Inleiding
MRSA (Meticilline-Resistente Staphylococcus aureus) is een bacterie die resistent is tegen een breed spectrum van antibiotica, waaronder meticilline. Vanwege deze resistentie en de risico’s op verspreiding in ziekenhuisomgevingen, is de naleving van strikte isolatiemaatregelen van groot belang. De nationale richtlijnen van de Werkgroep Infectiepreventie (WIP) en de praktijkrichtlijnen van ziekenhuizen zoals het Erasmus MC tonen aan dat preventie, isolatie en hygiëne essentieel zijn om de verspreiding van MRSA te beheersen.
In dit artikel wordt ingegaan op de kernaspecten van MRSA-isolatie, inclusief de protocollen voor opname, hygiëne, beheer van afval en wasgoed, en de rol van personeel en bezoekers. Het artikel richt zich vooral op de praktische toepassing in ziekenhuisomgevingen, met nadruk op hoe MRSA-gekoloniseerde of -geinfecteerde patiënten veilig en effectief kunnen worden geïsoleerd om infectierisico’s te minimaliseren.
Kernaspecten van MRSA-Isolatie
1. Opname in Isolatie
Bij de opname van een MRSA-positieve patiënt moet rekening worden gehouden met een aantal essentiële stappen:
- Een zo klein mogelijk team medewerkers verzorgt de patiënt. Dit zorgt voor betere controle op hygiëne en beperkt de kans op verspreiding.
- Inventarisatiekweken worden afgenomen als de patiënt aan risicofactoren voldoet. Deze kweken helpen bij het bepalen van het isolatieprotocol.
- Afstandsbediening van de televisie moet worden ingepakt in huishoudfolie of gedesinfecteerd voordat de patiënt in de kamer komt.
- Matrasovertrekken moeten vocht-ondoorlaatbaar zijn, afneembaar met chloor en zonder scheurtjes of gaatjes.
De opname gebeurt doorgaans in een gesluisde kamer die direct met de afdeling is verbonden. De sluisdeuren mogen niet tegelijk worden geopend om eventuele verspreiding van bacteriën te voorkomen.
Hygiëne- en Beschermingsmaatregelen
2. Aan- en Uittrekken van PBM (Persoonlijke Beschermingsmiddelen)
Het correct gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) is van groot belang om de verspreiding van MRSA te voorkomen:
Voor het betreden van de kamer:
- Muts opzetten
- Mond-neus-masker voordoen
- Overschort aantrekken
- Handschoenen aantrekken
De volgorde kan ziekenhuisafhankelijk variëren, maar het is essentieel dat deze stappen strikt worden gevolgd om besmetting van de eigen lichaamsoppervlakken te voorkomen.
Bij het verlaten van de kamer:
- Het uittrekken van PBM moet in de sluis gebeuren, met zorg dat geen lichaamspartijen in contact komen met eventueel besmet materiaal.
Ziekenhuizen passen deze richtlijnen aan aan hun eigen situatie, maar de kernprincipes van hygiëne blijven hetzelfde.
Rol van Personeel en Bezoekers
3. Informatie- en Instructieverplichting
Zowel personeel als bezoekers spelen een cruciale rol in de isolatieprocedures:
Voor Personeel:
- Leidinggevende informeert het personeel over de isolatie en zorgt voor voldoende beschermende middelen.
- Medisch behandelaar stelt de isolatie in, beslist wanneer deze kan worden opgeheven en coördineert de medische gang van zaken.
- Verzorgenden volgen de instructies volgens het protocol.
- Werkgever zorgt voor het beschikbaar stellen van benodigde materialen die aan de normen voldoen.
Voor Bezoekers:
- Bezoekers moeten zich bij de eerste bezoekafstand melden bij de verpleging en worden geïnstrueerd.
- Informatiefolders over MRSA worden uitgedeeld.
- Handhygiëne moet worden uitgevoerd na het bezoek aan de patiënt.
- Kinderen onder de 12 jaar mogen op bezoek komen, maar dit moet eerst worden besproken met de verpleging.
- Bezoekers melden zich altijd bij de verpleging voorafgaand aan het bezoek.
Het is belangrijk om te benadrukken dat zowel professionals als bezoekers verantwoordelijk zijn voor de naleving van hygiëne- en isolatiemaatregelen. Dit helpt om MRSA-effectief te beheersen.
Reiniging, Desinfectie en Afvalverwerking
4. Reiniging van de Isolatiekamer
De kamer van de MRSA-patiënt moet als laatste worden gereden. Dit beperkt de risico’s op besmetting van het schoonmaakpersoneel. De volgende stappen zijn van toepassing:
- Horizontale en verticale oppervlakken worden gereinigd met vochtige hulpmiddelen.
- Schoonmaakmateriaal mag de kamer niet verlaten, of wordt geventueerd met disposable materialen.
