheid in vulling ruimten helpt om thermische bruggen te verminderen, zonder diep in het structuurwerk te hoeven vertragen.
3. Gevelelementen en buitenisolatie
Binnen aanpakbaar ruimtevaart of architectonische kenmerken zoals oude gevelpleisters of natuurstenen stukken, is aerogel geveleeffectief. Door dunne laag toe te passen en deze af te wikkelen onder de juiste pleister, wordt de isolatie effectief en geologiseerd. Dit is dus erg relevanter in gevelprojecten waarin architectonische waarden beschermd moeten blijven.
Voordelen van het Gebruik van Aerogel als Isolatiefactor
De uitstekende thermische eigenschappen van aerogel zorgen voor een aantal aanzienlijke voordelen in de praktijk, die vooral duidelijk worden bij het isoleren van complexe of kleine ruimtes.
1. Extreem hoge isolatiewaarde met minimale dikte
De meest opvallende voordelen zijn de λ-waarde en de minimale benodigde dikte. Binnenmuren kunnen bijvoorbeeld worden geïsoleerd met 10 mm, terwijl een traditionele isolatiewaarde in de orde van 100 mm nodig zou zijn. Dit is van groots belang in renovatie-projecten waar ruimtemeetgegevens kritisch zijn.
2. Lange levensduur en constante prestaties
Volgens rapportages van meerdere specialisten (zoals BouwGezond en Ecobouwers) bevat aerogel dekenminstens een levensduur van 50 jaar, waarin thermische kwaliteit niet vermindert. Dit zorgt voor een hoge kostenefficiëntie in de lange termijn, ondanks een hoge initiële investering.
3. Flexibele verwerking in meerdere vormen
Deze materialisering van aerogel is flexibel en aangepast tegen diverse situaties. Het is verkrijgbaar als:
- Dekens – lichtgewicht, flexibel, eenvoudig in te passen, vaak toepasbaar voor interne isolatie.
- Graden en korrels – ideaal voor ingepakte spouw, vloeren of gevels.
- Stuc-aanstrakking – toepasbaar binnen interieurmuren en gevels.
Zo is het een kwestie van aanpassen qua vorm aan het doelwit.
Nadelen van Aerogel Isolatie
Ondanks de betrekkelijke veerkracht van aerogel zit het materiaal ook op bepaalde punten in de val.
1. Hoog prijsniveau
De prijzen van aerogelvariaties lopen snel op tot €100 tot €175 per vierkante meter voor een laag van 10 tot 20 mm. Dit is een belangrijk beperkend factor bij het toepassen van aerogel in standaardconstructies of woonhuisprojecten. Bij zware isolatielagen is het zelden rendabel genoeg ten opzichte van klassieke alternatieven.
2. Lastige verwerking en veiligheidsevenementen
Aerogel is stofachtig en bestaat uit microscopische porieën. Daarom is bij gebruik beschermende kleding vereist zoals een stofmasker, handwerkgloven en bovenkledij. Alsnog, het productieproces creëert lasten in de toepassing, en het materiaal kan ook snijden, wat een voorbeeld is van de beperkingen.
3. Geen milieuvriendelijke productie
Hoewel het materiaal herbruikbaar is, heeft de fabricage-techniek hoge energieverbruiken en uitstoot. Dit maakt de omslagsituatie niet ecologisch neutraal, ondanks zijn thermische toepassing. In vergelijking met alternatief materialen die groen kunnen groeien of uitgevoerd worden, is aerogel dus niet een ideaal oplossing voor mensen die werken of denken in ecologische isolatie.
Hoe Werkt Aerogel Concreet in Bouwprojecten?
In De Praktijk:
Aerogel in vallen van isolatiedekens of platen zijn direct aan te brengen op bestaande structuren. Voor binnenmuren: - Bestaande muren worden vrijgemaakt. - Isolatiedekens in minerale vorm worden gesnipt en aangebracht. - Er kan mechanisch vastgemaakt worden of met een minerale lijm.
