Oostenrijkse Woningen: Duurzaamheid, Architectuur en Historische Waarde

Published by Redactie on juli 7, 2025 | Category kelder

Oostenrijkse woningen, ook wel bekend als de thermobouw of prefab-woningen, vormen een unieke categorie in de Nederlandse woningbouw. Deze woningen werden oorspronkelijk gebouwd als noodwoningen, met een beperkte levensduur van maximaal vijftig jaar, maar vele van deze huizen zijn nog steeds in uitstekende staat. Ze worden gekenmerkt door hun houten constructie, het karakteristieke rode zadeldak met een scherpe knik bij de gootlijn, en een ruimtegebruik dat in veel gevallen nog steeds functioneel en comfortabel is. In dit artikel wordt dieper ingegaan op de architectuur, de duurzaamheid, de historische waarde en de praktische toepassing van deze Oostenrijkse woningen in het Nederlandse landschap.

Architectuur en Interieur

De architectuur van Oostenrijkse woningen is duidelijk herkenbaar aan hun houten constructie en het karakteristieke rode zadeldak. Van buiten zijn de woningen, voor zover niet verbouwd, te herkennen aan het rode zadeldak met een scherpe knik bij de gootlijn. Deze vormgeving is typisch voor de oorspronkelijke bouw, die bedoeld was als tijdelijk onderkomen voor ambtenaren en pachters in de Noordoostpolder.

Van binnen zijn de woningen – zeker voor die tijd – relatief ruim, met op de begane grond een grote woonkamer met tuindeuren, een keuken, een studeerkamer en een toilet. De eerste verdieping heeft één grote en twee kleinere slaapkamers. Veel van deze woningen hebben een kelder, wat het gebruik van isolatiemateriaal zoals dubbel glas, aluminiumfolie en fijne vezelplaat mogelijk maakt. Deze isolatie zorgt ervoor dat de woningen energiezuinig zijn en duurzaam in gebruik.

De ruimtelijke indeling van Oostenrijkse woningen is doordacht en gericht op functionele ruimtegebruiking. Veel van de woningen zijn nog steeds in gebruik, waardoor het mogelijk is om te zien hoe de ruimtes zijn ingericht. Bijvoorbeeld, in de Oostenrijkse woning in Emmeloord is de begane grond voorzien van een hal met garderobe, een keuken, een woonkamer met eethoek, en een studeerkamer. De bovenverdieping heeft drie kamers en een badcel. De dubbele wanden zijn 17 cm van elkaar verwijderd, en de buitenste wand is aan de binnenzijde met een vochtwerend middel bestreken.

Duurzaamheid en Energiezuinigheid

De duurzaamheid van Oostenrijkse woningen is een van de belangrijkste voordelen. Hoewel ze oorspronkelijk bedoeld waren als noodwoningen, voldoen de meeste exemplaren nog steeds aan de huidige eisen. De toepassing van dubbel glas, aluminiumfolie en fijne vezelplaat als isolatiemateriaal zorgt ervoor dat de woningen energiezuinig zijn. Daarnaast is er sprake van een goed gebruik van natuurlijke lichtinvoer, zoals grote ramen en open haarden, die zorgen voor een licht en luchtig interieur.

De energiezuinigheid van deze woningen maakt ze ook geschikt voor moderne isolatie- en energiebesparingstechnieken. Bijvoorbeeld, in de Oostenrijkse woning in Emmeloord is de kelder uitgerust met een houtkachel, terwijl de rest van het huis wordt verhit via een luchtwarmtepomp. In andere gevallen zijn er ook grond-water warmtepompen en fotovoltaïsche systemen aangebracht, wat de duurzaamheid verder versterkt.

Historische Waarde en Monumenten

Oostenrijkse woningen hebben een grote historische waarde, vooral in de Noordoostpolder. Ze zijn gebouwd in de jaren 1948-1949 als onderdeel van het bouwpakket dat door het Ministerie van Wederopbouw uit Oostenrijk is geïmporteerd. Deze woningen zijn van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische, de stedenbouwkundige en de architectuurhistorische waarde.

