Inleiding
De vraag hoe lang iemand besmettelijk is met corona, vooral na 7 dagen, is belangrijk om te begrijpen bij het voorkomen van verspreiding. De isolatieperiode en maatregelen na een positieve coronatest spelen een centrale rol in het beheersen van het virus. Momenteel (in het tweede semester van 2024) zijn er meerdere richtlijnen en richtingen in het beleid, afhankelijk van de ernst van ziekte, immuunstatus en virusvarianten. Dit artikel biedt een gedetailleerde overzicht van de huidige wetenschappelijke kennis, richtlijnen en adviezen over de besmettelijkheid van corona na 7 dagen vanaf het moment van besmetting of het begin van klachten.
Wat zegt de wetenschap over besmettelijkheid?
Duur van besmettelijkheid: Algemene vaststelling
Naar schatting duurt de besmettelijke periode bij corona gemiddeld 7 tot 10 dagen, afhankelijk van de ernst van de ziekte en individuele immuniteit. Voor milde gevallen is de besmettelijkheid meestal vanaf de twee dagen vóór tot 3 dagen na symptomatisch manifest het hoogst, nadien afnemend.
De besmettelijkheid kan echter variëren, ook als gevolg van factoren zoals immuungecompromisseertheid, vaccinaties, genetische aanleg of virusvarianten. Dit is ook aangehoord in het ECDC-rapport over SARS-CoV-2-virusuitscheiding: daarin concludeerden wetenschappers dat er tot nu toe geen bewijs is voor secundaire transmissie vanaf dag 7 na de start van symptomen, hoewel het risico tussen dag 5 en 7 beperkt is, maar niet volledig uit te sluiten.
Vergelijkbare observaties zijn te vinden in de studie van Bullard et al. (2020), waarin onthuld werd dat een hoge Ct-waarde (Cycle Threshold), zoals boven de 24 op dag 8 of later, geen kweekbaar virus meer toont in laboratoriumtests, ondanks de aanwezigheid van RNA dat nog detecteerbaar is via RT-PCR.
Wanneer is iemand niet meer besmettelijk?
In het kader van de algemene richtlijnen wordt vaak een isolatieperiode van 5 dagen aangeraden, mits de persoon al minstens 24 uur klachtenvrij is. De periode van 5 dagen is echter een gedeeltelijk pragmatische keuze, aangezien het complex is om populaire subgroepen van de bevolking te differentiëren op basis van risico voor overdracht.
Voor personen met mild verloop en geen aandachtspunten (zoals hoge leeftijd of immuunverminderdheid), maakt 5 dagen isolatie de meest realistische balans tussen bescherming van de maatschappij en het verloop van het ziekterisico. Echter, studies zoals Yamada (2021) hebben bevestigd dat een deel van de monsters met een Ct-waarde boven 35 nog kweekbaar virus toont, hetgeen de onderscheid tussen een detectie via PCR en de werkelijke besmettelijkheid benadrukt.
Verder verloop na dag 7: Het geval van positief blijven testen
Sommige mensen blijven positief testen na meerdere weken — een fenomeen dat vaak wordt over de schaduw gesleept in het besluitvormingsproces. De studie van de Northwestern Medicine (zoals vermeld in bron 2) toonde aan dat personen die na dag 14 nog steeds positief testen, een grotere kans hebben op delirium (verward gedrag, disoriëntatie) en aanhoudende cognitieve problemen. Toch is het belangrijk om een onderscheid te maken tussen detectie van virale RNA via PCR en daadwerkelijke virusactiviteit.
In het bijzonder bij omkronvarianten, waar het replicatiepatroon sneller verloopt, is er weinig bewijs dat de besmettelijkheid over dag 7 aanhoudt. Wel zijn er sommige gevallen waarin mensen langer besmettelijk zijn, bijvoorbeeld bij:
- Immuungecompromiseerden
- Ziekenhuisopgenomen patiënten
- Lichte symptomen die zich langzaam ontwikkelen
Voor deze groepen wordt vaak aangeraden langer in isolatie te blijven of extra tests uit te voeren, zoals RT-PCR of antigenen-testen, om besmettelijkheid vast te stellen.
