Afwegingskader grondwaterneutrale kelders in Amsterdam: impact op ruimtelijke ordening en klimaatadaptatie

Published by Redactie on juli 7, 2025 | Category kelder

De gemeente Amsterdam heeft in het kader van de klimaatadaptatie en ruimtelijke ordening een specifiek beleid opgesteld voor het aanleggen van grondwaterneutrale kelders. Dit beleid, genaamd het Afwegingskader grondwaterneutrale kelders, is ontwikkeld met het oog op het voorkomen van negatieve grondwatereffecten bij het bouwen van kelders. Het Afwegingskader is vastgesteld door de gemeenteraad op 20 januari 2021 en vormt de basis voor het beoordelen van bouwplannen die grondwaterneutraal moeten zijn. In dit artikel wordt het Afwegingskader grondwaterneutrale kelders nader bekeken, inclusief de technische maatregelen, de invloed op ruimtelijke ordening, en de rol van geohydrologisch onderzoek bij de beoordeling van kelderbouw.

Het Afwegingskader en de grondwaterneutraliteit

Het Afwegingskader grondwaterneutrale kelders is ontwikkeld om te voorkomen dat het aanleggen van kelders leidt tot negatieve gevolgen op het grondwater. Een grondwaterneutrale kelder wordt gedefinieerd als een kelder waarbij de stand en stroming van het grondwater niet of nauwelijks verandert, waar mogelijk zelfs verbeterd, en waarbij geen negatieve grondwatereffecten optreden. Het Afwegingskader stelt specifieke criteria om te beoordelen of een kelder grondwaterneutraal kan worden aangelegd. Hierbij speelt het geohydrologisch onderzoek een centrale rol, waarin wordt gekeken naar de samenstelling van de bodem, de grondwaterstanden, en het risico op opbarsten van de deklaag.

In sommige delen van Amsterdam is het grondwaterneutraal bouwen vanwege een te dunne deklaag of het risico op opbarsten van de deklaag helemaal niet mogelijk. In deze gebieden is kelderbouw uitgesloten. In andere delen is het mogelijk om kelders aan te leggen, mits aan bepaalde technische maatregelen wordt voldaan. De maatregelen kunnen variëren van het herstellen van het doorlaatvermogen van de bodem tot het aanbrengen van vaste doorlaatvermogens, afhankelijk van de lokale grondwatercondities.

Technische maatregelen en regels voor kelderbouw

De regels voor het bouwen van grondwaterneutrale kelders zijn onderverdeeld in verschillende categorieën, afhankelijk van de omvang en diepte van de kelder. Volgens het Afwegingskader mogen kelders maximaal 300 m² oppervlakte hebben en maximaal 4 meter diep zijn. Voor grotere kelders of kelders die dieper liggen, is een geohydrologisch rapport nodig dat aantoont dat het grondwater in stand blijft. Dit rapport moet worden opgesteld door gespecialiseerde bedrijven zoals Loots Grondwatertechniek, die al jaren geohydrologisch onderzoek uitvoeren voor kelderbouwprojecten in Amsterdam.

In sommige gebieden wordt een standstill-kD aangehouden, wat inhoudt dat het doorlaatvermogen van de bodem dat voor de bouw van de kelder aanwezig was, wordt teruggebracht. In andere gebieden wordt een vaste kD toegepast, waarbij een vooraf bepaald doorlaatvermogen wordt aangebracht dat past bij de grondwatersituatie van de buurt. Deze maatregelen zorgen ervoor dat het grondwater op de betreffende locatie niet wordt belemmerd door de aanleg van de kelder.

Invloed van het Afwegingskader op de ruimtelijke ordening

Het Afwegingskader grondwaterneutrale kelders heeft invloed op de ruimtelijke ordening van Amsterdam. In gebieden waar grondwaterproblemen optreden, mogen aanvragen voor het aanleggen van een kelder alleen worden goedgekeurd als die voldoen aan de eisen van een grondwaterneutrale kelder. Dit geldt ook voor de stadsdelen die onderdeel uitmaken van het paraplubestemmingsplan Grondwaterneutrale Kelders. In veel delen van de stad is er een algemeen verbod op het realiseren van nieuwe kelders, met uitzondering van IJburg, waar al langer een verbod gold op het bouwen van kelders dieper dan NAP -1 meter.

