Jort Kelder en de zonnebril: Esthetiek, functie en maatschappelijke waarneming

Published by Redactie on juli 6, 2025 | Category kelder

De zonnebril is een accessoire dat al eeuwen lang niet alleen als bescherming tegen het zonlicht dient, maar ook als modeaccessoire een rol speelt in de maatschappelijke waarneming. In het bijzonder blijkt uit de bronnen dat Jort Kelder, een bekende persoonlijkheid in Nederland, zich ergert aan het dragen van een bril, wat leidt tot een discussie over de functie en esthetiek van zonnebrillen. Deze artikelen laten zien hoe zonnebrillen in de loop der tijd zijn veranderd, en waarom ze nu zowel als modeaccessoire als als functioneel voorwerp worden gezien.

De geschiedenis van de zonnebril

De zonnebril heeft een lange geschiedenis. Al in vroeger tijden werden gekleurde glazen gebruikt om het zonlicht te dempen. Zo zou keizer Nero de gladiatorengevechten met een smaragd voor zijn oog hebben gevolgd. In de veertiende eeuw droegen Chinese rechters getinte glazen om een ondoorgrondelijke uitstraling te creëren. In de negentiende eeuw werd in Europa geëxperimenteerd met gele glazen voor patiënten die leden aan syfilis.

De zonnebril die wij pilotenbril noemen, wordt beschouwd als de oerzonnebril. Die bril werd ontwikkeld omdat Amerikaanse piloten steeds hoger moesten vliegen, boven de wolken. Ze klaagden daarbij over hoofdpijn en misselijkheid, veroorzaakt door het harde licht tegen die helblauwe hemel. Het prototype dat de firma Bausch & Lomb vervolgens ontwierp, kreeg de werktitel Anti-glare. Het dempte de felheid van het zonlicht zónder het zicht te belemmeren. Bausch & Lomb maakte daarbij gebruik van gepolariseerde glazen. Die glazen – een uitvinding door Edwin Land, mede-oprichter van Polaroid – reduceerden de schittering en de reflectie van zonlicht. Bausch & Lomb patenteerde het ontwerp van de nieuwe zonnebril (model D-1 genoemd) op 7 maart 1937. Het werd ondergebracht onder een nieuwe merknaam, Ray-Ban (letterlijk vertaald: stralenblokkade).

De esthetiek van zonnebrillen

De esthetiek van zonnebrillen is een belangrijk onderdeel van hun functie. In de bronnen wordt duidelijk dat er in de loop der jaren verschillende stijlen zijn ontstaan. Zo is de zonnebril in de jaren zestig populair geworden, zoals de Ray-Ban Aviator. Deze bril had groene glazen in een vorm die aan een liggende druppel doet denken. Denk Tom Cruise in de eerste Top Gun. De zonnebril is inmiddels een autonoom modeaccessoire geworden. De zon is niet meer nodig als excuus om een zonnebril te dragen. Maar kies verstandig, bijvoorbeeld uit deze lijst:

Marc Jacobs (pilotenbril) De Amerikaanse ontwerper Marc Jacobs, ooit de lieveling van het Amerikaanse modegilde, is bezig met een come-back. Onderdeel daarvan is deze fraaie, licht hoekige versie van de pilotenbril, onderdeel van de nieuwe Sun Collection van Specsavers. Binnen het zilvermetalen frame kun je spelen met de kleuren, want er zijn zes verschillende tinten glazen – je kunt de bril als het ware aanpassen aan je outfit.
Komono (ziekenfondsbril) “WITH MY SUNGLASSES ON, I’M JACK NICHOLSON. WITHOUT THEM, I’M FAT AND SIXTY” JACK NICHOLSON
Moscot (wayfarer) Het New Yorkse brillenmerk Moscot, een vijfde generatie familiebedrijf, heeft sinds anderhalf jaar een winkel in de Amsterdamse 9 straatjes. In de nieuwe collectie tref je opvallend veel gekleurde glazen. De wayfarer-variant heeft blauwe glazen; de ronde versie ervan heeft paarse of gele glazen.
Ange projects (thunderbirds-bril) Van bruin en groen gekleurd acetaat, dus stevig als beton. De vorm is retro-futuristisch en behoorlijk gehoekt. Voor de liefhebber die houdt van een experiment.
Salle Privée (vervagende glazen) Klassiek model maar met een seventies-vibe vanwege de lichtbruine kleur die vervaagt. Montuur is van acetaat, de glazen van Carl Zeiss Vision. Handgemaakt in Italië, vandaar de prijs. Fatto a mano!
Old school aviator Met een suggestie van een sweatbar, ooit bedoeld om het zweet van het voorhoofd op te vangen. Deze bril, een koopje voor nog geen twintig euro, met gepolariseerde glazen en een rubber neussteuntje.