Richtlijnen voor woningbewoners, hulpverlener en werkgevers
Zolang er geen centrale beleidslijnen zijn voor woningbouw en woningbouwbedrijven, is het belangrijk dat woningen veilig worden geïsoleerd zolang de infectie niet volledig is doorlopen. De aandachtspunten voor woningbewoners en professionals zijn dan ook specifiek.
Woning- en ruimteisoleratie: Huiselijk isolatie
Ten kadaar, voor woningen waar iemand corona heeft, zou elke woningbewoner voorzichtig zijn bij contacten, vooral bij het begin van symptomen. Voor deze situaties aanbevolen:
- Verlaat het huis niet 5 dagen.
- Draag mondkapje indien en zo nodig buiten het huis moet worden. Dit geldt bijvoorbeeld voor mantelzorg, of bij het opsluiten van boodschappen.
- Vermijd het gedeelendeel van gebruiksgereedschappen, huishouden en maaltijden.
- Het huis moet ventilatief zijn om luchtverversing mogelijk te maken.
Hoewel de isolatieklus – zoals bijvoorbeeld spouwmuurisolatie – technisch simpel is, zijn maatregelen zoals isolatie van ruimtes wenselijk om de infectiebeheersing binnen de woning te optimaliseren.
Voorbuur en woningbewerking: Samenwerking is essentieel
Woningen dicht bij elkaar (bijvoorbeeld in appartementswijken) vereisen extra aandacht, aangezien er via gemeenschappelijke ruimtes en gedeelde luchtstromen infectieoverdracht mogelijk is. Voor woningbouwcorporaties en verhuurders is het belangrijk om:
- Instructies en beleid publiceren over het isoleren van woningen indien iemand positief test.
- Voorziene instructies voor woningverbouwing indien nodig, om het risico van besmetting tijdens bouw- of renovatie werkzaamheden te vermijden.
- Veiligheidmaatregelen te stippen, zoals het gebruik van mondkapjes of luchtfilters, bij binnenhoud en renovatie werkzaamheden.
Wat moeten huurbedrijven en meubilairhandelaren doen bij verhuizing of renovatie?
Indien een woningbouwbedrijf of meubelbedrijf werk moet uitvoeren in een woning waar iemand corona had, moeten er duidelijke stappen gevolgd worden. Deze inspanningen zijn belangrijk voor de preventie:
- Een klant moet bevestigen dat alle risico’s op besmettelijkheid zijn doorlopen (meestal na 5 dagen zonder klachten).
- Voorkoming met handenwassen, gebruik van mondkapjes of vloeistoffen zoals disinfectancemiddelen aanbrengen voor ruimtes.
- Bij renovaties met gereedschappen of machines, moet er een afsluitbaar bouwvak worden ingericht zodat besmettelijkheid door luchtstroming wordt voorkomen.
- Indien er dubieus is over het verloop van de besmettelijkheid, dient er onderzoek plaats te vinden, zoals een PCR-test of advies van gezondheidsprofessional voor verder werk.
Klant- en verwerkingsbeleid in de bouw- en woningsector
Bij verhuizing of verwerking van meubilair in woningen waar iemand corona had, dient het verwerkingsbedrijf een aantal aandachtspunten te hanteren. Terwijl het isolatie- of isolatiemechanisme in woningen technisch gemakkelijk is, zijn de richtlijnen voor isolatie in werkruimte duidelijk belangrijker voor arbeidsveiligheid en hygiëne.
Een klus zoals spouwmuurisolatie neemt over het algemeen niet langer dan een halve dag in beslag. Echter, moet er tijd worden genomen om de omgeving te onderzoeken op mogelijke aanwezigheid van virussen. Het is aangeraden:
- Woningvoorzieningen met schermen of isolatielamellen te voorkomen of te gebruiken.
- Voor de installatie van gereedschap en machines zorgen dat deze in goede, sanitaire toestand zijn.
- Een verwerker heeft het recht om een schriftelijke bevestiging van de klant of woningbouwcorporatie of verhuurder dat de woning volledig is "ontgrendeld".
Binnenuitgeverij & bouwrondes
Bij binnenuitgeverijen en andere bouwprojecten moet de isolatieperiode na 7 dagen worden geïntegreerd in het algemene bouwbeleid. Indien er verwerking in een woning is vanwege bijvoorbeeld renovatie werkzaamheden, moet het bouwteam zich op de hoogte stellen van het volgende:
- Een klant is na 7 dagen meestal niet langer besmettelijk, mits geen sprake is van immuunverminderdheid.
