Isolatie met gespoten PUR-schuim (polyurethaanschuim) is sinds enige tijd een veelgebruikte methode voor het na-isoleren van woningen, met name in kruipruimtes, op zolders en vloeren. Het is een efficiënte en relatief goedkope oplossing die een hoge isolatiewaarde biedt. Toch zijn er in recente jaren steeds meer meldingen van gezondheidsklachten gekomen die verband houden met de toepassing van dit isolatiemateriaal. In reactie daarop zijn er nieuwe maatregelen in aantocht, zoals strengere regels in het Bouwbesluit en het opzetten van een centraal meldpunt voor PUR-slagtoffers.
In dit artikel worden de gezondheidsrisico’s van purschuim besproken, de aanpassingen in de regelgeving, de kritiek van betrokken partijen en de richtlijnen voor het veilig aanbrengen van PUR-isolatie. Bovendien wordt ingegaan op de huidige stand van zaken in de bouwsector en de verantwoordelijkheden van gemeenten en isolatiebedrijven.
Wat is Purschuim en Hoe Wordt Het Gebruikt?
Purschuim, ook bekend als polyurethaanschuim (PUR), is een synthetisch isolatiemateriaal dat wordt gespoten in ruimtes, zoals kruipruimtes, zolders of vloeren. Het mengsel bestaat uit twee componenten die bij het mengen een chemische reactie ondergaan, waarbij schuim ontstaat dat zich uitspreidt en hard wordt. Het is populairst voor het na-isoleren van bestaande woningen, vooral bij projecten waar subsidie beschikbaar is voor energiezuinig bouwen.
De voordelen van PUR-isolatie zijn:
- Goedkoop en snel aan te brengen
- Hoog isolatievermogen
- Vermindert thermische bruggen
- Vermindert luchtlekkage
De nadelen zijn echter steeds duidelijker geworden, met name in het licht van gezondheidsrisico’s.
Gezondheidsrisico’s van PUR-Schuim
Meerdere onderzoeken en rapporten wijzen op gezondheidsklachten die kunnen ontstaan als gevolg van PUR-isolatie. Deze klachten kunnen variëren van milde tot ernstige luchtwegklachten en blijvende gezondheidsproblemen.
Een rapport van RoyalHaskoningDHV uit 2022 toonde aan dat bij het spuiten van PUR-schuim gevaarlijke stoffen vrijkomen, zelfs bij correcte uitvoering. Deze stoffen kunnen het lichaam binnendringen via ademhaling of huidcontact, met mogelijke gevolgen voor zowel werknemers als bewoners. Bovendien is er opgemerkt dat het spuiten vaak gebeurt in natte ruimtes, wat leidt tot een onvolledige of defecte chemische reactie en daarmee tot de vorming van schadelijke stoffen zoals zogenaamde “Zeer Zorgwekkende Stoffen” (ZZS).
In een rapport van het Kennisplatform Gespoten PURschuim wordt benadrukt dat PUR-schuim schadelijke stoffen kan bevatten die ook blijvend in de woning aanwezig kunnen zijn. Dit is vooral het geval wanneer het spuiten foutief is uitgevoerd of wanneer er vervolgens geen luchtmetingen worden gedaan.
Strengere Regelgeving in 2024 en Verder
In reactie op de opkomende zorg over gezondheidsrisico’s en foutieve toepassing heeft minister Hugo de Jonge van Volkshuisvesting aangekondigd dat er vanaf 1 januari 2024 strengere regels komen in het Bouwbesluit. Deze regels moeten ervoor zorgen dat het spuiten van PUR-schuim veiliger wordt uitgevoerd.
De belangrijkste aanpassingen zijn:
- Aanvullende eisen voor de uitvoering van PUR-isolatie
- Verplichte luchtmetingen voor- en na-aanbreng
- Verbod op bewoning tijdens de werkzaamheden
- Verplichte certificering van isolatiebedrijven
Daarnaast wordt overwogen een nieuw centraal meldpunt in te richten voor mensen die gezondheidsklachten ondervinden ten gevolge van PUR-isolatie. Dit zorgt voor een centraal overzicht van meldingen en helpt bij de registratie en bestrijding van het probleem.
