Inleiding
PUR (polyurethaan) schuim is wereldwijd een veelgebruikt en veelzijdig isolatiemateriaal dat in Nederland al meer dan dertig jaar wordt toegepast. Het materiaal helpt woningen warm te houden in de winter en koel in de zomer. Omdat PUR schuim direct gespoten kan worden in gaten, scheuren en op andere oppervlakken die bijdragen aan warmteverlies, isoleert het effectief en verhoogt het de luchtdichtheid. Dit maakt isoleren met polyurethaanschuim tot een van de meest efficiënte methoden om een woning warm, comfortabel en klimaatbestendig te maken, zowel bij renovatie als bij nieuwbouw.
In Nederland is PUR schuim met name succesvol toegepast in honderdduizenden kruipruimtes. Onderzoek wijst uit dat isolatie met polyurethaanschuim bij correcte en deskundige toepassing geen gevaar oplevert voor mens, dier of milieu. Dit artikel bespreeft de eigenschappen, toepassingen, voor- en nadelen van PUR schuim isolatie op basis van de beschikbare informatie.
Hoe PUR schuim werkt
PUR schuim ontstaat door een chemische reactie tussen twee componenten: PMDI (polymeric methylene diphenyl diisocyanate) en polyol. Binnen enkele minuten nadat deze stoffen worden samengevoegd en gemengd, is het eindproduct (polyurethaanschuim) gevormd. Deze chemische reactie vindt plaats in een speciaal pistool, waar de twee componenten samen worden gebracht en waar ook een blaasmiddel wordt toegevoegd.
Het blaasmiddel heeft een zeer laag kookpunt (lager dan 25°C) en kookt als gevolg van de reactiewarmte en de verwarming van de twee componenten. Hierdoor ontstaan de luchtbellen in het expanderende schuim. Deze vele gasbelletjes in het geëxpandeerde schuim zorgen voor de warmte-isolatie. Als blaasmiddel wordt HFO (hydrofluoroolefin) gebruikt, een vloeistof die in gasvorm de ozonlaag niet aantast.
Deze unieke werkwijze maakt het mogelijk om ruimtes naadloos te isoleren, omdat het vloeibare PUR schuim alle kieren en spleten opvult. Daarnaast is gespoten PUR schuim zeer vochtbestendig, wat bijdraagt aan de duurzaamheid van de isolatie.
Soorten PUR schuim
Er bestaat PUR schuim met zowel open-cel als gesloten-celstructuur. De keuze tussen deze twee soorten hangt af van de specifieke isolatiebehoefte en moet in overleg met een vakspecialist worden gemaakt.
Gesloten-cel PUR schuim
PUR schuim met gesloten celstructuur is compact, waardoor het sterk en drukbestendig is. De gesloten celstructuur zorgt er ook voor dat het materiaal vochtbestendig is. Dit type schuim is bijzonder geschikt voor toepassingen waar mechanische sterkte en waterbestendigheid belangrijk zijn.
Open-cel PUR schuim
Open-cel PUR schuim heeft een poreusere structuur en wordt gebruikt in situaties waar ademend vermogen gewenst is. Hoewel beide types effectief kunnen isoleren, hebben ze verschillende eigenschappen die ze geschikt maken voor verschillende toepassingen.
De keuze tussen open- en gesloten-cel PUR is een complexe beslissing die deskundig advies vereist. Een vakspecialist kan bepalen welke celstructuur voor de specifieke isolatiebehoefte het meest geschikt is.
Toepassingen van PUR schuim isolatie
PUR schuim kan op verschillende plaatsen in een huis worden toegepast, afhankelijk van de behoeften en de structuur van de woning.
Vloerisolatie
Vloerisolatie met PUR schuim is een van de meest voorkomende toepassingen. Al 30 jaar lang wordt PUR schuim in Nederland ingezet als vloerisolatie, zeker honderdduizenden kruipruimtes zijn hiermee geïsoleerd. De onafhankelijke certificatieorganisaties SKG-IKOB en Insula Certificatie erkennen de toepassing van PUR schuim als vloerisolatie al meer dan twintig jaar.
De luchtdichte hechting van PUR schuim voorkomt dat warme lucht uit de woonkamer de kruipruimte in trekt, waardoor de vloer warmer aanvoelt. Bovendien biedt vloerisolatie met PUR schuim tal van voordelen, waaronder een vermindering van het energieverbruik en een hoger wooncomfort.
Dakisolatie
PUR schuim wordt ook gebruikt voor dakisolatie, waar het helpt om warmteverlies via het dak te minimaliseren. Dankzij de vloeibare vorm kan het schuim moeilijk bereikbare delen van het dak effectief isoleren. De uitstekende isolatiewaarde van PUR maakt het mogelijk om met een relatief dunne laag al een goede isolatie te bereiken.
Spouwmuurisolatie
Hoewel PUR schuim in principe kan worden gebruikt voor spouwmuurisolatie, wordt dit niet als een verstandige keuze beschouwd. Voor spouwmuurisolatie lenen andere schuimen zich beter, zowel open- als gesloten-cel PUR is vaak geen verstandige keuze voor deze toepassing.
