In de bouwsector en renovatiepraktijk speuren eigenaren en aannemers telkens naar isolatiematerialen die efficiënt zijn, duurzaam, en makkelijk inzetbaar. Een van de populaire opties die opnieuw in aanzet komt, zijn PU-isolatieplaten (polyurethaanplaten). Deze platen worden vooral gebruikt voor vloerisolatie, maar hebben ook hun toepassingen in muren en daken. In dit artikel bespreken we de voordelen, eigenschappen, installatie en milieuaspecten van PU-isolatieplaten, met een focus op vloerisolatie. Het doel is om een duidelijk overzicht te geven van waarom PU-isolatieplaten een betrokken rol spelen in moderne isolatiepraktijken.
Wat zijn PU-isolatieplaten?
PU-isolatieplaten, ook wel bekend als PUR-isolatieplaten, zijn platen gemaakt van polyurethaanschuim. Dit is een kunststof hardschuim dat wordt geproduceerd in gecontroleerde omstandigheden in een fabriek. De platen zijn meestal voorzien van een dampscherm aan één of beide zijden en hebben een geslotencelstructuur, wat betekent dat de cellen volledig afgesloten zijn en daardoor vocht en lucht niet doorlaten.
De platen zijn ontworpen voor een breed scala van isolatie-toepassingen, waaronder vloeren, muren en daken. In vergelijking met gespoten PU-schuim, bieden PU-isolatieplaten meer voordelen in termen van eenvoud van installatie, luchtdichtheid, en duurzaamheid.
Voordeel 1: Uitstekende thermische isolatie
Een van de belangrijkste eigenschappen van PU-isolatieplaten is hun hoge thermische isolatieprestatie. De lambdawaarde (λ) van PU-isolatieplaten ligt rond de 0,022 W/mK, wat betekent dat het een zeer goede isolator is. Hoe lager de lambdawaarde, hoe minder warmte er verloren gaat.
Een vloer die geïsoleerd is met PU-isolatieplaten kan de temperatuur van de vloer aanzienlijk verhogen. In plaats van 10 à 12°C onder de vloeroppervlakte, kan deze oplopen tot 20°C, wat leidt tot een aangenamer woonklimaat. Hierdoor kan men ook energie besparen, met besparingen van 10 à 15% op de energierekening, zoals vermeld in de bronnen.
Voordeel 2: Betere isolatie voor dezelfde dikte
In vergelijking met andere isolatiematerialen zoals glaswol of cellulose, kunnen PU-isolatieplaten meer isolatie bieden bij een kleinere dikte. Dit maakt ze ideaal voor toepassingen waar ruimte beperkt is, zoals in bestaande woningen waar er weinig ruimte is voor extra isolatielagen.
De efficiëntie van PU-isolatieplaten wordt verder versterkt door hun constante kwaliteit. Aangezien ze geproduceerd worden in een fabriek, is de kwaliteit consistent en is het risico op variatie in isolatieprestatie veel kleiner dan bij gespoten PU-schuim, waarbij de kwaliteit sterk kan variëren afhankelijk van omstandigheden zoals luchtvochtigheid, temperatuur en mengverhouding.
Voordeel 3: Luchtdicht en naadloos aansluiten
PU-isolatieplaten zijn luchtdicht en kunnen nauwkeurig naadloos aansluiten op elkaar. Hierdoor ontstaat er weinig of geen luchtlekken, wat essentieel is voor een hoge isolatieprestatie. Deze eigenschap is vooral waardevol bij vloerisolatie, waar de vloer direct op de koude grond ligt en waar luchtlekken kunnen leiden tot warmteverlies.
De platen zijn meestal voorzien van een kliksysteem, wat het gemakkelijk maakt om ze te plaatsen zonder het gebruik van extra lijm of bevestigingsmiddelen. Dit systeem zorgt voor een snelle en eenvoudige installatie, zowel voor aannemers als voor particulieren.
Voordeel 4: Goed te combineren met vloerverwarming
PU-isolatieplaten zijn ideaal te combineren met vloerverwarmingssystemen. Het vlakke en stabiele oppervlak van de platen zorgt ervoor dat de verwarmingsbuizen gemakkelijk en gelijkmatig kunnen worden bevestigd. Bovendien helpt de isolatie ervoor dat de warmte niet naar beneden verdwijnt, waardoor de efficiëntie van de vloerverwarming wordt vergroot.
