De Moriaan: een historisch pand met veel ruimte voor ontwerp en functie

De Moriaan is een van de oudste gebouwen in de stad Den Bosch, gelegen aan de Markt. Het pand heeft een rijke geschiedenis en heeft verschillende functies vervuld, waaronder woning, vergaderplaats en zelfs als tijdelijke kazerne voor het Koningsgezind garnizoen. Tijdens de beeldenstormen in 1566 en 1567 hielden de hervormden er hun geheime bijeenkomsten. Het pand kende toen verschillende vluchtwegen waardoor het bijzonder geschikt was voor deze verboden bijeenkomsten. Er werd druk vergaderd en de deelnemers namen zelfs de beslissing 'dat zij alle de papisten op eenen nacht souden doen slaegen (dood slaan) oft verjagen'. Zo ver is het niet gekomen, ruim tien jaar later vluchtten zelfs de meeste hervormden de stad uit na het zgn. Schermersoproer.

Historische informatie en bouw

De Moriaan is gerestaureerd en flonkert nu aan de Markt. Alle werkzaamheden tijdens de restauratie zijn nauwkeurig gevolgd door bouwhistorici. Echter, een schat is niet gevonden. De kroniekschrijver Cuperinus schreef zelfs dat de stichter van de stad, hertog Hendrik I, de Moriaan bouwde. Er moet dus heel wat gebeurd zijn achter de voorgevel van dit pand. „Die hartoghe van Brabant Henric, dede timmeren op die merct twee plaisante huzen, te weten Roijenburch ende tcasteel op die Mariaen.” Maar zo oud als de kroniekschrijver beweerde, is dit monument niet. Het pand was aan de Markt gelegen en grensde aan de achterzijde aan de Binnendieze, hetgeen uitermate geschikt was voor het vervoeren van produkten.

In de veertiende eeuw is de belangrijke familie De Rover eigenaar van het pand. Zij zou anderhalve eeuw eigenaar blijven. De familie liet ondermeer voor- en achtergevel vervangen door een stenen. In die periode werd in 1419 bij een grote stadsbrand De Moriaan gedeeltelijk verwoest. Het kleine houten huisje tegen de voorgevel werd omstreeks 1500 gebouwd.

Kelder en woningen

De Moriaan bestaat uit verschillende delen, waaronder een kelder. De kelder bestaat thans nog en is een onderdeel van het pand. De Moriaan heeft een complexe opbouw, waaronder een woning, een saal, een huisje naast de saal met een stal voor 8 paarden, een huisje naast de stal, achter het huis de Moriaan uitkomende in de Meelpoort, en twee huizen of vijf woningen met de pakzolders daarboven, staande in de Tolbrugstraat ter plaatse, genaamd de Meelpoort, tusschen de Dieze en het huis de Moriaan.

De Moriaan is een van de oudste gebouwen in de stad Den Bosch, gelegen aan de Markt. Het pand heeft een rijke geschiedenis en heeft verschillende functies vervuld, waaronder woning, vergaderplaats en zelfs als tijdelijke kazerne voor het Koningsgezind garnizoen. Tijdens de beeldenstormen in 1566 en 1567 hielden de hervormden er hun geheime bijeenkomsten. Het pand kende toen verschillende vluchtwegen waardoor het bijzonder geschikt was voor deze verboden bijeenkomsten. Er werd druk vergaderd en de deelnemers namen zelfs de beslissing 'dat zij alle de papisten op eenen nacht souden doen slaegen (dood slaan) oft verjagen'. Zo ver is het niet gekomen, ruim tien jaar later vluchtten zelfs de meeste hervormden de stad uit na het zgn. Schermersoproer.

Verzorgde ruimtes en gebruik

De Moriaan bestaat uit verschillende delen, waaronder een kelder. De kelder bestaat thans nog en is een onderdeel van het pand. De Moriaan heeft een complexe opbouw, waaronder een woning, een saal, een huisje naast de saal met een stal voor 8 paarden, een huisje naast de stal, achter het huis de Moriaan uitkomende in de Meelpoort, en twee huizen of vijf woningen met de pakzolders daarboven, staande in de Tolbrugstraat ter plaatse, genaamd de Meelpoort, tusschen de Dieze en het huis de Moriaan.

