De bouwsector speelt een cruciale rol in de vermindering van de koolstofvoetafdruk van gebouwen. Omdat warmte- en akoestische isolatie een belangrijk onderdeel zijn van energiezuinig bouwen, is het gebruik van milieuvriendelijke en circulaire isolatiematerialen op de voorgrond gekomen. Een van de meest veelbelovende oplossingen die momenteel worden onderzocht en toegepast, is karton- of papierisolatie. Dit artikel bespreekt de eigenschappen, toepassingen, voordelen en technische specificaties van isolatiematerialen gemaakt van karton- en papierafval, zoals CircuFloc, EverUse en Cyclin cellulose. Daarnaast wordt ingegaan op de milieuprestaties, productieprocessen en toepassingsgebieden van deze innovatieve isolatiematerialen.
Wat is kartonisolatie?
Kartonisolatie is een thermisch en akoestisch isolatiemateriaal dat gemaakt wordt van gerecyclede of hergebruikte karton- en papiervezels. Het materiaal wordt vaak in de vorm van losse vlokken of gemaakte platen aangebracht, en wordt toegepast in vloeren, wanden, daken en meubels. Oud papier en karton, die anders op de vuilnisbelt terecht zouden komen, worden hierbij geupcycled tot een hoogwaardig isolatiemateriaal dat schadelijke stoffen bevat en volledig circulair is.
De productieprocessen van deze isolatiematerialen zijn meestal energiearm en lokaal ingebed, wat bijdraagt aan een lage CO₂-uitstoot. Bovendien is kartonisolatie vaak natuurlijk vochtregulerend, brandvertragend en goed voor de inwendige luchtkwaliteit. Deze eigenschappen maken het een aantrekkelijke keuze voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten die gericht zijn op duurzaamheid, comfort en energieefficiëntie.
Voordelen van kartonisolatie
1. Duurzaam en circulair
Een van de belangrijkste voordelen van kartonisolatie is dat het gemaakt wordt van reststromen uit de papier- en kartonindustrie. Dit betekent dat het materiaal niet uit nieuwe grondstoffen wordt geproduceerd, maar dat bestaand afval wordt hergebruikt. Hierdoor wordt het bouwproces cirkelgericht en draagt het bij aan een minder afhankelijkheid van fossiele grondstoffen.
Volgens de informatie uit de bronnen is kartonisolatie vaak 100% recyclebaar en 100% herbruikbaar. Bijvoorbeeld het materiaal van EverUse is C2C gecertificeerd, wat staat voor 'cradle to cradle', oftewel van wieg tot wieg. Dit certificaat betekent dat het materiaal volledig remontabel of recyclebaar is en geen schadelijke grondstoffen bevat.
2. Lage milieuimpact
De milieuimpact van kartonisolatie is aanzienlijk lager dan die van conventionele isolatiematerialen zoals polyurethaan, polystyreen of glaswol. Onder andere wordt dit duidelijk uit de MKI-score (Milieukostenindicator) van CircuFloc, die ligt op €0,02 per m² bij een Rd-waarde van 3,5. Dit is een van de laagste scores in de Nederlandse bouwsector.
Daarnaast heeft CircuFloc een negatieve CO₂-balance (GWP: -1,40 kg CO₂-eq per kg materiaal), wat betekent dat de productie ervan meer CO₂ opslaat dan uitstoot. Dit komt vooral door het gebruik van reststromen uit de papierindustrie en het locale karakter van de productie.
3. Hoge thermische en akoestische prestaties
Kartonisolatie heeft een uitstekende thermische isolatiewaarde. Bijvoorbeeld CircuFloc heeft een λD-waarde van 0,038 W/(mK), wat betekent dat het efficiënt warmte houdt binnen. Daarnaast heeft het een hoge warmteaccumulatiecapaciteit, wat het geschikt maakt voor zowel winter- als zomerisolatie.
Ook op het gebied van akoestiek presteert kartonisolatie uitstekend. Het materiaal dempt geluid zeer effectief vanwege de hollende vezelstructuur. De Cyclin cellulose-isolatie, bijvoorbeeld, heeft een dichtheid van 85 kg/m³, wat bijdraagt aan een goede geluidsisolatie. Dit maakt het een uitstekende keuze voor ruimtes waar akoestiek belangrijk is, zoals kantoren, scholen en woningen met woningbouwmaatregel.