In het paraplubestemmingsplan wordt ook aangegeven dat kelders die groter zijn dan 300 m² en/of dieper dan 4 meter, enkel mogen worden aangelegd indien uit een geohydrologisch onderzoek blijkt dat de aanleg grondwaterneutraal zal plaatsvinden. Voor sommige gebieden geldt een afwijkmogelijkheid van het verbod, mits aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. In bepaalde delen van Amsterdam is het echter onmogelijk om kelders grondwaterneutraal aan te leggen vanwege de grondstructuur, waardoor kelderbouw wordt uitgesloten.

Rol van geohydrologisch onderzoek bij het beoordelen van kelderbouw

Geohydrologisch onderzoek is essentieel voor het beoordelen van de geschiktheid van een perceel voor kelderbouw. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door gespecialiseerde bedrijven die grondwaterstanden en de samenstelling van de ondergrond analyseren. Op basis van deze gegevens wordt bepaald of een kelder grondwaterneutraal kan worden aangelegd. In sommige gevallen is het nodig om maatregelen te nemen om het grondwater in stand te houden, zoals het aanbrengen van doorlaatvermogens of het herstellen van de natuurlijke grondwaterstroming.

De gemeente Amsterdam heeft dit onderzoek nodig om de impact van kelderbouw op het grondwater te beoordelen. De resultaten van het onderzoek worden gebruikt om te bepalen of een kelder grondwaterneutraal kan worden aangelegd, of of er aanvullende maatregelen nodig zijn om de grondwaterstand in stand te houden. Dit onderzoek is daarom van cruciaal belang voor het beoordelen van bouwplannen en het voldoen aan de eisen van het Afwegingskader.

Klimaatadaptatie en de toekomst van grondwaterneutrale kelders

De inzet van grondwaterneutrale kelders is onderdeel van de klimaatadaptatie van Amsterdam. Door het aanleggen van kelders die grondwaterneutraal zijn, wordt voorkomen dat het grondwater wordt belemmerd, wat leidt tot problemen zoals overlast bij hoge grondwaterstanden en onderlast bij lage grondwaterstanden. Dit is van belang voor de veiligheid en gezondheid van bewoners, en draagt bij aan de duurzaamheid van de stad.

De gemeente Amsterdam streeft ernaar om Amsterdam klimaatbestendig te maken, zodat woningen en openbare ruimtes beter kunnen omgaan met extreme droogte en regen. Het Afwegingskader grondwaterneutrale kelders speelt hierbij een rol in het bepalen van de invloed van kelderbouw op het grondwater. De toekomst van grondwaterneutrale kelders hangt af van de verdere ontwikkeling van het grondwater en de klimaatverandering, waardoor het onderzoek naar grondwaterstromingen en de technische maatregelen blijvend van belang zijn.

Conclusie

Het Afwegingskader grondwaterneutrale kelders is een belangrijk instrument in de ruimtelijke ordening van Amsterdam. Het stelt regels vast voor het aanleggen van kelders die grondwaterneutraal zijn, met als doel het voorkomen van negatieve grondwatereffecten. Technische maatregelen, zoals het herstellen van het doorlaatvermogen van de bodem of het aanbrengen van vaste doorlaatvermogens, spelen een centrale rol in het bepalen of een kelder grondwaterneutraal kan worden aangelegd. Geohydrologisch onderzoek is daarvoor essentieel, en speelt een belangrijke rol in het beoordelen van bouwplannen. De toekomst van grondwaterneutrale kelders hangt af van de ontwikkeling van het grondwater en de klimaatverandering, waardoor het onderzoek naar grondwaterstromingen en technische maatregelen blijvend van belang zijn.