Jort Kelder en het dragen van een bril

Jort Kelder ergert zich aan brildragers, omdat hij het dragen van een bril associeert met invaliditeit. Dat zegt hij tegen de bebrilde presentator van de podcast PodBast. Zelf draagt Jort Kelder lenzen. Hij weigert om een bril te dragen. “Ik heb een hekel aan brillen. Het is een vorm van invaliditeit die mij niet aanstaat. Je hebt een hulpstuk nodig om mij te zien. Ik vind het iets afhankelijks. Ik kan niet tegen afhankelijkheid en je bent afhankelijk van dat apparaat op je neus.” Hulpmiddel Lenzen zijn ook een hulpmiddel, maar in elk geval niet zo zichtbaar als een bril, aldus Jort. “Ik heb het idee en de suggestie van onafhankelijkheid, omdat je mijn lenzen niet ziet zitten, maar als ik ze niet had aangedaan dan had ik überhaupt niet eens gezien wie er tegenover me zat.” De kijker zal Jort nóóit met een bril zien. “Absoluut niet. Het komt ook omdat mijn broers brillen hadden en dat vond ik niks. Het klinkt heel onaardig en je kan het niet helpen – de meeste mensen hebben slechte ogen – maar het zit mij in de autonomie. Je moet dus die stomme bril op, anders ben je weg.”

De functie van zonnebrillen

De functie van zonnebrillen is niet alleen om het zonlicht te dempen, maar ook om het zicht te verbeteren. In de bronnen wordt duidelijk dat er verschillende soorten glazen zijn, zoals gepolariseerde glazen, die de schittering en de reflectie van zonlicht verminderen. Bovendien zijn er verschillende kleuren glazen, zoals groen, grijs of bruin, die een bepaalde invloed kunnen hebben op het zicht. Zo zijn er glazen die het zicht kunnen verbeteren in bepaalde omstandigheden, zoals bij zonlicht of in het water.

De maatschappelijke waarneming van zonnebrillen

De maatschappelijke waarneming van zonnebrillen is ook een belangrijk onderdeel van hun functie. In de bronnen wordt duidelijk dat mensen die een bril dragen, vaak worden geassocieerd met bepaalde eigenschappen, zoals intellectueel of afhankelijk. In het geval van Jort Kelder is het dragen van een bril dus een keuze die hem niet aanstaat, omdat hij het associeert met invaliditeit. Dit laat zien dat zonnebrillen niet alleen functioneel zijn, maar ook een bepaalde maatschappelijke betekenis kunnen hebben.

Conclusie

Zonnebrillen zijn niet alleen een functioneel accessoire, maar ook een modeaccessoire dat een belangrijke rol speelt in de maatschappelijke waarneming. De geschiedenis van de zonnebril laat zien dat het al eeuwen lang wordt gebruikt om het zonlicht te dempen. In de loop der jaren zijn verschillende stijlen ontstaan, die elk hun eigen esthetiek en functie hebben. Bovendien speelt de maatschappelijke waarneming van zonnebrillen een belangrijke rol, zoals duidelijk is uit de reacties van Jort Kelder op het dragen van een bril. De functie van zonnebrillen is niet alleen om het zonlicht te dempen, maar ook om het zicht te verbeteren, en ze kunnen ook een bepaalde maatschappelijke betekenis hebben.