De Moriaan is een van de oudste gebouwen in de stad Den Bosch, gelegen aan de Markt. Het pand heeft een rijke geschiedenis en heeft verschillende functies vervuld, waaronder woning, vergaderplaats en zelfs als tijdelijke kazerne voor het Koningsgezind garnizoen. Tijdens de beeldenstormen in 1566 en 1567 hielden de hervormden er hun geheime bijeenkomsten. Het pand kende toen verschillende vluchtwegen waardoor het bijzonder geschikt was voor deze verboden bijeenkomsten. Er werd druk vergaderd en de deelnemers namen zelfs de beslissing 'dat zij alle de papisten op eenen nacht souden doen slaegen (dood slaan) oft verjagen'. Zo ver is het niet gekomen, ruim tien jaar later vluchtten zelfs de meeste hervormden de stad uit na het zgn. Schermersoproer.

Historische context en bouw

De Moriaan is gerestaureerd en flonkert nu aan de Markt. Alle werkzaamheden tijdens de restauratie zijn nauwkeurig gevolgd door bouwhistorici. Echter, een schat is niet gevonden. De kroniekschrijver Cuperinus schreef zelfs dat de stichter van de stad, hertog Hendrik I, de Moriaan bouwde. Er moet dus heel wat gebeurd zijn achter de voorgevel van dit pand. „Die hartoghe van Brabant Henric, dede timmeren op die merct twee plaisante huzen, te weten Roijenburch ende tcasteel op die Mariaen.” Maar zo oud als de kroniekschrijver beweerde, is dit monument niet. Het pand was aan de Markt gelegen en grensde aan de achterzijde aan de Binnendieze, hetgeen uitermate geschikt was voor het vervoeren van produkten.

In de veertiende eeuw is de belangrijke familie De Rover eigenaar van het pand. Zij zou anderhalve eeuw eigenaar blijven. De familie liet ondermeer voor- en achtergevel vervangen door een stenen. In die periode werd in 1419 bij een grote stadsbrand De Moriaan gedeeltelijk verwoest. Het kleine houten huisje tegen de voorgevel werd omstreeks 1500 gebouwd.

De Moriaan en de stadsontwikkeling

De Moriaan is een van de oudste gebouwen in de stad Den Bosch, gelegen aan de Markt. Het pand heeft een rijke geschiedenis en heeft verschillende functies vervuld, waaronder woning, vergaderplaats en zelfs als tijdelijke kazerne voor het Koningsgezind garnizoon. Tijdens de beeldenstormen in 1566 en 1567 hielden de hervormden er hun geheime bijeenkomsten. Het pand kende toen verschillende vluchtwegen waardoor het bijzonder geschikt was voor deze verboden bijeenkomsten. Er werd druk vergaderd en de deelnemers namen zelfs de beslissing 'dat zij alle de papisten op eenen nacht souden doen slaegen (dood slaan) oft verjagen'. Zo ver is het niet gekomen, ruim tien jaar later vluchtten zelfs de meeste hervormden de stad uit na het zgn. Schermersoproer.

De Moriaan is een van de oudste gebouwen in de stad Den Bosch, gelegen aan de Markt. Het pand heeft een rijke geschiedenis en heeft verschillende functies vervuld, waaronder woning, vergaderplaats en zelfs als tijdelijke kazerne voor het Koningsgezind garnizoon. Tijdens de beeldenstormen in 1566 en 1567 hielden de hervormden er hun geheime bijeenkomsten. Het pand kende toen verschillende vluchtwegen waardoor het bijzonder geschikt was voor deze verboden bijeenkomsten. Er werd druk vergaderd en de deelnemers namen zelfs de beslissing 'dat zij alle de papisten op eenen nacht souden doen slaegen (dood slaan) oft verjagen'. Zo ver is het niet gekomen, ruim tien jaar later vluchtten zelfs de meeste hervormden de stad uit na het zgn. Schermersoproer.

Bronnen

1. De Moriaan en het buurpand begin jaren 1940
2. Een blik op de zolder van De Moriaan in 1957
3. De Moriaan en het buurpand begin jaren 1940