Een bijzonder voorbeeld is een groep van 25 Oostenrijkse woningen in Leeuwarden, die zelfs de status van gemeentelijk monument hebben gekregen. In de gemeente Emmeloord staan er ongeveer honderd Oostenrijkse woningen, waarvan veel nog steeds in gebruik zijn. Deze woningen vormen een belangrijk onderdeel van de architectuurhistorie en worden beschouwd als een uniek type woonhuis dat bijdraagt aan de cultuurhistorische waarde van de Noordoostpolder.

De architectuurhistorische waarde van de Oostenrijkse woningen ligt vooral in de gebruikte bouwmethode en het feit dat ze een vertegenwoordigend type zijn voor de agrarische bebouwing in de Noordoostpolder. Daarnaast is de herkenbaarheid en de grote mate van gaafheid van het exterieur een belangrijk kenmerk van deze woningen. Ze vormen ook een belangrijk onderdeel van het agrarische complex en zijn een karakteristiek onderdeel van de bebouwing in de Noordoostpolder.

Praktische Toepassing en Herinterpretatie

Ondanks hun oorspronkelijke doel als noodwoningen, worden Oostenrijkse woningen vandaag de dag vaak herinterpretatie als woningen voor permanente bewoning of als vakantiehuizen. Veel van deze woningen zijn nog steeds in gebruik en worden vaak aangepast aan moderne behoeften. Bijvoorbeeld, in de Oostenrijkse woning in Emmeloord is de begane grond voorzien van een hal met garderobe, een keuken, een woonkamer met eethoek, en een studeerkamer. De bovenverdieping heeft drie kamers en een badcel.

De praktische toepassing van Oostenrijkse woningen is ook van belang voor de woningbouw in Nederland. Ze zijn geschikt als tijdelijke woningen, maar kunnen ook permanent worden gebruikt. De woningen kunnen ook worden aangepast met moderne faciliteiten, zoals een grond-water warmtepomp, een fotovoltaïsch systeem, en een luchtwarmtepomp.

Voorbeeld: Oostenrijkse Woning in Emmeloord

Een voorbeeld van een Oostenrijkse woning is het houten woonhuis van het type OW in Emmeloord. Deze woning is gebouwd in 1948-1949 en behoort tot een complex van vijf houten huizen aan de Acacialaan. Het is een van de weinige exemplaren die nog steeds in gebruik zijn. De woning staat met de langsgevel op de straat gericht en is opgebouwd vanuit een rechthoekige plattegrond. De gevels zijn opgetrokken in staande planken boven een onderbouw van beton. Het verdiepingloze huis staat onder een met oranje, verbeterde Hollandse pannen gedekt zadeldak met steile dakschilden, een flauwe zeeg en een gemetselde schoorsteen op de nok.

Deze woning bevat op de begane grond een hal met garderobe, een keuken, een woonkamer met eethoek, en een studeerkamer. De bovenverdieping bevat drie kamers en een badcel. De dubbele wanden zijn 17 cm van elkaar verwijderd, en de buitenste wand is aan de binnenzijde met een vochtwerend middel bestreken.

Conclusie

Oostenrijkse woningen vormen een unieke categorie in de Nederlandse woningbouw. Ze zijn gekenmerkt door hun houten constructie, het karakteristieke rode zadeldak, en een ruimtegebruik dat in veel gevallen nog steeds functioneel en comfortabel is. De duurzaamheid van deze woningen is een van de belangrijkste voordelen, en ze zijn geschikt voor moderne isolatie- en energiebesparingstechnieken. Daarnaast hebben ze een grote historische waarde, vooral in de Noordoostpolder, en zijn ze een belangrijk onderdeel van de architectuurhistorie.

De praktische toepassing van Oostenrijkse woningen is groot, en ze kunnen worden aangepast aan moderne behoeften. Ze zijn geschikt als tijdelijke woningen, maar kunnen ook permanent worden gebruikt. De Oostenrijkse woningen vormen een uniek onderdeel van de woningbouw in Nederland en hebben een grote historische en architecturale waarde.