De rasterpatroon op de platen helpt bij het regelmatig plaatsen van de verwarmingsbuizen, wat zorgt voor een gelijkmatige warmteverdeling over de vloeroppervlakte. Dit is een groot voordeel in vergelijking met andere isolatiematerialen, waarbij het bevestigen van vloerverwarming technisch complexer kan zijn.
Voordeel 5: Eenvoudig in te passen en te installeren
De installatie van PU-isolatieplaten is relatief eenvoudig. De platen zijn licht in gewicht (meestal tussen 6 en 10 kg per m²), wat het mogelijk maakt om ze zonder hulp van een ander persoon te verwerken. Daarnaast hebben ze een standaardafmeting van 1,20 m x 1,20 m, wat het gemakkelijk maakt om ze in een kamer te transporteren en te plaatsen.
De platen kunnen met eenvoudig gereedschap zoals een handschaar of schuimmes worden aangepast aan de gewenste afmeting. Bovendien zijn ze aan beide zijden voorzien van een gasdicht dampscherm, waardoor de isolatie niet gevoelig is voor vocht. Eventuele kieren of naden kunnen worden gedicht met low-expansion bouwschuim, wat de luchtdichtheid verder verbetert.
Voordeel 6: Geen schadelijke stoffen tijdens installatie
In tegenstelling tot gespoten PU-schuim, waarbij isocyanaten vrijkomen tijdens het uitharden en die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid, zijn PU-isolatieplaten al volledig uitgehard bij het uitzetten. Dit betekent dat er tijdens de installatie geen schadelijke stoffen vrijkomen, en dat de platen veilig zijn om mee te werken, zelfs bij het snijden of bewerken.
Gespoten PU-schuim moet altijd aangebracht worden door professionalen die beschermende kledij en een mondmasker dragen, en er wordt vaak een wachttijd aangeraden voordat de ruimte weer veilig is om in te gaan. PU-isolatieplaten zijn daardoor een veiliger en eenvoudiger alternatief, vooral voor particulieren die zelf willen isoleren.
Voordeel 7: Duurzame optie
Hoewel PU-isolatieplaten synthetische materialen zijn, worden ze binnen de milieuclassificatie van NIBE (Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie) gezien als een duurzamere optie in vergelijking met verschillende biologische isolatiematerialen. Ze scoren in de categorie classificatie 2B, wat betekent dat ze minder negatief zijn voor het milieu dan klassieke alternatieven.
Daarnaast zijn PU-isolatieplaten recycleerbaar, vooral wanneer ze tussen twee lagen PE-folie zijn aangebracht. Hierdoor draagt het materiaal bij aan de circulaire economie, wat tegenwoordig een belangrijk criterium is bij duurzame bouw. In tegenstelling tot gespoten PU-schuim, dat niet los te maken is van het onderliggende oppervlak, kunnen PU-isolatieplaten worden verwijderd en hergebruikt.
Bovendien zijn sommige PU-isolatieplaten, zoals de Eurofloor-platen van Recticel Insulation, ook PEFC-gecertificeerd. Dit betekent dat de materialen in de bekleding afkomstig zijn uit duurzaam beheerde bossen, wat een extra pluspunt is voor het milieu.
Voordeel 8: Hoge druksterkte
Een belangrijke technische eigenschap van PU-isolatieplaten is hun hoog druksterkte. Een enkele laag PU-platen heeft een gegarandeerde druksterkte van minstens 120 kPa, wat betekent dat ze in staat zijn om aanzienlijke druk te weerstaan. Dit maakt ze ideaal voor vloerisolatie, waar ze direct onder het vloeroppervlak worden geplaatst en waar er zowel statische als dynamische belastingen op rusten.
De constante drukverdeling van PU-isolatieplaten zorgt ervoor dat de belasting gelijkmatig over de vloeroppervlakte wordt verdeeld. Dit voorkomt vervormingen of verzakkingen in de vloer, wat vaak een probleem kan zijn bij gespoten PU-schuim, waarbij turbulentie in het schuim kan leiden tot nare effecten zoals verzakking bij de plinten.
Toepassing bij vloerisolatie
Bij het isoleren van vloeren met PU-isolatieplaten, is de opbouw van het vloersysteem belangrijk. Typisch is de volgende opbouw:
- Uitvulchape: waarin kabels en leidingen worden verwerkt.
- Dampremmende PE-folie: als eerste laag om vocht af te weren.
- Geschrankte PU-isolatieplaten: geplaatst zowel onderling als tussen de lagen.
