Het duinhuis van Jort Kelder op Terschelling: een ecologische uitdaging en architecturale uitstraling

Published by Redactie on juli 6, 2025 | Category kelder

De locatie van het huis van Jort Kelder op Terschelling is een unieke plek die zowel ecologische als architecturale uitdagingen met zich meebrengt. Het huis staat in de duinen, pal aan de kust van het eiland, en is ontworpen door architect Marc Koehler. Het ontwerp en de locatie van het huis zijn gericht op het combineren van duurzaamheid, functionele ruimte en een natuurgetrouwe omgeving. In dit artikel worden de kenmerken van het huis, de ecologische invloed, de architecturale oplossingen en de ruimtelijke indeling besproken, gebaseerd op de beschikbare bronnen.

Ecologische uitdagingen en duurzame oplossingen

Het bouwen op Terschelling, middenin de beschermde natuur, stelt de opdrachtgevers voor een moeilijke keuze. Zowel Jort Kelder als zijn broer willen genieten van de prachtige omgeving, maar beseffen dat bouwprojecten ook een aanslag kunnen vormen op de natuur. Daarom kozen ze voor een architect die al eerder duurzame woningen ontwierp, namelijk Marc Koehler. Hij bracht meerdere slimme oplossingen in dieper rekening, waarmee de ecologische voetafdruk werd teruggebracht tot een ‘vingerafdruk’.

Een van de belangrijkste oplossingen is het feit dat het huis gedeeltelijk onder de grond is gebouwd. Dit beperkt zichtbaar volume en biedt ook een goede basis voor isolatie. Het huis is gemaakt van hout, een materiaal dat biologisch afbreekbaar is en een hoge isolatiewaarde heeft. Dit materiaal werd gekozen vanwege zijn voordelen, maar biedt ook de mogelijkheid om de sculpturale vorm precies uit te voeren. Door het lage gewicht van hout is de benodigde energie voor transport beperkt, wat een belangrijke factor is, gezien de beperkte bereikbaarheid van de locatie.

Het huis werd gemaakt met een prefab systeem dat op het vasteland voorgezaagd is. Hierdoor kon het huis als een bouwpakket met de boot naar het eiland vervoerd worden. Deze aanpak maakt het mogelijk om binnen het broedseizoen van de duinvogels snel en efficiënt te bouwen. Daarnaast draagt het systeem bij aan de duurzaamheid van het project.

Architecturale oplossingen en ruimtelijke indeling

Het duinhuis is geïnspireerd op een wandeling door de omgeving, waar je afwisselend over heuveltoppen en door de besloten ruimte van een duinpan loopt, langs waterkeringen en uitgestrekte zandvlaktes. Dit is vertaald naar een tiental vloeren, met ruimte voor drie slaapkamers, de entree, zitkamer, eetkamer, keuken, speelruimte, werkplek en lounge. De vloeren zijn in deze volgorde als splitlevels, aan elkaar geschakeld tot een spiraalvormige plattegrond rond de centrale open haard: een promenade architecturale, een vakantiereis op zichzelf.

De opzet van het huis zorgt voor verschillende domeinen – elk met een eigen sfeer – voor zowel de twee gezinnen als de volwassenen en kinderen. Net zoals tijdens een klim door de duinen, heb je vanuit de verschillende ruimtes steeds een ander uitzicht. In het souterrain met de slaap- en badruimten, valt licht binnen door hoge ramen, waardoor je zicht hebt op het zand dat tegen het glas stuift. De verdiepingshoge puien aan de voorzijde bieden een vrije blik op de duinen, terwijl het dakoverstek zorgt voor de gewenste privacy. Op andere plekken kun je, als een vogelaar, liggend op je buik, door de horizontale vensters – voorzien van brises-soleil – naar buiten gluren. Blikvanger is het enorme panoramavenster in de schuine westgevel, dat precies zo gepositioneerd is dat je geen buren ziet (en buren jou niet zien), maar wel uitkijkt over de laatste duinenrij, tot aan de zee, en waardoor je ’s nachts de sterrenhemel ziet.

Duurzame materialen en kleuren

De kleuren en materialen voor het interieur destilleerde Koehler uit het landschap. De ruwe, antracietkleurige kelderwanden van in het werk gestort beton ademen de sfeer van de basalten dijklichamen. Voor de leefruimten liet de architect, bij wijze van experiment, zandkleurig pigment aan het beton toevoegen, dat het materiaal warmer maakt en de relatie tussen binnen en buiten versterkt. In de afwerking en stoffering van wanden en meubels kom je zowel het grijs en wit van de zee tegen als het geelgroen van het gras en het bruin van de struiken en heesters. De houtconstructie, onafgewerkt in het zicht gelaten, en de gewalste staalplaten waarmee het rookkanaal van de haard bekleed is, geven het huis iets ruigs. Voor de gevels koos Koehler western red cedar, een houtsoort die door oxidatie vergrijst, bij vochtig weer bijna zwart oogt en in de zon juist goud kleurt – net als het helmgras rond het huis.

De rol van de open haard

De centrale open haard vormt het hart van het huis. Deze haard is niet alleen een functioneel element, maar ook een sfeermeester die de ruimtes verbindt. De open haard staat in het midden van de spiraalvormige plattegrond en zorgt voor een warme, gezellige sfeer. De ruimtes zijn opgesplitst in splitlevels die als een trap omhoog spiralen rond de open haard. Tezamen vormen de tien vloerniveaus een bescheiden promenade architecturale; vanuit het ondergrondse slaapdomein stijg je langzaam naar boven, langs de entree, de woon- en eetruimte, naar de keuken en via de speel/gamevloer (voor neefjes en nichtjes) tot in de lounge bovenin.

Ecologische vingerafdruk

Het duinhuis is ontworpen met de nadruk op ecologische voetafdruk. Het gebruik van circulaire bouwmaterialen, het beperken van het zichtbare volume door het huis gedeeltelijk onder de grond te bouwen, en de keuze voor duurzame materialen zoals hout en western red cedar dragen bij aan de ecologische voetafdruk. Daarnaast is er geen centrale verwarming aanwezig, omdat het huis goed geïsoleerd is en de open ruimte voldoende licht en warmte oplevert. Alleen de houtkachel is voldoende om het huis te verwarmen. Door de combinatie van goede isolatie en de open ruimte is er ook geen centrale verwarming aanwezig. Alleen de houtkachel is voldoende.

Conclusie

Het duinhuis van Jort Kelder op Terschelling is een voorbeeld van hoe duurzaamheid en architectuur samenkomen in een unieke omgeving. Het huis is ontworpen met een focus op ecologische voetafdruk, functionele ruimte en een natuurgetrouwe oplossing. De keuze voor hout als bouwmateriaal, de oplossingen voor isolatie en de opstelling van het huis in de duinen dragen bij aan de ecologische voetafdruk. Bovendien is de opstelling van het huis gericht op de beleving van het landschap, zodat de bewoners kunnen genieten van de prachtige omgeving van Terschelling.