Bij de isolatie van woningen en gebouwen speelt PUR-isolatie (PolyURethaan) een steeds grotere rol vanwege zijn goede thermische prestaties. PUR-isolatie is een kunststof hardschuim dat zich uitzet tot een volledig vullende laag, waardoor het ideaal is om luchtlekken en warmteverlies te beperken. Echter, ondanks zijn voordelen is ook duidelijk dat het met een aantal nadelen gepaard gaat, zoals chemische dampen, milieueffecten en beperkte duurzaamheid. Voor zowel woningeigenaren als bouwprofessional is het van belang om goed geïnformeerd te zijn over de toepassingen, eigenschappen, voordelen en risico’s van PUR-isolatie, voordat er een beslissing wordt genomen over de toepassing ervan.
In dit artikel bespreken we PUR-isolatie vanuit verschillende invalshoeken, waaronder de chemische samenstelling, isolatieprestaties, mogelijke toepassingen in de woningbouw, gevaren tijdens en na de toepassing, en de rol van PIR als alternatief. Alle informatie is gebaseerd op bestaande documentatie uit betrouwbare bronnen die hieronder als referentie staan genoemd.
Wat is PUR-isolatie?
PUR-isolatie is gemaakt van het kunststofhardschuim polyurethaan. Het ontstaat door de samenwerking van twee vloeibare componenten: - Polyol - Isocyanaat
Bij het mengen van deze componenten ontstaat een chemische reactie waardoor het PUR-schuim gelatamineert en binnen enkele seconden opzint. Dit resulteert in een vaste, harde laag die uitermate effectief is in de isolatie van warmte. PUR kan zowel in de vorm van platen als gespoten schuim worden gebruikt, wat de toepasbaarheid veelzijdig maakt voor heel het woningbeheer, zoals daken, vloeren, kelders, spouwmuren en leidingen.
Volgens keurzeker.nl heeft PUR-ongeveer 30% hogere isolatiewaardes dan glaswol of steenwol bij dezelfde dikte en een lambdawaarde van gemiddeld 0,026 W/mK. Deze eigenschappen maken PUR geschikt voor situaties waar weinig ruimte beschikbaar is of waar luchtdichtheid essentieel is.
Uitvoeringen van PUR-isolatie
PUR-isolatie is verkrijgbaar in twee hoofdvarianten, namelijk: 1. PUR-isolatieplaten 2. Gespoten PUR-schuim (in situ)
PUR-isolatieplaten
Dit type PUR bestaat uit vormvaste, zware platen die worden geknipt of gemonteerd op de gewenste locatie. Ze worden vaak gebruikt voor: - Hellende en platte daken - Muren - Gevels
De isolatieplaten zijn duurzaam en kunnen verwerkt worden in bestaande constructies zodat grote volumes warmte langer in de woning blijven. Een van de voordelen is dat de platen kunnen worden afgepast aan de omgeving, waardoor een preciese montage mogelijk is.
Gespoten PUR-schuim
Dit is de meest flexibele en toepasbare vorm van PUR. Het schuim wordt ter plaatse aangespoten in onderdelen die moeilijk toegankelijk zijn of waar naadloosheid van het isolatielaag belangrijk is: - Spouwmuren - Kelderruimtes - Vloeren - Zolderonderdelen
De meest opmerkelijke eigenschap hier is dat het schuim direct bij het aanbrengen het oppervlak vult, niet alleen horizontaal, maar ook verticaal, waardoor er geen luchtlekken of kieren blijven. Dit zorgt voor een optimale warmtebehandeling en minder energieverbruik.
Voordelen van PUR-isolatie
Volgens de websites Slimster en Isolatie-info zijn de belangrijkste voordelen van PUR-isolatie:
- Uitstekende isolatiewaarde: PUR heeft een veel betere thermische prestatie dan traditionele materialen zoals glaswol of steenwol.
