Het bouwbedrijf staat voor een steeds grotere verantwoordelijkheid wanneer het gaat om duurzaamheid en afvalbeheer. Glaswol, een veelgebruikt isolatiemateriaal, is technisch herbruikbaar, maar de praktijk blijft uitdagingen kennen. Tegelijkertijd biedt het recyclingproces van glaswol-isolatie-afval ook concrete voordelen op het vlak van milieuimpact, kostenbesparing en het sluiten van de kringloop. In dit artikel leggen we uit hoe het afval van glaswol-isolatie ontstaat, waarom het recycling belangrijk is, welke praktische stappen er zijn om de kringloop te sluiten, en welke voordelen het biedt voor zowel milieu als budget.
Wat is glaswol-isolatie en waarom is het afval een kwestie van aandacht?
Glaswol is een thermisch isolatiemateriaal dat gemaakt wordt uit gesmolten glasvezels. Het wordt vaak gebruikt in nieuwbouw- en renovatieprojecten om energieverbruik te verlagen, comfort te verbeteren en geluidsscheiding te garanderen. Hoewel het technisch gezien uiterst geschikt is als isolatiemateriaal, is glaswol ook een afvalstroom die specifiek moet worden behandeld. Dit komt doordat het materiaal, wanneer het in de stort terechtkomt, niet alleen de milieuimpact verhoogt, maar ook de kosten voor afvalbeheer in veel gemeenten aanzienlijk doet stijgen.
Hoe ontstaat glaswol-isolatie-afval?
Het afval van glaswol-isolatie ontstaat op verschillende momenten in de bouwcyclus. De meeste afvalstromen zijn:
- Snijresten van prefabbouwers: Tijdens de productie in prefabricagefabrieken ontstaan snijresten die vaak klein zijn, maar in grote volumes.
- Snij- en overige resten op bouwplaatsen: Tijdens nieuwbouw- en renovatieprojecten blijven er vaak restanten van isolatiemateriaal over.
- Afgebroken isolatie bij sloop: Bij het sloopen van gebouwen wordt het isolatiemateriaal vaak verwijderd en terecht komt dit op de stortplaats of niet gescheiden op de bouwcontainers.
Deze afvalstromen kunnen inzameld en verwerkt worden tot nieuwe grondstoffen, zolang het materiaal schoon en vrij van vervuiling is.
Waarom is recycling van glaswol-isolatie belangrijk?
De omzetting van glaswol-isolatie-afval in gerecycled materiaal draagt bij aan een circulaire economie. In plaats van het afval direct in de stort te sturen, wordt het hergebruikt in de productie van nieuwe isolatiemateriaal. Dit heeft een aantal voordelen:
1. Verminderde milieu-impact
Als glaswol-isolatie-afval op een verkeerde manier wordt afgevoerd, bijvoorbeeld naar een afvalverbrandingsinstallatie of de stort, kan het leiden tot:
- Toename van CO₂-uitstoot door verbranding
- Verhoogde risico’s op grondwaterverontreiniging
- Luchtkwaliteitsvermindering door emissies
Door het afval echter te recyclen, wordt het hergebruikt als primaire grondstof, wat het gebruik van aardolie-gebaseerde materialen en de productie van nieuwe isolatie vermindert.
2. Kostenbesparing
In veel gemeenten zijn de stortkosten voor glaswol-isolatie-afval aanzienlijk gestegen, omdat de gemeenten zich bewust maken van de milieuimpact. Voorbeelden zijn te vinden in Knauf Insulation’s initiatieven. De bedrijven die actief zijn in recycling, zoals Knauf via hun Resulation-fabriek, bieden een alternatief waarbij het afval hergebruikt kan worden. Hoewel de inzameling en verwerking niet gratis is, leidt het in de meeste gevallen tot lagere kosten in vergelijking met het afvoeren naar de stort. Dit is vooral het geval bij grote hoeveelheden afval.
3. Sluiting van de kringloop
Recycling van glaswol-isolatie-afval draagt bij aan het sluiten van de kringloop. Knauf Insulation heeft bijvoorbeeld doelstellingen om, vanaf 2025, geen productieafval meer van glaswol te storten. Ook willen ze 25% van het isolatieafval op bouwplaatsen opnieuw inzetten. Dit kan via briketteren of via herwerking in de productieketen.
4. Verantwoord afvalbeheer
Bij verkeerd afvalbeheer kan isolatiemateriaal schadelijk zijn. Glaswol kan bijvoorbeeld vezels bevatten die bij onjuiste opslag of transport risico’s vormen voor gezondheid. Bovendien kunnen sommige isolatiesoorten (zoals PUR of XPS) brandbare of zelfs giftige stoffen bevatten. Het is daarom belangrijk om isolatieafval apart te houden, schoon te maken en op een veilige manier op te slaan.