4. Eenvoudige verwerking
Een ander voordeel van kartonisolatie is dat het snel en schoon verwerkt kan worden. Het materiaal wordt meestal in de bouwplaats inblaasbaar of als plaat gemonteerd. Bij CircuFloc wordt het materiaal in balen geleverd, die op de bouwplaats worden ingevuld in een inblaasmachine. Daarna worden de losse vlokken in de constructie geblazen, waarbij geen snijafval ontstaat en geen bindmiddel nodig is.
Deze methode heeft als voordeel dat het minder materiaal nodig is dan bij conventionele isolatiematerialen, wat leidt tot minder transport en snellere verwerking. Dit is vooral gunstig voor projecten met tijdsdruk of waarbij snelheid en efficiëntie belangrijk zijn.
5. Gezonde inwendige lucht
Omdat kartonisolatie gemaakt wordt van natuurlijke vezels en geen chemische toevoegingen bevat, draagt het bij aan een goede luchtkwaliteit in de woning. Het materiaal is vochtregulerend, wat betekent dat het vocht opneemt en afstaat, afhankelijk van de relatieve luchtvochtigheid. Hierdoor wordt schimmelvorming voorkomen en is het minder gevoelig voor condensatieproblemen.
Bij de productie van CircuFloc wordt het karton gemengd met vlamvertragende zouten, waaronder boorzuur. Dit zorgt niet alleen voor brandvertragende eigenschappen, maar ook voor bescherming tegen schimmel en ongedierte.
6. Brandveilig
Hoewel kartonisolatie niet volledig brandbestendig is, heeft het een goede brandvertragende functie. Bijvoorbeeld CircuFloc heeft brandklasse E, wat betekent dat het niet snel vlam vat en de vlammen zich langzaam verspreiden. Dit maakt het geschikt voor gebruik in woon- en utiliteitsgebouwen, inclusief nieuwbouw en renovatieprojecten.
Het gebruik van vlamvertragende zouten tijdens de productie zorgt ervoor dat het materiaal niet spontaan vlam vat en weinig rook produceert bij brand. Hierdoor voldoet het aan de brandveiligheidsnormen en kan het veilig worden toegepast in diverse bouwconstructies.
Technische specificaties
De technische eigenschappen van kartonisolatie variëren afhankelijk van de productie- en verwerkingmethode. Hieronder worden de belangrijkste kenmerken van CircuFloc, EverUse en Cyclin cellulose vergeleken.
| Kenmerk | CircuFloc | EverUse | Cyclin Cellulose |
|---|---|---|---|
| Materiaal | Kartonvezels | Karton- en papiervezels | Cellulosevezels |
| Densiteit | 38 kg/m³ | 40 – 60 kg/m³ | 85 kg/m³ |
| Thermische geleidbaarheid (λD) | 0,038 W/(mK) | Niet vermeld | 0,038 – 0,045 W/(mK) |
| Warmteaccumulatiecapaciteit | 5 – 20 x hoger dan gangbare isolatie | Niet vermeld | Niet vermeld |
| Brandklasse | E | Niet vermeld | Niet vermeld |
| Rd-waarde | 3,5 – 6,3 | Niet vermeld | 0,79 – 1,58 |
| MKI-score | €0,02 | Niet vermeld | Niet vermeld |
| CO₂-opslag (GWP) | -1,40 kg CO₂-eq/kg | Niet vermeld | Niet vermeld |
| Toepassing | Inblaasbaar in vloeren, wanden, daken | Gemaakte platen in kantoren, woningen, loodsen | Gemaakte platen in akoestische toepassingen |
| Levensduur | Niet vermeld | Niet vermeld | Niet vermeld |
| Herbruikbaarheid | Ja | Ja (C2C-certificaat) | Ja |
Deze tabel geeft een duidelijk overzicht van de comparatieve eigenschappen van de drie belangrijkste kartonisolatiematerialen. Hoewel de exacte specificaties variëren, is het duidelijk dat kartonisolatie over het algemeen uitstekende thermische, akoestische en milieu-eigenschappen heeft.
Toepassingsgebieden
Kartonisolatie kan op meerdere manieren worden toegepast, afhankelijk van de bouwconstructie en het gewenste isolatieeffect. De belangrijkste toepassingsgebieden zijn:
1. Vloeren
Bij nieuwbouw en renovatie is isolatie van vloeren belangrijk om warmteverlies via de grond te voorkomen. Omdat kartonisolatie lichtgewicht is, geen snijafval produceert en gemakkelijk inblaasbaar is, is het een uitstekende keuze voor vloerisolatie. De inblaasbare vlokken vullen onregelmatige ruimtes perfect op en zorgen voor een naadloze isolatielaag.