- Indien iemand in de woning nog klachten heeft, dient het bouwteam niet verder te werken totdat deze klachten volledig zijn doorgelopen.
- Indien de klant onzeker is over zijn/zij toestand, is het verstandig om advies van een arts of specialist in te winnen.
- Er moet een handreiking gegeven worden over hygiëne- en voorzichtigheidsmaatregelen, die duidelijk zijn voor alle betrokken personen.
Samenlevingsgerichte maatregelen en isolatie in woningen
Naast de bouw- en woningsector is het van belang dat woninggenoten en woningbewoners duidelijke richtlijnen volgen. De isolatie in de woning, zowel van persoon als van de ruimte, is daarbij cruciaal.
Wat dient de woningbewoner zelf te doen?
- Houdt je 5 dagen van huis.
- Koorts zorgt over het algemeen snel voor een afname van symtopen; het verwacht is dat de koortsbui binnen 3-4 dagen is doorgesneden.
- Ga opnieuw testen indien nodig; een negatieve test op minimaal 24 uur tussendoor dient om betrouwbaar overdracht vrij te geven.
- Vermijd contact met kwetsbaren, vooral op straat, met bezoek of bij verzorgingstaken. De dracht van mondmaskers is dan wenselijk.
Binnen de woning: Hygiëne- en veiligheidsmaatregelen
Om infectierisico's te vermijden bij verhuizing of woningtoegang, moeten huishoudgebruik en ruimtebestemming met zorg worden gecontroleerd.
- Gebruik gedeelde voorzieningen, zoals toilet, wasmij of badkamer, vermeden of indien mogelijk met sanitaire afzetten.
- Ventileren zoveel mogelijk; open ramen in verschillende kamers en zorg voor doorvoer van frisse lucht.
- Sanitaire voorzieningen (zoals deuren of toiletseat) moeten na gebruik worden ontsmet volgens standaardinstructies.
- Voor verhuizing of verwerking, dient het huis volledig te worden voorzien van een isolatieconcept, zoals visuele afscheidingen, maskers of sanitaire zones.
Voorbeldsrichtlijn voor verhuizing of verwerking in een woning bij coronapositief
Indien iemand in het huis de afgelopen weken positief en besmettelijk is geweest, is het belangrijk om richtlijnen in te stellen voor verwerkingsbedrijven of binnenuitgeverijen die verblijven of werkzaamheden starten. Zo’n document dient te bevatten:
- Een bewijs dat de persoon na 5 dagen klachtenvrij is.
- Een verklaring dat de woning veilig is.
- Instructies hoe bijvoorbeeld luchtwisseling of inwerking van filters of uitzoekeenheden moet gebeuren.
- Sanitaire vooronderstellingen voor verwerkers of medewerkers: gebruik van mondkapjes, handreiniging en ontsmetmiddelen.
- Duidelijke uitkomst indien risico leeft: dan dient een verwerking of verhuisgezelschap geweigerd te worden totdat alles veilig is.
Conclusie
De huidige wetenschappelijke consensus is dat besmettelijkheid met corona meestal volledig is doorgelopen na 7 dagen, mits de persoon in goede gezondheid is, geen immuwndeficiëntie heeft en een milde vorm heeft verwerkt. De richtlijnen die in Nederland zijn gebruikt tot voor de eind van 2023 zijn afgeschaft, maar de kernadviezen – zoals 5 dagen isolatie met 24 uur klachtenvrij – blijven gerenommeerd.
Voor de bouw- en woningsector zijn er extra aandachtspunten, aangezien woningverbouw, renovatie of verhuizingen in corona-positieve woningen extra risico bevat. Aanbevolen richtlijnen, zoals isolatie in bouw- of woningruimtes, zorgen voor veiligheid en maatschappelijk vertrouwen. Een goede hygiëne- en veiligheidsbeleiding, duidelijke communicatie en wetenschappelijke grondslag zijn cruciaal bij het voorkomen van de verdere verspreiding van infectie.
Bij het voorkomen van corona-infectie is het bovendien belangrijk dat gezondheid en welzijn centraal staan. Goede voeding, voldoende herstelpauze en professionele hulp indien nodig zijn mede essentieel voor een snelle en veilige herstart.