Hoe wordt glaswol-isolatie-afval circulair verwerkt?
De recyclage van glaswol-isolatie-afval vindt plaats via een aantal stappen:
1. Inzamelen en sorteren
Het proces begint met het inzamelen van schoon glaswol-isolatie-afval. Dit betekent dat het vrij moet zijn van verontreinigingen zoals verf, lijm of andere afvalmaterialen. Producenten zoals Knauf Insulation hebben systemen opgezet voor het inzamelen van zowel hun eigen snijresten als die van derden. Dit wordt vaak gedaan via speciaal afgestemde containers of zakken die op de bouwplaats worden geplaatst.
2. Verwerking en herproductie
Nadat het materiaal is ingezameld, wordt het gecontroleerd herwerkt. In de Resulation-fabriek van Knauf Insulation wordt het glaswol-afval verwerkt tot nieuwe grondstoffen die gebruikt worden in de productie van nieuwe isolatiematerialen. Dit betekent dat het materiaal opnieuw kan worden ingezet in de bouwsector, zonder dat er nieuwe grondstoffen nodig zijn.
3. Ketenontwikkeling en samenwerking
De inzameling van glaswol-isolatie-afval is momenteel nog beperkt, maar wordt door partijen zoals OVAM (de Vlaamse afval- en grondstoffenmijn) gestimuleerd. Het opzetten van ketensamenwerking is hierbij een belangrijk aspect. Het doel is om zowel kleine als grote afvalstromen efficiënt in te zetten, zodat het circulaire model werkt voor zowel de producent als de bouwprofessional.
Praktische stappen voor verantwoord afvalbeheer van glaswol-isolatie
Zowel voor het bouwbedrijf als voor de eindgebruiker zijn er een aantal acties die kunnen worden ondernomen om het afval van glaswol-isolatie op een duurzame manier te beheren:
1. Scheiding van isolatieafval
Het is essentieel om isolatieafval apart te houden van het restafval op de bouwplaats. Dit betekent het gebruik van aparte containers of opslagplekken voor glaswol, steenwol en andere isolatiesoorten. Dit voorkomt vermenging en maakt recycling eenvoudiger.
2. Opstellen van een afvalplan
Een afvalplan vooraf is een slimme keuze bij nieuwbouw- en renovatieprojecten. Dit plan moet aangeven welke afvalstromen er verwacht worden, hoe ze moeten worden opgeslagen en waar ze naartoe moeten. Het kan ook inhouden welke partners voor recycling beschikbaar zijn en hoe de inzameling georganiseerd kan worden.
3. Opleiding en communicatie
Het is belangrijk dat alle betrokkenen – van werknemers tot projectleiders – weten hoe isolatieafval moet worden afgevoerd. Duidelijke borden, kleurcodering en interne communicatie zorgen ervoor dat de regels voor scheidingsafval worden gevolgd.
4. Samenwerken met recyclagepartners
Er zijn meerdere partijen die gespecialiseerd zijn in het inzamelen en verwerken van isolatieafval. Bedrijven zoals Knauf Insulation, Wastenet en Spelt bieden oplossingen voor het circulaire afvalbeheer. Het is aan te raden om met deze partijen samen te werken om de stroom van glaswol-isolatie-afval zo duurzaam mogelijk te beheren.
Voordelen van een circulair afvalbeheer van glaswol-isolatie
Het recyclen van glaswol-isolatie-afval biedt een aantal concrete voordelen voor zowel milieu als bedrijf:
1. Verminderde stortlast
Door het afval van glaswol-isolatie te recyclen in plaats van naar de stort te sturen, wordt de druk op het afvalstelsel verlaagd. Dit helpt bij het behoud van schaarse grondstoffen en vermindert de druk op landbouw- en natuurgebieden.
2. Verlagen van stortkosten
In vele gemeenten zijn stortkosten voor glaswol-isolatie-afval aanzienlijk gestegen. Door de afvalstromen te recyclen, kunnen bedrijven aanzienlijk besparen op afvoerkosten. Dit is vooral het geval bij grotere hoeveelheden afval.
3. Positieve MKI-score
MKI (MilieuKeurmerkIsolatie) is een meetinstrument dat de duurzaamheid van isolatiemateriaal meet. Door het gebruik van gerecycled materiaal in productie, kunnen producenten zoals Knauf Insulation hun MKI-scores verbeteren, wat positief is voor hun marktpositie en duurzaamheidsbeeld.
4. Verantwoord bedrijfsbeleid
Het inzetten van circulaire principes in het afvalbeheer van glaswol-isolatie toont aan dat een bedrijf verantwoordelijk omgaat met milieu- en afvalvraagstukken. Dit is een sterk signaal in de huidige bouwsector, waar duurzaamheid een steeds groter deel van de klantwens vormt.