Voor spouwmuren: - Aerogel korrels worden over de spouwbak ingeblazen. - Aanwezige structuur of montage wordt met betouwd plaat met pleister afgepast.
Voor de buitenkant, zoals op gevels, is het niet nodig om de structuur aan te passen, aangezien isolatiedekens dun kunnen worden. Zodoende is er minder impact op de architectonische vorm, en is snelle afwerking mogelijk.
Samenvatting van de Aanbevelingen voor Aerogel
Aerogel leent zich vooral aan:
- Historische of gevelprojecten met ruimtebeperking
- Nieuwe woningen met zeer efficiënte isolatie-standaarden
- Binnenisolatieprojecten met minder ruimte
- Bijzondere situaties zoals spouw-, traptrepen- of dakprojecten die lastiger te isoleren zijn
Het is echter niet toegesneden op normale situaties, waarbij traditionele isolatietypen zoals glaswol of minerale wol een goedkope en efficiënte oplossing zijn. Het is dus een toepassing met specifieke uitgangspunten en beperkingen.
Aangezien de prijs nog steeds relatief hoog is, kan het gebruik van aerogel beter gepland worden bij structuren of gebouwonderdelen waar beperkte ruimte of hoge thermische verplichting is.
Samenvatting van Technisch Niveau
| Categorie | Details |
|---|---|
| Hoogst λ-waarde aard | 0,004 W/mK (zuiver aerogel), gerealiseerd in toepassing tot 0,017 W/mK |
| Toepassingsdikte | 10 – 20 mm (indien nodig ook dunner) |
| Levensduur | Minimaal 50 jaar, kwaliteit blijft stabiel |
| Prijsniveau | €100 – €175 per m² |
| Vormen | Dekens, platen, korrels, stukwerk |
| Thermische stabiliteit | Geprobeerd op -275°C tot +1600°C |
| Dampopenheid | Ja, voorkomt condensatie |
| Brandveiligheid | Ja, resistent tegen brand en vlamverlaag |
| Verwerking | Vereist zorgvuldig omgang (masker, veiligheid) |
| Duurzaamheid | Productie is energie-intensief; hergebruik mogelijk |
Toekomstprognoses en Marktontwikkelingen
Hoewel aerogel sinds enkele jaren aanwezig is op de markt, blijft de toepassing in de binnenlandse constructie en renovatie sector beperkt. De toekomstige uitbreiding hangt mogelijk af van de volgende factoren:
- Verlagen van productiesnaken en koperkosten
- Een grotere uitrol in nieuwbouw met energie- en bouwprestaties
- Gebruik van variaties zoals Insute 25-Pro of stuc in meer complexen
- Verbetering van werkmethodologie en training in de bouwsector
Hoewel het momenteel een exo-uitgiftespoor is in de isolatie, is het een hulpmiddel dat zich in speciale situaties onderscheidt en groeipotentialen heeft als technologie en productie sneller ontwikkeld worden.
Conclusie
Aerogel isolatie bepaalt zichzelf als een specifiek en krachtig isolatietools. Zijn combinatie van ultradun design, extreem hoge thermische prestaties en lage vochtvoedingsgevoeligheid maakt het geschikt voor situaties waar andere isolatietypen niet kunnen werken.
Weliswaar is het een duur materiaal en vereist het extra voorzichtigheid bij het verwerken, het biedt toch een onwaarschijnlijke kwaliteit die belang kan raken in slimme bouwprojecten. Zeker binnen monumentale en historische gebouwcontexten biedt aerogel een slimme en effectieve aanvulling op traditionele isolatieformuleringen.
Voor toekomstige projecten blijft het belangrijk om het juist te begrijpen en op het juiste tijdstip aan te tonen, zoals bij moeilijke situaties en met ruimtelijke beperkingen. In combinatie met professionele planning en kwaliteitsgerichte uitvoering kan aerogel een essentiële rol vervullen in de ontwikkeling van energiezuinigere en duurzamere woningen en gebouwen.