De Moriaan: een historisch binnenplein met een rijke geschiedenis

Published by Redactie on juli 7, 2025 | Category kelder

De Moriaan, gelegen aan de Markt in 's-Hertogenbosch, is een van de weinige gebouwen in de stad met nog een middeleeuwse uitstraling. Het gebouw is gerestaureerd en gereconstrueerd aan de hand van bouwsporen en oude afbeeldingen. Het is een van de oudste bakstenen huizen van Nederland en heeft een rijke geschiedenis die zich uitstrekt over meerdere eeuwen. De Moriaan is niet alleen een belangrijk historisch gebouw, maar ook een uniek voorbeeld van de bouwtrant in de middeleeuwen. De kelder van het gebouw is een van de belangrijkste delen van dit historische pand, waarin de bouwsporen en architecturale elementen nog steeds zichtbaar zijn.

De kelder van De Moriaan

De kelder van De Moriaan is een van de oudste delen van het gebouw en behoort tot de eerste steenbouw uit de eerste helft van de 13e eeuw. Deze kelder is half onder het maaiveld gelegen en heeft een zoldering van houten balken, die gesteund worden door een onderslagblak in de langsrichting. Deze rust op drie gemetselde kolommen en in de fundering van de voorgevel en de achtergevel. De balklagen en kapconstructie zijn uit een tweede bouwperiode kort na 1310, wat duidelijk maakt dat de kelder een belangrijk onderdeel is van het historische complex.

De kelder heeft een aantal bouwsporen en historische elementen die nog steeds zichtbaar zijn. Er zijn meerdere stookplaatsen vermeld in de historische documenten, waaronder drie schouwen in het hoofdpand en één schouw in elke kelder. Deze stookplaatsen zijn teruggevonden, maar blijken niet oorspronkelijk te zijn. De kelder bevat ook een zoldervloer, die wordt gebruikt voor verschillende functies, waaronder het opslaan van goederen. De kelder is dus niet alleen een bouwonderdeel, maar ook een functioneel deel van het pand.

De historische waarde van De Moriaan

De Moriaan is het oudste bakstenen huis van Nederland en wordt vaak aangeduid als het meest complete voorbeeld van een groot stenen zaalhuis uit het begin van de 13e eeuw. Er zijn nog vele authentieke onderdelen uit de middeleeuwse periode behouden gebleven, waaronder grote delen van de moer- en kinderbalken in de grote zaalruimte en jukken in de kapconstructie. De plafondbalken in de kelder zijn waarschijnlijk de oudste van de stad. De Moriaan is dus een belangrijk historisch en bouwhistorisch monument dat veel informatie biedt over de bouwtrant en het gebruik van materialen in de middeleeuwen.

De Moriaan heeft ook een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van 's-Hertogenbosch. Tijdens de beeldenstorm (1566) diende het pand als vergaderplaats voor hervormingsgezinden die hier omstreeks kerstmis plannen smeedden om de katholieken uit de stad te verjagen of massaal te doden. Ook was het gebouw een theater, pakhuis en winkel. In de negentiende en twintigste eeuw was het pand opgedeeld en woonden er verschillende gezinnen in. De Moriaan is dus niet alleen een historisch gebouw, maar ook een plek met een rijke functiegeschiedenis.

De restauratie en herstel van De Moriaan

De Moriaan is gerestaureerd en flonkert nu aan de Markt. Alle werkzaamheden tijdens de restauratie zijn nauwkeurig gevolgd door bouwhistorici. De restauratie vond plaats in de jaren 1963 tot 1967, nog voordat de grote restauratiestroom in Den Bosch en elders op gang kwam. De gemeente kocht na een protestactie vanuit de Bossche bevolking het pand aan om sloop voor nieuwbouw van een grootwinkelbedrijf te voorkomen. De restauratie had plaats in de jaren 1963 tot 1967, nog voordat de grote restauratiestroom in Den Bosch en elders op gang kwam.

De restauratie is gedaan aan de hand van bouwsporen en oude afbeeldingen. Er zijn meerdere historische documenten en bronnen gebruikt om de restauratie te bepalen. Zo is er op basis van de haardsteentjes en bouwsporen een indicatie gemaakt van de oorspronkelijke bouw. Ook zijn er meerdere bouwperiodes geïdentificeerd, waaronder een tweede bouwperiode kort na 1310. De restauratie heeft dus niet alleen het uiterlijk van het gebouw hersteld, maar ook de historische waarde behouden.

De toekomst van De Moriaan

De Moriaan is een belangrijk historisch gebouw dat ook in de toekomst nog van belang is voor de stad 's-Hertogenbosch. Het pand is een uniek voorbeeld van de bouwtrant in de middeleeuwen en biedt veel informatie over de geschiedenis van de stad. Het is ook een plek die veel toeristen aantrekt, aangezien het een van de oudste bakstenen huizen van Nederland is.

De Moriaan is momenteel in gebruik als kantoorruimte van de VVV, maar is ook een bekende plek in de stad. De stad 's-Hertogenbosch heeft er voor gezorgd dat het gebouw niet is gesloopt, maar juist is gerestaureerd. De Moriaan blijft dus een belangrijk onderdeel van de stad en een uniek voorbeeld van de bouwtrant in de middeleeuwen.

Conclusie

De Moriaan is een van de oudste bakstenen huizen van Nederland en een belangrijk historisch gebouw in 's-Hertogenbosch. De kelder van het gebouw is een van de oudste delen en heeft veel bouwsporen en historische elementen behouden. De Moriaan heeft een rijke geschiedenis en is een uniek voorbeeld van de bouwtrant in de middeleeuwen. De restauratie heeft het gebouw hersteld en behoudt de historische waarde. De Moriaan blijft een belangrijk onderdeel van de stad en een uniek voorbeeld van de bouwtrant in de middeleeuwen.