2. Wanden
Zowel binnen- als buitenwanden kunnen worden geïsoleerd met kartonisolatie. In nieuwbouw wordt het materiaal vaak tussen de constructieplaten ingeblazen, terwijl in renovatieprojecten inblaasbare isolatie of gemaakte platen worden gebruikt. De hoge stabiliteit en lage dichtheid van CircuFloc maken het geschikt voor gebruik in liggende en staande constructies.
3. Daken
In beide hellende en platte daken is kartonisolatie geschikt. Omdat het vormflexibel is, past het zich goed aan de constructie aan. Bovendien is het niet gevoelig voor vocht, waardoor het ideaal is voor gebruik in niet-geventileerde daken of daken met een korte luchtspleet.
4. Akoestische toepassingen
Kartonisolatie is zeer geschikt voor geluidsisolatie en akoestiek. De hollende vezelstructuur zorgt voor uitstekende geluidsdemping en kan worden toegepast in muren, plafonds en wanden. De Cyclin cellulose-platen zijn bijvoorbeeld ontworpen voor akoestische toepassingen en zijn geschikt voor gebruik in kantoren, scholen en woningen.
5. Meubels en losse constructies
Nieuwe toepassingen van kartonisolatie gaan verder dan de traditionele bouwconstructies. Het materiaal kan ook worden gebruikt in meubels, zoals stoelen, tafels en wandpaneel. Omdat het licht, stevig en circulair is, is het een aantrekkelijke keuze voor duurzame meubelmakerei.
Productie en circulaire economie
De productie van kartonisolatie is energiearm en lokaal ingebed, wat bijdraagt aan een lage CO₂-uitstoot. De meeste producties zijn in Nederland gevestigd, zoals bijvoorbeeld de CircuFloc-fabriek en de EverUse-fabriek. Deze bedrijven werken nauw samen met afvalverwerkers en recyclerijen om karton- en papierreststromen te verwerken in hoogwaardig isolatiemateriaal.
De productieproces is relatief eenvoudig. Bij EverUse worden karton- en papierresten verzameld, gemalen en gemengd. Daarna wordt het mengsel gebonden met een milieuvriendelijke binder, verwarmd en geperst tot een isolatieplaat. Bij CircuFloc worden losse kartonwolvlokken gemaakt en opgeslagen in balen of pallets, die op de bouwplaats worden ingevuld in een inblaasmachine.
Het belangrijkste aspect van deze producties is dat ze volledig circulair zijn. Oude karton en papier worden hergebruikt, waardoor nieuwe grondstoffen worden bespaard. Bovendien kunnen de isolatiematerialen na het einde van hun levensduur opnieuw worden gecirculeerd of gerecycled. Dit draagt bij aan een cirkelgerichte economie en helpt bij het verminderen van afval.
Milieueffecten en duurzaamheid
De milieueffecten van kartonisolatie zijn over het algemeen aanzienlijk lager dan die van conventionele isolatiematerialen. Dit komt vooral door het gebruik van reststromen en het lokaal karakter van de productie. Hieronder worden de belangrijkste milieueffecten en duurzaamheidaspecten besproken.
1. CO₂-uitstoot
Kartonisolatie produceert weinig CO₂-uitstoot tijdens de productie en verwerking. De GWP-waarde van CircuFloc is zelfs negatief (-1,40 kg CO₂-eq per kg materiaal), wat betekent dat het meer CO₂ opslaat dan uitstoot. Dit komt vooral door het gebruik van reststromen uit de papierindustrie en het vochtregulerende karakter van het materiaal.
2. MKI-score
De MKI-score (Milieukostenindicator) is een maat voor de totale milieuverantwoordelijkheid van een materiaal. De MKI-score van CircuFloc is €0,02 per m² bij een Rd-waarde van 3,5, wat een van de laagste scores in de Nederlandse bouwsector is. Dit betekent dat het materiaal zeer milieuvriendelijk is en weinig milieuverantwoordelijkheid vereist.
3. Energiegebruik
Het productieproces van kartonisolatie vereist weinig energie in vergelijking met conventionele isolatiematerialen zoals glaswol of polyurethaan. Dit komt vooral door het gebruik van gerecyclede grondstoffen en energiearme verwerkingstechnieken.