- Medisch instrumentarium en apparatuur moeten worden gedesinfecteerd voordat ze de kamer verlaten.
De sluis en kamer moeten regelmatig worden gecontroleerd op schoonheid en hygiëne. Dit is van groot belang voor het voorkomen van een omgevingsreservoir van MRSA.
Wasgoed en Afvalbeheer
5. Verwerking van Wasgoed en Afval
Het wasgoed en afvalverwerking zijn belangrijke onderdelen van het isolatieprotocol:
- Ondergoed en nachtgoed moeten dagelijks worden verschonken.
- Washandjes worden meegenomen naar huis in gesloten plastic zakken.
- Waszak moet minstens één keer per dag worden afgevoerd.
- Alle afval wordt opgeborgen in een plastic zak en wordt minstens één keer per dag uit de kamer verwijderd.
- Patiëntenmateriaal zoals sputum, urine, feces, pus en bloed kan worden afgevoerd via de standaardprocedures. De buitenkant moet gedesinfecteerd worden voordat het de kamer verlaat.
- Serviesgoed mag zonder verdere maatregelen naar de centrale vaatwaskeuken.
Het is essentieel dat deze regels strikt worden gevolgd. Ondanks de inspanningen, is het belangrijk om te beseffen dat elk ziekenhuis zijn eigen protocol heeft. De nationale richtlijnen dienen als uitgangspunt, maar de uitvoering is ziekenhuisafhankelijk.
MRSA-Isolatie in de Praktijk: Voorbeelden uit het Erasmus MC
6. Specifieke Regels bij Opname
Het Erasmus MC heeft duidelijke richtlijnen opgesteld voor MRSA-isolatie. Deze richtlijnen zijn bedoeld om de verspreiding van MRSA te beheersen binnen de ziekenhuisomgeving. De belangrijkste punten zijn:
- Patiënt ligt alleen op een kamer met sluis.
- De deuren van de kamer en sluis blijven dicht.
- Medewerkers dragen schort, mondkapje en handschoenen op de kamer.
- Patiënt mag de kamer niet verlaten zonder overleg met arts of verpleegkundige.
- Tijdens vervoer in rolstoel of bed draagt de patiënt een mondkapje en schone kleding.
- Revalidatie buiten de kamer is niet toegestaan.
Deze regels zijn bedoeld om zowel de patiënt als de omgeving te beschermen. Ziekenhuisbezoekers zijn ook onderworpen aan regels. Kinderen onder de 12 jaar mogen op bezoek komen, maar dit moet eerst worden besproken met de verpleging.
Checklist en Naleving van het Protocol
7. Toetsing en Naleving
Het naleven van het protocol wordt regelmatig gecontroleerd:
- Checklist voor naleving van MRSA-protocol wordt 1x in 14 dagen ingevuld.
- Medisch behandelaar is verantwoordelijk voor de sturing van isolatiemaatregelen.
- Leidinggevende zorgt voor adequate bezetting en voldoende middelen.
- Zelfsturende teams volgen de instructies van het protocol.
- Definities zoals "cliëntgebonden" en "NEN" (Nederlandse Norm) zijn belangrijk bij het begrijpen van het protocol.
Het is belangrijk om te beseffen dat het protocol niet alleen medisch, maar ook logistiek en organisatorisch georiënteerd is. Het beheer van een MRSA-patiënt vereist een multidisciplinair team en duidelijke communicatie.
MRSA-Isolatie: De Rol van Infectiepreventie
8. Coördinatie met Arts-Microbioloog
Een belangrijk aspect van MRSA-isolatie is de coördinatie met een arts-microbioloog of deskundige infectiepreventie. Deze expert helpt bij het bepalen van het kweekbeleid als de patiënt positief blijkt. De arts-microbioloog helpt ook bij het bepalen van wanneer isolatiemaatregelen kunnen worden opgeheven.
Het is essentieel dat het medisch team duidelijk communiceert met deze deskundige. Dit zorgt voor een betere afweging van risico’s en het beheersen van de infectie. De arts-microbioloog kan ook adviseren over verdere kweken of andere medische stappen.
Conclusie
MRSA-isolatie is een essentieel onderdeel van infectiepreventie in ziekenhuisomgevingen. Het vereist een goed georganiseerd protocol dat zowel voor personeel als bezoekers geldt. Hygiëne, correct gebruik van PBM, reiniging en afvalverwerking zijn kernaspecten van het protocol. De nationale richtlijnen van de Werkgroep Infectiepreventie (WIP) vormen een basis, maar de uitvoering is ziekenhuisafhankelijk.
Het is belangrijk om te beseffen dat MRSA-positieve patiënten niet alleen een risico vormen voor zichzelf, maar ook voor het ziekenhuispersoneel en andere patiënten. Door het protocol strikt te volgen, kan de verspreiding van MRSA worden beheerst. Het is tevens belangrijk dat medische en logistieke teams samenwerken om het protocol effectief uit te voeren.