Kritiek en Verwachtingen van Partijen
Hoewel de nieuwe regelgeving door veel partijen als een goede stap wordt gezien, zijn er ook kritische stemmen. De Stichting Meldpunt PURslachtoffers onderschrijft de noodzaak van strengere regels, maar pleit voor een volledig verbod op watergedragen PUR-schuim. Volgens hen is PUR-schuim simpelweg te gevaarlijk om in woningen te gebruiken, ook bij correcte uitvoering.
De Kennisplatform Gespoten PURschuim is teleurgesteld over het plan van minister De Jonge. Zij zien de verplichte certificering van isolatiebedrijven als de oplossing. Volgens hun gegevens is ongeveer 90% van de bedrijven al gecertificeerd. Zij menen dat met correcte uitvoering PUR-schuim veilig is.
Minister Mona Keijzer van Financiën kondigde aan dat subsidies voor PUR-isolatie vanaf dit jaar alleen nog beschikbaar zullen zijn voor PUR-schuim dat voldoet aan nieuwe maximale grenswaarden. Dit betekent dat onveilige varianten van PUR-schuim uitbannen worden met extra voorwaarden.
Veilig Aanbrengen van PUR-Isolatie: Richtlijnen en Controle
Om risico’s te beperken, zijn er specifieke richtlijnen opgesteld voor het veilig aanbrengen van PUR-schuim:
- Voorkomen van natte ruimtes voor het spuiten: PUR-schuim moet nooit worden gespoten in natte ruimtes, omdat dit leidt tot de vorming van schadelijke stoffen.
- Voldoen aan ventilatie-eisen: Tijdens de werkzaamheden moet voldoende luchtcirculatie zijn om het opbouwen van schadelijke stoffen te beperken.
- Luchtmetingen: Voor en na het spuiten moet worden gemeten of er schadelijke stoffen in de lucht aanwezig zijn.
- Bewoning verboden tijdens werkzaamheden: Bewoners en huisdieren mogen tijdens het spuiten niet in de woning zijn.
- Inlichting van aangrenzende woningen: Aangrenzende woningen moeten worden geïnformeerd over de geplande werkzaamheden.
Bij het constateren van klachten of twijfels moet het PUR-schuim zo snel mogelijk worden verwijderd en de woning grondig geïnspireerd.
Het Meldpunt PURslachtoffers en Sociale Verantwoordelijkheid
De Stichting Meldpunt PURslachtoffers is een centraal platform waar mensen terechtkunnen met gezondheidsklachten die verband houden met PUR-isolatie. Zij pleiten voor een sociaal en financieel vangnet voor huidige slachtoffers. Zij benadrukken dat PUR-schuim, ook bij correcte uitvoering, schadelijke stoffen kan bevatten die blijvend in de woning aanwezig zijn.
De stichting verwelkomt de maatregelen van de minister, maar ziet deze als slechts een eerste stap. Zij pleiten voor een algemeen verbod op PUR-schuim en voor directe verwijdering bij klachten. Zij stellen ook dat er voorafgaand aan isolatie met PUR-schuim geen risico’s mogen bestaan en dat woningen pas veilig moeten worden verklaard voor bewoning.
Gezondheidsklachten: Van Rode Ogen Tot Luchtwegproblemen
Mensen die in contact komen met PUR-schuim kunnen verschillende gezondheidsklachten ondervinden. Deze variëren van milde tot ernstige klachten:
- Rode ogen en irriterende neus
- Hoofdpijn en misselijkheid
- Luchtwegklachten zoals hoesten en kortademigheid
- Chronische klachten die niet meer verdwijnen
De exacte aard en intensiteit van de klachten kunnen variëren per persoon. De minister en deskundigen benadrukken dat het belangrijk is om klachten serieus te nemen en onmiddellijk actie te ondernemen bij twijfel over de veiligheid van PUR-schuim.
Aantal Meldingen en Subsidiegebruik
Hoewel het exacte aantal slachtoffers van PUR-schuim niet bekend is, schat het Meldpunt PURslachtoffers het aantal op enkele honderden. Dit aantal is mogelijk onder het echte aantal, aangezien veel mensen hun klachten niet melden of niet verband leggen met PUR-isolatie.