- Tweede PE-folie: bovenop de isolatie om luchtlekken te voorkomen.
- Vloeroppervlak: dat kan bestaan uit een droog of nat systeem, afhankelijk van de toepassing.
Deze opbouw zorgt voor een volledig afgesloten en vochtbestendig isolatiepakket, dat bovendien goed is voor vloerverwarming.
Milieuaspecten en duurzaamheid
Hoewel PU-isolatieplaten synthetische materialen zijn, zijn ze binnen het kader van bouwbiologie en ecologie geëvalueerd en scoren ze relatief goed. Ze worden beschouwd als een duurzamere optie in vergelijking met biologische isolatiematerialen, vooral vanwege hun lange levensduur en recyclability.
De productie van PUR platen vereist wel veel energie en gebruik van schaarse grondstoffen, wat een nadeel is. Toch is het belangrijk om op te merken dat ze een levensduur van ongeveer 50 jaar hebben, wat de energie-investering per jaar vermindert. Bovendien draagt het gebruik van duurzaam beheerde houtvezels (zoals bij Eurofloor-platen) bij aan het milieubeeld.
Nadelen van PU-isolatieplaten
Ondanks de voordelen, zijn er ook enkele nadelen van PU-isolatieplaten:
Minder brandveilig: PU-isolatieplaten zijn brandwerend, maar niet volledig brandveilig. Bij langdurige blootstelling aan vuur kunnen ze toch branden. Het is daarom belangrijk om rekening te houden met brandveiligheid bij de keuze van het isolatiemateriaal, vooral in ruimtes waar veel elektriciteit of vlamgevaar aanwezig is.
Niet volledig milieuvriendelijk: Omdat de productie van PUR platen veel energie kost en schaarse grondstoffen gebruikt, zijn ze minder milieuvriendelijk dan alternatieven zoals houtvezelplaten of glaswol.
Beperkte flexibiliteit: PUR isolatieplaten zijn harde platen, wat betekent dat ze minder flexibel zijn dan gespoten schuim. Ze passen zich niet automatisch aan krommingen of onregelmatigheden aan, wat extra voorbereiding of bewerking kan vereisen.
PU-isolatieplaten vs. gespoten PU-schuim
Tussen PU-isolatieplaten en gespoten PU-schuim zijn er belangrijke verschillen:
| Eigenschap | PU-isolatieplaten | Gespoten PU-schuim |
|---|---|---|
| Eenvoud installatie | Ja, eenvoudig en snel | Nee, vereist professionals |
| Luchtdichtheid | Goed, naadloos aansluiten | Goed, maar afhankelijk van omstandigheden |
| Dikte consistentie | Ja, vooraf bepaalde dikte | Nee, varieert per toepassing |
| Gezondheidsrisico’s | Nee, al uitgehard | Ja, isocyanaten tijdens uitharden |
| Recycleerbaar | Ja | Nee |
| Brandveiligheid | Middelmatig | Middelmatig |
| Milieuvriendelijkheid | Relatief goed | Slechter |
Deze vergelijking toont aan dat PU-isolatieplaten in veel opzichten het mogelijk betere alternatief zijn, vooral wanneer het gaat om eenvoud van installatie, veiligheid en milieuaspecten.
Conclusie
PU-isolatieplaten zijn een waardevolle optie in de bouw- en renovatiepraktijk, met voordelen als hoge thermische isolatie, eenvoudige installatie, luchtdichtheid, en duurzaamheid. Ze zijn vooral geschikt voor vloerisolatie, waar ze het woonklimaat aanzienlijk verbeteren en energie besparen. Tegelijkertijd zijn ze veiliger in gebruik dan gespoten PU-schuim en bieden ze meer controle over de dikte en de kwaliteit van de isolatie.
Tijdens de keuze van een isolatiemateriaal is het belangrijk om ook milieuaspecten en brandveiligheid in overweging te nemen. PU-isolatieplaten vallen binnen de categorie duurzame isolatiematerialen, maar zijn niet volledig milieuvriendelijk. Toch is hun lange levensduur en recyclability een sterke pluspunt.
Voor particulieren en aannemers die op zoek zijn naar een betrouwbare, eenvoudige en efficiënte manier van vloerisolatie, zijn PU-isolatieplaten een goede keuze. Bovendien zijn ze geschikt voor combinatie met vloerverwarming, wat een extra comfortfactor toevoegt.