4. Recyclage en hergebruik
Omdat kartonisolatie 100% recycleerbaar en herbruikbaar is, draagt het bij aan een cirkelgerichte economie. Bijvoorbeeld EverUse heeft een C2C-certificaat, wat betekent dat het materiaal volledig remontabel of recyclebaar is en geen schadelijke stoffen bevat. Na het einde van de levensduur van een gebouw kan het materiaal opnieuw worden ingezameld en verwerkt.
5. Biobased materiaal
Kartonisolatie is een biobased materiaal, wat betekent dat het gemaakt wordt van natuurlijke grondstoffen. Dit maakt het minder afhankelijk van fossiele grondstoffen en draagt bij aan een lagere CO₂-uitstoot. Bovendien is het veilig voor de verwerker en de bewoner en draagt het bij aan een goede luchtkwaliteit in de woning.
Kritisch overzicht van de bronnen
Tijdens het samenstellen van dit artikel is kritisch gekeken naar de betrouwbaarheid en relevantie van de informatie uit de opgegeven bronnen. Hieronder wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste bronnen en hun betrouwbaarheid.
1. CircuFloc website
De website van CircuFloc is een betrouwbare bron voor informatie over het productieproces, toepassingsgebieden en technische specificaties van het kartonisolatiemateriaal. De informatie is duidelijk geformuleerd en bevat technische gegevens zoals dichtheid, Rd-waarde, λD-waarde en brandklasse. Er is geen twijfel over de betrouwbaarheid van deze bron.
2. Warmteplan.nl
De website van Warmteplan.nl biedt een overzicht van de voordelen en toepassingsgebieden van CircuFloc. De informatie is duidelijk en overzichtelijk gepresenteerd, maar bevat weinig technische details. De betrouwbaarheid van deze bron is matig, omdat het niet de technische specificaties van het materiaal bevat.
3. Biobasedmaterials.org
De website van Biobasedmaterials.org geeft informatie over EverUse, een kartonisolatiemateriaal dat gemaakt wordt van papier- en kartonafval. De informatie is betrouwbaar en bevat technische details zoals dichtheid, Rd-waarde en milieuimpact. De bron is zeer betrouwbaar.
4. Prezero.nl
De website van Prezero.nl bevat een interview met Ane-Dick Steringa, waarin informatie wordt gegeven over de productie van kartonisolatie uit papier- en kartonresten. De informatie is belangrijk en relevant, maar bevat weinig technische details. De betrouwbaarheid van deze bron is gematigd.
5. Jandeisolatieman.nl
De website van Jandeisolatieman.nl bevat informatie over Cyclin cellulose, een kartonisolatiemateriaal dat gemaakt wordt van gerecyclede papier- en kartonvezels. De informatie is technisch betrouwbaar, maar bevat weinig milieu- en energiegegevens. De betrouwbaarheid van deze bron is matig.
6. Circufloc.com
De officiële website van Circufloc.com bevat detailed technische specificaties en toepassingsgebieden van het kartonisolatiemateriaal. De informatie is volledig en betrouwbaar, en bevat alle relevante gegevens zoals dichtheid, Rd-waarde, λD-waarde en brandklasse. De bron is zeer betrouwbaar.
Conclusie
Kartonisolatie is een duurzame, circulaire en functionele oplossing voor thermische en akoestische isolatie in nieuwbouw en renovatieprojecten. Het materiaal is gemaakt van reststromen uit de papier- en kartonindustrie, heeft lage milieuimpact, hoge thermische en akoestische prestaties en is gemakkelijk te verwerken. Bovendien draagt het bij aan een goede inwendige luchtkwaliteit en is het brandvertragend.
De voornaamste voordelen van kartonisolatie zijn:
- Duurzaam en circulair
- Lage milieuimpact
- Hoge thermische en akoestische prestaties
- Eenvoudige verwerking
- Gezonde inwendige lucht
- Brandveilig
De technische specificaties van kartonisolatie variëren afhankelijk van de productie- en verwerkingmethode, maar het materiaal is over het algemeen uitstekend geschikt voor gebruik in vloeren, wanden, daken en akoestische toepassingen.
Met het oog op de toekomst van de bouwsector is kartonisolatie een belangrijke stap in de richting van een cirkelgerichte economie. Het materiaal helpt bij het verminderen van afval, het besparen van grondstoffen en het verminderen van de CO₂-uitstoot. Voor eigenaren, bouwprofessionals en verwerkingsbedrijven is het dus een aantrekkelijke en toekomstbestendige keuze.