5. Verkorting van de CO₂-voetafdruk
Het recyclen van glaswol-isolatie voorkomt de productie van nieuwe grondstoffen, wat de CO₂-voetafdruk van bouwprojecten vermindert. Dit helpt bij het behalen van doelstellingen op het vlak van energieprestaties en klimaatmaatregelen.
De rol van producenten en ketenpartners
In het circulaire model van glaswol-isolatie-afval speelt de rol van producenten en ketenpartners een cruciale rol. Producenten zoals Knauf Insulation, die hun eigen restafval recycleren, zetten het voorbeeld. Bovendien bieden ze vaak services aan om ook restafval van andere producenten te recyclen. Dit is een stap in de richting van een sectorbrede oplossing.
Knauf Insulation: een pionier in glaswol-recycling
Knauf Insulation heeft een uitgebreid programma opgestart voor het recyclen van glaswol-isolatie-afval. Via hun Resulation-fabriek worden snijresten en inblaaswol verwerkt tot nieuwe grondstoffen. Het bedrijf streeft naar een aandeel van meer dan 65% gerecycled materiaal in de productie van glaswol. In hun Visé-fabriek is dit aandeel zelfs al circa 80%.
De bedrijven werken niet alleen aan het recyclen van eigen afval, maar ook aan het opnemen van restafval van andere producenten. Dit zorgt voor een bredere kringloop en helpt bij het verlagen van de druk op het milieu.
OVAM en Wastenet: partners in de Vlaamse keten
In Vlaanderen speelt OVAM een belangrijke rol in het stimuleren van de circulaire economie. Ze werken samen met ketenpartners om de inzameling van isolatieafval te vergemakkelijken. Wastenet biedt oplossingen voor het inzamelen en transporteren van isolatieafval, waardoor de logistiek voor bouwbedrijven aanzienlijk wordt vergemakkelijkt.
Spelt: specialist in isolatieafval
Spelt is een ander bedrijf dat gespecialiseerd is in het inzamelen en verwerken van isolatieafval. Ze verwerken schoon isolatiemateriaal afval tot nieuwe producten. Het bedrijf benadrukt de betekenis van scheidingsafval en werkt nauw samen met bouwbedrijven om het afvalbeheer zo efficiënt mogelijk te maken.
Uitdagingen op het vlak van inzameling en recyclage
Hoewel de technologie en praktijk voor het recyclen van glaswol-isolatie-afval er is, zijn er nog uitdagingen die opgelost moeten worden.
1. Beperkte inzameling
De inzameling van isolatieafval, vooral in Nederland en Vlaanderen, is nog beperkt. Veel bouwprojecten sturen het afval naar de stort in plaats van te recyclen. Dit komt onder andere door onvoldoende bewustwording, onvoldoende infrastructuur en hoge initiële kosten.
2. Logistieke complexiteit
Het transporteren en opslaan van isolatieafval vraagt logistieke oplossingen. Bijvoorbeeld het gebruik van perscontainers voor grotere volumes is efficiënt, maar vereist wel planning en organisatie.
3. Verontreinigingen
Als isolatieafval niet schoon is, is het lastiger te recyclen. Verontreinigingen zoals verf, lijm of gipsplaten verminderen de kwaliteit van het materiaal en maken het vaak ongeschikt voor hergebruik. Het is daarom belangrijk om de afvalstromen schoon te maken vooraf.
4. Onvoldoende marktprestatie
De vraag naar gerecycled isolatiemateriaal is op dit moment beperkt. Hoewel de productie mogelijk is, is er op dit moment weinig vraag vanaf de bouwsector. Dit betekent dat de economische haalbaarheid van het recyclen vanaf de kant van producenten nog niet volledig is gegarandeerd.
Conclusie
Het recyclen van glaswol-isolatie-afval is een essentieel onderdeel van een duurzame bouwsector. Het biedt voordelen op het vlak van milieuimpact, kostenbesparing en het sluiten van de kringloop. De technologie is er, en producenten zoals Knauf Insulation tonen het voorbeeld. Tegelijkertijd blijven er uitdagingen op het vlak van inzameling, logistiek en marktprestatie. Door samen te werken met ketenpartners, verantwoord afvalbeheer te organiseren en bewustwording te vergroten, kan de bouwsector een stap dichterbij het circulaire model komen.
De toekomst van de bouwsector ligt in het verantwoord beheer van afvalstromen, en glaswol-isolatie-afval is daar een sleutelrol in. Het is tijd om dit afval niet langer als een last te zien, maar als een waardevolle bron die opnieuw kan worden ingezet.