In Nederland wordt jaarlijks geschat tussen 15.000 en 20.000 woningen geïsoleerd met PUR-schuim. Veel van deze projecten worden gedaan via subsidies voor energiezuinig bouwen, wat betekent dat het maatschappelijk verantwoord is om de veiligheid en gezondheid van bewoners te waarborgen.
Toekomstige Stappen en Acties
Er zijn verschillende acties onderweg om de risico’s van PUR-schuim te beperken en slachtoffers beter te ondersteunen:
- Centraal meldpunt opzetten voor PUR-slagtoffers
- Strengere eisen in het Bouwbesluit en het Besluit Bouwwerk Leefomgeving (BBL)
- Subsidievoorwaarden voor PUR-schuim aanpassen
- Inventariseren van medische klachten veroorzaakt door PUR-schuim
- Betrokkenheid van gemeenten bij de handhaving en controle
De minister wil in overleg treden met het ministerie van Volkshuisvesting en andere betrokken partijen om het landelijke meldpunt op te richten. Ook wordt onderzocht welke aanvullende maatregelen nodig zijn om de risico’s van PUR-schuim verder te beperken.
Wat Betekent Dit voor Eigenaren en Verhuurders?
Voor eigenaren en verhuurders die overwegen om hun woning te isoleren met PUR-schuim, zijn er een aantal belangrijke zaken om in overweging te nemen:
- Controleer of het isolatiemateriaal voldoet aan de nieuwe regels en grenswaarden.
- Zorg voor een professionele uitvoering door een gecertificeerd bedrijf.
- Laat voor en na de werkzaamheden luchtmetingen uitvoeren.
- Wees bewust van de risico’s en meld klachten zodra die optreden.
- Zorg dat de woning pas veilig verklaard is voor bewoning.
Eigenaren en verhuurders zijn verantwoordelijk voor de veiligheid van hun woning. Het is belangrijk om de nieuwe regels te kennen en te volgen om risico’s te beperken.
Samenvatting van De Nieuwe Regelgeving
De nieuwe regelgeving rondom PUR-isolatie omvat verschillende maatregelen die bedoeld zijn om de gezondheid van bewoners en werknemers te beschermen:
- Aanvullende eisen in het Bouwbesluit en BBL
- Luchtmetingen voor en na het spuiten
- Verbod op bewoning tijdens de werkzaamheden
- Certificering van isolatiebedrijven
- Informatieplicht voor aangrenzende woningen
- Mogelijkheid tot verwijdering bij klachten
Deze maatregelen zullen vanaf 2024 van kracht zijn en moeten ervoor zorgen dat PUR-schuim veiliger wordt gebruikt. Gemeenten krijgen een rol in de controle en handhaving van deze regels.
Wat Betekent Dit voor de Bouwsector?
De bouwsector moet zich aanpassen aan de nieuwe regels en richtlijnen voor PUR-isolatie. Dit betekent:
- Extra training voor isolatiebedrijven
- Investering in veiligheidsmaterialen en meetapparatuur
- Minder snelheid bij de uitvoering van projecten
- Toenemende aandacht voor klantbeheer en klachtenbehandeling
Isolatiebedrijven die gecertificeerd zijn, zullen beter in staat zijn om de nieuwe eisen te voldoen. Betrokken partijen pleiten voor een hoge kwaliteit en betrouwbare uitvoering om risico’s te beperken.
Conclusie
Het gebruik van PUR-schuim als isolatiemateriaal heeft gezondheidsrisico’s opgeleverd, vooral bij foutieve uitvoering. Hoewel PUR-schuim een efficiënte en goedkope oplossing biedt, is het duidelijk geworden dat er een balans moet worden gevonden tussen energiezuinigheid en veiligheid.
De nieuwe regelgeving vanaf 2024 is een belangrijke stap in de richting van veiligere toepassing van PUR-isolatie. Zowel eigenaren als bedrijven zijn verantwoordelijk voor de veiligheid van hun projecten. Gemeenten spelen een sleutelrol in de controle en handhaving van de nieuwe regels.
Ondanks de maatregelen blijft er kritiek over. Sommige partijen pleiten voor een volledig verbod op PUR-schuim, terwijl anderen vertrouwen hebben in de huidige richtlijnen. Wat duidelijk is, is dat de toepassing van PUR-schuim moet worden gecontroleerd en dat klachten serieus moeten worden genomen.