Drents gezin en de rol van de kelder in het oude Drenthe

Published by Redactie on juli 8, 2025 | Category kelder

In het oude Drenthe speelde het gezin een cruciale rol in de maatschappij. De bronnen tonen aan dat het gezinsleven in Drenthe sterk was beïnvloed door culturele, religieuze en economische factoren. De kelder had een belangrijke functie in het huishouden, zowel als opslagruimte als als ruimte voor het voeden van bezoekers en onderduikers. Deze bijdragen werden vaak door familieleden of vrienden geleverd, waardoor de kelder ook een soort “samenlevingsruimte” werd. In dit artikel worden de rol van de kelder, de betrokkenheid van gezinsleden, en de manier waarop de Drentse familie zich gedroeg bij bijzondere gelegenheden geanalyseerd op basis van de bronnen.

De rol van de kelder in het Drentse gezin

De kelder was een essentieel onderdeel van het Drentse huis. In de bronnen wordt aangegeven dat deze ruimte zowel als opslagplaats als als woonruimte diende. Bijvoorbeeld in het verhaal van de familie Wassen in Wachtum, werd de kelder gebruikt als slaapplaats voor etenhalers en onderduikers. In de bronnen staat te lezen: “Op de zolder boven de koeien was een grote slaapplaats ingericht. ’t Was wel geen logeerkamer, maar ’t was er in ieder geval droog en warm.” Dit suggereert dat de kelder in het Drentse gezin een ruimte was waar onderduikers en bezoekers konden overnachten. De kelder was dus niet alleen een opslagruimte, maar ook een ruimte voor gastvrijheid.

De bronnen tonen ook aan dat de kelder vaak werd gebruikt voor het opslaan van eten en drank. In het verhaal over de familie De Jonge wordt beschreven hoe de S.S.ers zich lieten verderven door de vrouw van Piet Slomp, die aardappels in schijfjes snijdt en bak. De kelder was dus ook een ruimte waarin de familie hun gasten kon beheren, zowel in termen van eten als van onderkomen.

De betrokkenheid van gezinsleden

Het Drentse gezin was sterk georganiseerd en had een sterke betrokkenheid van alle leden. In het verhaal over de familie Hartemink wordt beschreven hoe de gezinsleden elke avond aan tafel zaten en eerst uit de bijbel lasen en gebeden. Daarna werd er een psalm gezongen, gevolgd door een dankgebed. De gezinsleden hadden dus een sterke betrokkenheid bij het religieuze leven van het gezin.

In het verhaal over de familie Nijen Twilhaar wordt ook aangegeven dat het gezin een sterke religieuze sfeer had. De vader was een rechtgeaard Calvinist, die op zijn manier toch wel ruimdenkend was. De kinderen werden op zondag naar de kerk begeleid, maar de vader vond dat één keer voldoende was. De moeder was een blij en opgewekt Christen, die de meisjes- en vrouwenvereniging leidde. De betrokkenheid van de gezinsleden was dus sterk, zowel op religieus als op sociaal niveau.

De betrokkenheid van familieleden en vrienden

Het Drentse gezin was sterk geïsoleerd, maar had ook een sterke betrokkenheid met familieleden en vrienden. In het verhaal over de familie Wassen wordt beschreven hoe de familie in de oorlog met veel gasten werd geconfronteerd. De familie had veel bezoek van etenhalers, die vaak meerdere dagen konden blijven. In de bronnen staat te lezen: “Ze bleven ook vaak overnachten. Op de zolder boven de koeien was een grote slaapplaats ingericht. ’t Was wel geen logeerkamer, maar ’t was er in ieder geval droog en warm.” Dit suggereert dat de familie ook veel contact had met vrienden en bekenden, die vaak konden blijven logeren.

In het verhaal over de familie De Jonge wordt ook beschreven hoe de familie gasten had die in de oorlog werden geconfronteerd met de Duitsers. De familie had veel contact met mensen die onderduiken moesten, zoals de familie uit Zwolle. In de bronnen staat te lezen: “Een andere keer waarschuwde de groep de gereformeerde dominee van Zweeloo, dat hij kans liep tijdens een bepaalde dienst opgepakt te worden.” Dit suggereert dat de familie ook veel contact had met mensen die in de oorlog moesten onderduiken.

De betrokkenheid van de kelder bij bijzondere gelegenheden

De kelder had ook een belangrijke rol bij bijzondere gelegenheden, zoals bruiloften en kraamfeesten. In het verhaal over de Drentse bruiloften wordt beschreven hoe de bruidegom in versierde linnenwagens naar het huis van de bruid reed, waar een der bruiloftsgasten, in den voorsten wagen gezeten, de broed voor hem opeischte. In de bronnen staat te lezen: “In een berijmde toespraak richtte de man zich tot de zich in de woning van de bruid bevindende feestgenoten met de vraag of de bruid zich onder hen bevond, en of de ouders hun dochter aan den bruidegom wilden afstaan.” Dit suggereert dat de kelder ook een ruimte was waarin bijzondere gelegenheden werden gevierd.

In het verhaal over de kraambezoekers wordt ook beschreven hoe de kelder werd gebruikt voor het aanbieden van eten en drank. De bruid en bruidegom kregen bijvoorbeeld een krentenwegge, een groot, soms meer dan een meter lang, krentenbrood. In de bronnen staat te lezen: “Een oud gebruik bij de geboorte van een jongen wereldburger in Drenthe is nog steeds het aanbieden van een krentenwegge, een groot, soms meer dan een meter lang, krentenbrood.” Dit suggereert dat de kelder ook een ruimte was waarin bijzondere gelegenheden werden gevierd.

Conclusie

De Drentse kelder speelde een belangrijke rol in het gezin. Ze was niet alleen een opslagruimte, maar ook een ruimte voor gastvrijheid en onderduikers. De gezinsleden hadden een sterke betrokkenheid bij het religieuze en sociaal leven van het gezin. De familie had ook veel contact met familieleden en vrienden, die vaak konden blijven logeren. De kelder had ook een belangrijke rol bij bijzondere gelegenheden, zoals bruiloften en kraamfeesten.