- Naadloze laag: Tijdens het opzinen vult het schuim alle openingen op, waardoor warmte niet kan lopen.
- Koudebruggen vermijden: Omdat het materiaal volledig invult, is er geen kans op koudebruggen in de constructie.
- Stabiel en vormvast: De hardheid van PUR maakt het geschikt voor zowel zware lasten als lange duur.
- Veel gebruikssituaties: Het is geschikt voor bijna elk onderdeel van de woning, zoals daken, vloeren, muren, spouwmuren en leidingen.
Daarnaast is PUR relatief eenvoudig te verwerken in bestaande constructies, zeker in situaties waar weinig ruimte is beschikbaar.
Nadelen van PUR-isolatie
Ondanks zijn sterke thermische eigenschappen is PUR-isolatie niet zonder nadelen. De belangrijkste nadelen volgens de vermeldingen in de contextdocumenten zijn:
- Chemische dampen tijdens aangebrengen: Bij het mengen en opzetten van PUR komen geuren en dampen vrij die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid van iedereen in de omgeving, vooral tijdens en direct na de verwerking.
- Gezondheidsrisico’s voor bewoners en installateurs: Opmelende luchtweginfecties, duizeligheid, misselijkheid, astma-klachten en allergieën kunnen door luchtdichte verwerking ontstaan.
- Niet duurzaam of milieuvriendelijk: PUR is een kunststoffen isolatieproduct en niet gemaakt van biologische of afbreekbare materialen. Dit maakt het minder geschikt voor groene renovatieprojecten.
- Prijs per m²: PUR-isolatie is duurder dan bijvoorbeeld glaswol of keramische isolatiematerialen. De langere levensverwachting kan het budget positief beïnvloeden, maar de initiële kosten zijn hoger.
Gezondheidsrisico’s en veiligheidsmaatregelen
One of the major points die de bronnen belichten, is de impact van PUR-isolatie op gezondheid. Het systeem van mengen van de twee componenten (polyol en isocyanaat) leidt tot het vrijkomen van chemische dampen en een sterke geur.
Volgens Devriesisolatie en zijn blog, die zijn verantwoordelijk voor het schrijven van een gedetailleerde voor- en tegen-bespreking, zijn onder de mogelijke klachten: - Irritaties van de luchtwegen, huid en ogen - Hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid - Langdurige blootstelling kan leiden tot allergieën of astmatische reacties - Bij onjuiste verwerking is er sprake van een blijvend gezondheidsrisico
Daarom moet bij de toepassing van gespoten PUR-schuim professionele uitvoering plaatsvinden. Zowel slachting als schade aan de luchtinstallatie door de chemische dampen vallen onder de risicofasen waarmee moet worden rekening gehouden.
PUR of PIR: welk isolatiemateriaal is beter?
In de contextdocumenten wordt ook melding gemaakt van PUR’s concurrent PIR-isolatie (Polyisocyanaat). PIR wordt als een verbeterde versie van PUR gepresenteerd en heeft betere eigenschappen in het betreffende:
- Lambda-waarde: PIR heeft gemiddeld 0.020 – 0.023 W/mK, terwijl PURs waarden lager of hoger kunnen zijn (0.022 – 0.028 W/mK). Dit betekent dat bij dezelfde isolatiedikte PIR iets betere warmte-eigenschappen heeft.
- Brandveiligheid: PIR is beter bestand tegen vuur en hitte. Standaard PUR kan smelten bij brand en giftige dampen vrijkomen.
- Duurzaamheid: Hoewel beide materialen kunststof gebruiken, is PIR iets duurzamer qua composities.
Wanneer sprake is van hermoderneisering van gevels of daken, wordt vaak PIR gekozen. PUR heeft daarentegen een gunstige rol in de vloerisolatie en bij tegenluchtkiemen zoals in spouwmuren. Kortom, zowel PIR als PUR heeft zijn specifieke toepassingsgebieden en voordelen, en de keuze is afhankelijk van de wens, het budget en de toezichtgevende standaarden van de regio.
