Bernard Boelens en de Kelder: Een Historisch Overzicht

Published by Redactie on juli 7, 2025 | Category kelder

In het midden van de 19e eeuw was Bernard Boelens een bekende figuur in het stadsleven van 's-Hertogenbosch. Hij was handelaar en had een winkel in de Markt, die hij met zijn vrouw Anna leidde. In de bronnen die beschikbaar zijn, worden verschillende aspecten van hun leven en werk aan de orde gesteld, waaronder hun woning, hun handel, en hun relatie met de gemeenschap. Deze informatie biedt een overzicht van de manier waarop Bernard Boelens en zijn gezin in de kelder van hun woning leefden en werktekenen.

Woning en Interieur

Bernard Boelens woonde in de Markt 29, een pand dat van oudsher als het "Rozenkrans" bekendstond. Dit pand was het ouderlijk huis van Jeroen Bosch, een beroemde kunstenaar uit de 16e eeuw. Het pand was een van de mooiste in de binnenstad en had een fraaie klokgevel met het jaartal 1671. Ook had het een gevelsteen met een voorstelling van Jezus en de Samaritaanse vrouw, een verwijzing naar een beroemde bijbelverhaal. Dit soort stenen was vaker te vinden op plekken waar (vroeger) een openbare waterput was. In het Bossche schepenregister van 1503 is sprake van een huis Aen den Put, eigendom van Ghisbertus Willemsz.

Het pand was aangekocht door Bernard en Anna, en ze hadden het al een keer gehuurd, toen het leegstond. Bernard wilde het echter niet verkopen en maakte gebruik van zijn recht van ophouding. Het pand was minstens driemaal de inhoud van Markt 29. De voorgevel aan de Markt was 4,50 m breed, en de totale diepte was 36 meter. Het pand was nergens breder dan 5 meter, behalve helemaal achteraan, daar was het ruim 6 meter breed. Het voorhuis was 17 meter diep, dan volgde een open plaats van 5 meter diep en 3 meter breed. Daarachter was het achterhuis van 14 meter diep. Voor- en achterhuis waren met elkaar verbonden door een lange gang van meer dan 20 meter die links achter in de winkel begon en doorliep tot aan het magazijn, helemaal achterin. De vloer van de gang was van zwart hardsteen. Halverwege de gang ter hoogte van de binnenplaats was de trap naar boven.

In de winkel werd een prachtige glazen kast geplaatst, die Bernard had laten maken. Achter was de plaats met stalling voor het paard. Paard en wagen waren onmisbaar, want daarmee moesten ze naar de markten gereden worden. De slaapkamers waren aan de voorkant van het pand boven. Het achterhuis met de ingang in de Doode Nieuwstraat werd bewoond door de familie Molhuysen.

Handel en Winkel

Bernard was textielhandelaar, maar hij kocht ook wel eens een partij andere artikelen op. Hij had een winkel in de Put, waar hij stoffen en bont verkocht. De winkel had een prachtige glazen kast, die hij had laten maken. Ook had hij een winkelhuis genaamd De Windmolenberg, met recht tot verkoop van sterke drank in het klein, met erf en open plaats aan de St.-Jacobsstraat.

In 1910 werd er een nieuwe zaak geopend op Markt 29, naast Mosmans, boekhandel. Ze hadden mooie zachtgroene toonbanken en kasten in de winkel laten maken, die langs de randen versierd waren met een bescheiden art nouveau-decoratie, die ook op de plafonds werd aangebracht. Dit interieur is tot de sluiting van de winkel de Kleine Winst in 2018 in gebruik geweest.

Familie en Levensomstandigheden

Anna was verhuisd naar Markt 29, waar later het souvenirswinkeltje De Kleene Winst gevestigd was. De oudste zoon Christ wilde gaan trouwen en werd de overvolger in het pand in het Tweede Korenstraatje. Bernard en Anna hadden een aantal kinderen, waaronder Jo Boelens, die in 1908 als werkbroeder van de orde van de Witte Paters naar Noord-Afrika vertrok. Dit werd als een geweldige prestatie van Anna beschouwd, omdat zij, hoewel zij protestant was, haar kinderen zó doordrenkt had van het katholieke geloof, dat er zelfs een zoon het klooster in wilde.

Anna had een moederschap met veel problemen. Ze had een zoon, Jo, die in 1936 in het buitenhuis Huize Fify bij het gezin van haar oudste zoon Christ in Vught was. Daar is ze ziek geworden en op 14 september overgebracht naar het Groot Ziekengasthuis. Steeds kwam er in het ziekenhuis een strenge dominee bij haar op bezoek van de gereformeerde kerk met de groene ruitjes in de Jan Heinsstraat. Deze hield haar voor dat ze in de hel kwam, omdat ze haar kinderen katholiek had opgevoed. Van die bezoeken werd zij zeer onrustig volgens de verpleegster. Het zweet gutste dan van haar gezicht. Dochter Marie heeft de dominee bij haar thuis ontboden en hem de wacht aangezegd, dat hij haar moeder niet meer mocht bezoeken: Mijn moeder komt zeker in de hemel, maar of u erin komt, is voor mij een zeer grote vraag.

Kelder en Ruimtelijke Indeling

De kelder was een belangrijk onderdeel van het pand. In de tweede helft van de 19e eeuw werd op het achterterrein een koetshuis gebouwd. Toen werd het huis aan de achterzijde ook in een beneden- en een bovenwoning gesplitst. Men bracht een deur aan in de zijgevel (Doode Nieuwstraat). In 1927 werd het pand eigendom van de vereniging Hendrick de Keyser, die het naar een ontwerp van architect Jan van der Eerden in de jaren 80 van de 20e eeuw heel fraai heeft laten restaureren. De indeling op de begane grond is nog hetzelfde als in de tijd van Bernard en Anna. Als je het pand binnenkwam, kwam je in de winkel, een stoffen- en bontzaak. Vanuit de winkel liep een gang links naar achter. Je kwam dan bij een grote woonkeuken waar alles gebeurde. Bernard en Anna sliepen in die keuken in een bedstee.

Samenvatting

In het midden van de 19e eeuw was Bernard Boelens een bekende handelaar in 's-Hertogenbosch. Hij had een winkel in de Markt, die hij met zijn vrouw Anna leidde. De woning had een fraaie klokgevel en een gevelsteen met een voorstelling van Jezus en de Samaritaanse vrouw. Het pand was een van de mooiste in de binnenstad en had een prachtige glazen kast, die Bernard had laten maken. De winkel had een prachtige glazen kast, die Bernard had laten maken. De winkel had een prachtige glazen kast, die Bernard had laten maken. De kelder was een belangrijk onderdeel van het pand. In de tweede helft van de 19e eeuw werd op het achterterrein een koetshuis gebouwd. Toen werd het huis aan de achterzijde ook in een beneden- en een bovenwoning gesplitst.

Bronnen

gehuwd