Overige toepassingen
PUR schuim wordt ook gebruikt voor het dichten van kieren en gaten in woningen om tocht of geluidsoverlast tegen te gaan. Dit kan zowel op kleine schaal (met een busje PUR) als op grote schaal door het isoleren van hele ruimtes.
Het materiaal is uitermate geschikt voor ruimtes waar niet het gehele te isoleren oppervlak makkelijk bereikt kan worden. PUR schuim dicht alle gaten en kieren, zodat men verzekerd is van een naadloze isolatie.
Voordelen van PUR schuim isolatie
PUR schuim biedt verschillende voordelen ten opzichte andere isolatiematerialen:
Uitstekende isolatiewaarde
PUR staat bekend als het product met de hoogste isolatiewaarde onder de bouwmaterialen. Met een lage warmtegeleidingscoëfficiënt (lambdawaarde) van 0,025-0,031 kan met een relatief dunne laag al een goede isolatie worden bereikt. Dit maakt PUR tot een van de meest efficiënte isolatiematerialen beschikbaar.
Naadloze isolatie
Doordat PUR schuim in vloeibare vorm wordt aangebracht en na het spuiten uitzet, ontstaat er naadloze isolatie. Het materiaal dicht alle gaten en kieren, wat resulteert in een luchtdichte constructie. Dit voorkomt koudebruggen en zorgt voor een betere isolatiewerking dan traditionele isolatiematerialen die naden en voegen kunnen hebben.
Snelle aanbreng
Het plaatsen van PUR isolatieschuim gaat erg snel en laat weinig afval achter, waardoor het in de meeste gevallen goedkoper is dan het aanbrengen van andere isolatiematerialen. De arbeidsintensiviteit is lager vergeleken met traditionele isolatiemethoden.
Geschikt voor moeilijk bereikbare plaatsen
PUR is uitermate geschikt voor ruimtes waar niet het gehele te isoleren oppervlak makkelijk bereikt kan worden. Het vloeibare karakter van het materiaal maakt het ideaal voor complexe geometrieën en moeilijk bereikbare hoeken, waar starre isolatieplaten moeilijk aan te brengen zijn.
Meerdere functies
Naast isolatie biedt PUR schuim ook andere voordelen. Het is naadloos te verwerken; het dicht alle kieren en laat geen vocht door. Daarnaast kan het worden gebruikt bij de renovatie van woningen tot een 'passiefhuis', gebouwen die niet meer dan 15 kWh/m² per jaar verbruiken voor ruimteverwarming. Afhankelijk van de dikte van het aangebrachte PUR schuim kan de vloerisolatie geschikt gemaakt worden voor een dergelijke renovatie, een voordeel dat de meeste andere isolatiematerialen niet bieden.
Milieuvriendelijk blaasmiddel
Als blaasmiddel wordt HFO (hydrofluoroolefin) gebruikt, een vloeistof die in gasvorm de ozonlaag niet aantast. Dit maakt de toepassing van PUR schuim milieuvriendelijker dan sommige alternatieven die schadelijke stoffen kunnen bevatten.
Nadelen en risico's van PUR schuim isolatie
Ondanks de voordelen heeft PUR schuim ook nadelen en risico's die huiseigenaren moeten overwegen:
Gezondheidsrisico's
Een van de grootste zorgen rondom PUR isolatie is de mogelijke impact op de gezondheid. PUR wordt op locatie aangebracht als schuim en bestaat uit twee componenten: isocyanaten en polyolen. Bij de chemische reactie tussen deze stoffen kan een sterke geur vrijkomen en kunnen schadelijke dampen ontstaan.
Mogelijke klachten bij bewoners en installateurs zijn: - Irritatie van de luchtwegen, ogen en huid - Hoofdpijn, duizeligheid en misselijkheid - Langdurige blootstelling kan leiden tot allergieën of astmatische klachten
Bij onjuiste verwerking van PUR kan er zelfs een blijvend gezondheidsrisico ontstaan. Het is daarom essentieel dat de toepassing correct en deskundig gebeurt, waarbij inspecteurs toezien op de juiste aanbrengmethode.
Geen afwerking
PUR schuim heeft geen afwerking, wat betekent dat het na aanbreng zichtbaar blijft. Voor ruimtes waar men vaak komt, zoals een zolder, is dit mogelijk niet esthetisch aantrekkelijk. In dergelijke gevallen kan een product met afwerking beter geschikt zijn.
Beperkte geschiktheid voor sommige toepassingen
Zowel open- als gesloten-cel PUR is vaak geen verstandige keuze voor spouwmuurisolatie. Voor dit doel lenen andere materialen zich beter. Het is daarom belangrijk om de geschiktheid van PUR schuim voor de specifieke toepassing te overwegen.
Afnemende isolatiewaarde
Net na het aanbrengen van PUR schuim is de isolatiewaarde het hoogst. Echter na ongeveer een week neemt de isolatiewaarde iets af en blijft het constant als het helemaal is uitgehard. Dit verloop is belangrijk bij de planning van isolatiewerkzaamheden en de bepaling van de vereiste dikte.