Toepassing in de woningbouw
PUR is in vele onderdelen van de woningbouw toe te passen. Hieronder staan een aantal concrete gebruiken, gebaseerd op gegevens uit meerdere bronnen:
1. Dakisolatie
Nieuwe en bestaande daken kunnen met PUR-isolatie zorgvuldig worden geïsoleerd, omdat de dichtheid en warmtewaarden van PUR aanzienlijk zijn. Bij geveldaken of platte daken zorgen de platen of het gespoten schuim ervoor dat warmte niet onnodig verloren gaat via de bovenkant van de woning.
2. Vloerisolatie
Zoals vermeld in de bronnen, wordt PUR-isolatie vooral gebruikt in situ situaties, zoals bij kelder-, kruipruimte- of verdiepingsvloeren. Gespoten PUR vult de ruimte volledig, wat zorgt voor optimaal isolatie effect en minder wateropvang of koudevoelen in het deel onder de vloer.
3. Spouwmuren en verdiepingsmuren
De spuitvorm van PUR-isolatie is ideaal voor spouwmuren, omdat het schuim alle ruimtes opvult en hierdoor een lucht- en warmtedicht wandoppervlak creëert. Dit voorkomt warmteverlies via muren en vaste punten als stijlen, dwarsverbanden en onderdelen van de buitenmuur.
4. Gevels
Hoewel PIR vaak de voorkeur heeft in gevels, kan PUR ook worden toegepast waar ruimte beperkt is, zoals bij binnenkant van gevels. PUR platen zijn geschikt als onderdeel van binnenisolatie.
Zelf of via professional plaatsen?
De vraag of PUR-isolatie zichzelf of via een professional moet worden geïsoleerd is duidelijk. De bronnen geven aan dat bij grotere klussen professionele hulp nodig is.
Small repairs: ja, zelf doen
Heb je te maken met kleine openingen of naden (zoals in een leiding omgeving of bij een raam), dan is het mogelijk om PUR-schuim in spuitbussen te gebruiken. Deze vorm is veiliger en eenvoudiger, aangezien de hoeveelheid en verwerking beperkt blijft. Dit type is ook handelbaar voor de meeste DIY-verenigingen.
Grote klussen: altijd professionele toepassing
Wanneer sprake is van vloer-, spouwmuren-, kelderruimtes-of dakisolatie, is het noodzakelijk om PUR ter plaatse te laten spuiten. Dit vereist: - Gespecialiseerd gereedschap - Expertise in het uitvoeren van PUR-menging en afwerking - Gebruik van veiligheidsgereedschap, zoals maskers en beveiligingsplaatjes
Een ervaren isolatiespecialist zorgt voor de juiste dikte, naadloze uitstraling en minimalisering van gezondheidsrisico’s. Dit maakt professionele uitvoering onmisbaar voor grotere en complexere installaties.
Is PUR schadelijk?
De veiligheid en het gezondheidsrisico zijn belangrijk om te overwegen bij gebruik van PUR. Een van de grootste bezorgdheidspunten is de verwerking van de vloeisels, omdat bij menging direct chemische dampen en geuren vrijkomen. De componenten, isocyanaten en polyolen, zijn schadelijk bij inademing of direct contact met de huid of ogen.
De geur die vrijkomt bij onbeperkte toepassing, is vooral lastig voor mensen met een kwetsbare luchtweg of huidafwijking. Onder voorwaarden, zoals onvoldoende ventilatie of verkeerde spuittechniek, kunnen bijwerkingen optreden. Daarom is het aanbevolen om: - Een erkende en gespecialiseerde isolatiebedrijf aan te nemen - Verplaatsing of bivakgangers te vermijden tijdens verwerking - Een ventilatieplan in acht te nemen of zijaanwerving te geven
Zodra het PUR-schuim is uitgesproken en volledig gehard, zijn de dampen in principe verdwenen en is het niet schadelijk meer voor bewoners. Het zit dan vast in de structuur en is niet meer vrij te komen.
Alternatieven voor PUR-isolatie
Hoewel PUR-isolatie goede thermische eigenschappen biedt, is het vanwege de niet-biodegradable samenstelling en de chemische dampen bij verwerking geen ideale keuze wanneer duurzaamheid hoog op de agenda staat.
Alternatieven kunnen worden overwogen, zoals: - Steenwol of glaswol: Inexpensive en geschikt voor standaardisolatie, maar minder effectief dan PUR of PIR in termen van thermische inhoud. - Cellulose-isolatie: Echt duurzaam, gemaakt van gerecycled papier en geschikt voor spouwmuren. - Wool isolatie (schapenwol): Natuurlijk, hoge isolatiewaarden en milieuvriendelijk. - Mineralverplastisolatie: Voorbeelden zijn keramische verplaster of kogeltjes van zeewier, met hoge thermische effecten en milieuvriendelijkheidsaspecten. - PIR-isolatie: Het is een kunststoffen alternatief met betere brandveiligheid en levensduur, minder dampvorming en gelijke thermische prestaties.
Bij de keuze voor alternatieven kan het dus aangewezen zijn om over te stappen op ecologische opties, zeker als duurzaamheid en gezondheid van de woning belangrijk zijn.
Kosten van PUR-isolatie
De kosten van PUR-isolatie kunnen significant variëren, afhankelijk van de toepassing, de dikte en de oppervlakte die moet geïsoleerd worden. Uit de gegevens blijkt dat PUR-isolatie relatief duurder is dan klassieke opties zoals glaswol of stookwol.
Typische kosten zijn (geschat, gebaseerd op externe offertes en info):
| Toepassing | Materiaalkosten (per m²) | Werkkosten (per m²) | Totale kosten (geschat) |
|---|---|---|---|
| Gespoten PUR-schuim | €10 – €20 | €20 – €40 | €30 – €60 per m² |
| PUR-isolatieplaten | €8 – €15 | €10 – €30 | €20 – €45 per m² |
| Combinatie (voor zware isolatie) | €12 – €25 | €30 – €50 | €42 – €75 per m² |
Kostprijsvariaties kunnen voorkomen, afhankelijk van de regio, aanrainerbevraging en hoeveelheid die moet worden geïsoleerd. Door grotere projecten te vergelijken of gratis offertes via platforms zoals Slimster aan te vragen, kan een optimale prijs/kwaliteitsverhouding worden gevonden.
Conclusie
PUR-isolatie is een effectief en technisch sterke isolatiemethode die uitstekend presteert met betrekking tot warmtewaarde, luchtdichtheid en duurzaamheid. Het kan worden toegepast op vele onderdelen van een woning, zoals daken, vloeren, muren en spouwmuren, waarbij het schuim bij de toepassing spontaan uitbreidt en volledig invult. Dit voorkomt warmteverlies en koudebruggen, wat leidt tot laagere energiefacturen en comfortabeler wonen.
Toch moet opgewogen worden tegen een aantal belangrijke nadelen, waaronder de gezondheidsrisico’s tijdens toepassing, de niet-biodegradabele samenstelling, en de hogere uitgaven in vergelijking met klassieke isolatiematerialen. Daarom is professionele uitvoering, vooral bij gespoten PUR, sterk aan te bevelen.
Een alternatief kan zijn om gebruik te maken van PIR-isolatie of ecologische isolatieopties zoals schapenwol of zeewierkogeltjes, afhankelijk van de wensen en de omgang met duurzaamheid.
Samengevat is PUR-isolatie een waardevolle optie bij moderne isolatieprojecten, maar moet de keuze voorzichtig worden aangepast aan bouwdoelen, budget, en veiligheid.