Vereiste expertise
De keuze tussen open- en gesloten-cel PUR is complex en vereist deskundig advies. Bovendien moet het materiaal correct worden aangebracht om de gewenste eigenschappen te garanderen en risico's te minimaliseren. Dit kan de kosten van de isolatie verhogen.
Isolatiewaarden van PUR schuim
De isolatiewaarde van isolatiematerialen wordt weergegeven met twee termen: de lambdawaarde en de R-waarde.
Lambdawaarde
De lambdawaarde (λ-waarde) geeft aan hoe goed een isolatiemateriaal zelf isoleert, ongeacht hoe dik het materiaal wordt aangebracht. Deze waarde geeft aan in hoeverre een materiaal de warmte doorlaat. Hoe lager deze waarde, hoe beter het materiaal isoleert.
PUR schuim heeft een uitstekende lambdawaarde van 0,025-0,031, wat betekent dat het tot de beste isolatiematerialen behoort. Deze lage waarde zorgt ervoor dat met een relatief dunne laag al een uitstekende isolatie kan worden bereikt.
R-waarde
De R-waarde (of Rd-waarde) is afhankelijk van hoe dik het materiaal wordt aangebracht. Deze waarde wordt berekend aan de hand van de lambdawaarde en de dikte van het isolatiemateriaal. De R-waarde is een maatstaf voor de totale isolatieweerstand van een constructie. Een hogere R-waarde betekent een betere isolatie.
Bij PUR schuim is de R-waarde dus afhankelijk van de toegepaste dikte. Omdat PUR schuim uitzet na aanbreng, kan de dikte variëren afhankelijk van de toepassing en de omstandigheden bij aanbreng.
Verloop van isolatiewaarde in de tijd
Direct na het aanbrengen is de isolatiewaarde van PUR schuim het hoogst. Na ongeveer een week neemt deze waarde iets af en stabiliseert daarna. Dit verloop is een belangrijk aspect om rekening mee te houden bij de planning en uitvoering van isolatiewerkzaamheden.
Vergelijking met andere isolatiematerialen
PUR schuim heeft zowel voor- als nadelen vergeleken met andere isolatiematerialen:
Voordelen ten opzichte van andere materialen
Hogere isolatiewaarde: PUR heeft een hogere isolatiewaarde dan de meeste andere isolatiematerialen, wat betekent dat met een dunnere laag hetzelfde isolatieniveau kan worden bereikt.
Naadloze afdichting: Doordat PUR in vloeibare vorm wordt aangebracht, vult het alle kieren en gichten naadloos, wat resulteert in een luchtdichte constructie. Dit voorkomt tocht en koudebruggen.
Snelle aanbreng: De aanbreng van PUR schuim gaat sneller dan bij veel andere isolatiematerialen, wat arbeidskosten kan besparen.
Geschikt voor complexe vormen: PUR kan worden toegepast in moeilijk bereikbare hoeken en op complexe geometrieën, waar starre platen moeilijk aan te brengen zijn.
Meerfunctieel: PUR isoleert niet alleen, maar dicht ook de constructie luchtdicht en vochtbestendig af.
Nadelen ten opzichte van andere materialen
Gezondheidsrisico's: Bij aanbreng kan PUR schuim schadelijke dampen afgeven, wat bij onjuiste verwerking risico's voor de gezondheid met zich meebrengt.
Esthetiek: PUR schuim heeft geen afwerking en is zichtbaar na aanbreng, wat voor sommige toepassingen niet esthetisch is.
Beperkte geschiktheid: Voor sommige toepassingen, zoals spouwmuurisolatie, zijn andere materialen beter geschikt.
Vereiste expertise: De correcte toepassing van PUR vereist deskundigheid, wat de kosten kan verhogen.
Prijs: Hoewel PUR schuim arbeidsbesparend kan zijn, kan het materiaal zelf duurder zijn dan sommige alternatieven.
Conclusie
PUR schuim is een veelzijdig en effectief isolatiemateriaal met uitstekende isolatiewaarden en de mogelijkheid om constructies naadloos af te dichten. Het materiaal is al meer dan dertig jaar succesvol toegepast in Nederland, met name voor vloerisolatie in kruipruimtes.
De voordelen van PUR schuim omvatten de hoge isolatiewaarde, de luchtdichte afdichting, de snelle aanbreng en de geschiktheid voor moeilijk bereikbare plaatsen. Daarnaast kan het worden gebruikt bij de renovatie naar een passiefhuis, wat het geschikt maakt voor duurzame bouwprojecten.
Echter, er zijn ook nadelen en risico's. De gezondheidsrisico's bij aanbreng, het ontbreken van afwerking, en de beperkte geschiktheid voor sommige toepassingen zijn belangrijke overwegingen. Het is essentieel om deskundig advies in te winnen en de materialen correct toe te passen om de voordelen maximaliseren en de risico's minimaliseren.
De keuze voor PUR schuim als isolatiemateriaal hangt dus af van de specifieke situatie en eisen. Voor vloerisolatie, dakisolatie en het dichten van kieren biedt PUR uitstekende mogelijkheden, maar voor andere toepassingen kunnen alternatieven beter geschikt zijn.